Katalog

Genetik mühendisliğe karşı bir adam Jeremy Rıfhn, yıllardır bıyo muhendıshğm nsklennı anlatıyor Kopya edılen ılk canlı Dollyden 20 yıl once Jeremy Rıfkın ve arkadaş ları Ulusal Bılım Akadpmısı ndekı bır gpııetıl muhendıslık toplantısını bas mış ve kopyaldnmak ıstemıyoruz dı yebagıımıştı O qurı Rıfkın m Amerı ka nın en sert bıyoteknolojı eleştırme nı olarak sahneye çıktıgı qun oldu Bunu ızleyen yılarda konuyla ıl gıiı heı gelışme Rıfkın ın eleştırılerını de beraberınde getırdı 1960 ların dk tıvıst tdtzıyla heı turlu araçla dırerımeyı suıduıen Rıfkın basında çıkan yazüarı geııllalaıınkme benzer gosterıleı ı davalan ve boykotlarının yanı sıra 15 tane de kıtap yayınlamıştır Rıfkın m kaı amaç gutmeyen Faundatıon of Economıc Trends adlı bır grubu var Bu grup benzeı dığeı kuruluşlarla bırlıkte bır sure once, genetık olarak yapay besınler kopyalan ma ve genetik patentlere karşı büe protesto eylemı başlatmış bulunuyor Kısa bır sure once Bıll Clmton tarafmdan 1995 te kurulan Ulusal Bı yoetık Komısyonu nun ınsan kopyalan masını engelleyen bır kararname tav sıyesı büe Rıfkın ıçın yeterlı degıl Rıfkın e gore kendımızı, bır sahne yapıtı bır destek bır koleksıyon ıçını doldurabılecegımız bu kışılık olarak goruyoruz Kendımızı hıçbır zaman ta mamlanmamış oluşum surecmde bır varlık olarak algüamaktayız Rıfkın ın goruşlerı hukukçukr mıkrobıyologkr ve tırarı yonetırıler drasında tepkı doğurmakta Ornegın Ulusal Sut Ure tıcüerı Bulığı, ıneklerm daha çok sut vermesmı saglayan rBGl 1 hormonu na karşı goruşlermden dolayı Rıfkın e gıda terorıstı adını taktı Nobel Odullu Davıd Baltımore ıse Rıfkın ı 'bıyolojık fondamentalıst olarak nıtelendırmekte Rıfkın ıse toplumun Rıflon'lere, yanı DNA üe ılgılı çalışmaları tıcarete doken eğüımlere karşı eleştırel bır bakış açısı getıren seslere gereksınırnı oldugunu belıı tıyor Rıfkın plastık torba uıetıcısı bır baba fle kor olan kızına yardım ede bılmek amacıyla korlere yonelık kı taplarm basımmı saglayacak bır yar dım derneğı kuran bır annenın çocugu Pennsyıvanıa Unıversıtesı Whar ton Malıye Okulu nda okurken savaş karşıtı ve sosyal haklarla ılışkılı hare kete katdıyor Profesyonel bır aktıvıst olmanın zaman ve mekâna bağlı oldu ğunu belırten Rıfkın e gore eger se kız yaş daha buyuk olsaydı belkı de aüe ışının başına geçen sıradan bırı olutdu ma yapmaya zorladı Bırçok kışıye gore Rıf km Insanların neyı ne derı yaptıgım duşunmei.1111' bdğladı Rıfkın ın en buyuk başarı sı bıyoteknolojı ıle ılgılı konularda büımdddm ları dışmdakı kışüerı bır aıaya yetııebdme&ı ve konukıa ılgmın artmasmı saglamaktu 1995 ISkitapyazanleremyRifkin çesitli protesto V l l m d a 8 0 f a r k İ 1 d ı n ı olaylarmda baş, çekiyor ve tart.sma yarat.yor <FW<M 180 kışıye genetık olarak yapay hayvan ve ınsan organkn hucıelen ve genlerının patentmı kmayan bır * bıldırıye ımza attırdı Olay New York Tımes gazetesıne manşet olIlahıyat profesoru led Peters e gore Rıfkın doganın kutsallıgına ve teknolojı taidfından hrletılmesı geıektıgıne tutucu bıçımde ınanıyor Yıne de tum bunkrm olumlu etkısı oldu Bu tartışmalar sayesınde büımadamları ve yonetıcıleı dını kurumlarla dıyalog başlattılar Geçen zaman ıçınde Rıfkın m de tepkı ve yorumları yumuşamış ve torpulenmıstır Dolly nın haberını aldıgında 10 yıl onre oha yapdCdkldiının tersıne bdsıııld goıuşmemek ıçın ofısıne bıle gıtmemıştır 52 yaşmdah Rıfkın m en az 20 yıl daha etkınlıgını surdurmesı umulmakta Rıfkın uzun yülar boyu, genetik patentleme ve genetik olarak yapay organızmaların çevreye salınması gıbı konularla ılgılı mucadelesınde ABD de çok fazla başarı saglayamadı Avrupada ıse dığer çevrecıler gıbı daha çok ses getırdı Yme de galıp geldığı bazı çarpışmalar oldu 1984 yılında Savunma Bolumu ne karşı Utah Dagway de kurulması ıstenen bıyolojık tesıslerı deneme bolgesınm onlenmesı ıçın açtığı savaşı kazandı Pek çok konuda ıse çevıeye yonelık olası zararlarla ılgılı federal hukumetlen araştu DNA kopyalamada titizlik Hucreler bolunduklerınde tum genetik malzemelerınm yanı DNA larının kopydldnması gerekır Bu kopydldnmd çok tıtızc e olmalı dır çunku hatdlar (yanı mutasyonldr) heı tuı hdstalıÇd hucıe bozuklukldrınd veya kansere yol açdbılu Bu hataları engellemekle gorevlı DNa polımerazları adı verüen uzman proteınler vardır Bu maddeler hem DNA yı kopyalar hem de yaptıkldrı ışın ' saglamasını' yaparlar Alberta Unıversıtesı nden (Edmonton Alberta Kanada) Rosanna Baker ve Linda RehaKrantz bu polımerazların ışleyışlerıne bıraz daha açıklama getırıyorlar DNA sarmal bıçımlıdır Her bır sarmal nuklpotıd adını taşıyan kımydsal maddeler zıncırınden oluşur DNA nın kopyalanması sırdsmda ıkı sarmdl dyrılır ve her bır orıjınalın yanında bır yenısı oluşdrak ılkme eşıt ıkı sarmal uıer Bu sureç sıidsmdd DNA polıme ra?ı buluşan DNA kordonuna bır nukleotıd ekler ve doö[ru olanı verdıgını guvence altına almak ıçın duzenlı bıçımde kontrol uygu laı herhdngı bır terslık soz konusu olursa hatalı nukleotıd koparılarak yerıne dogrusu yerleştırılır Sdinidld nukleotıd ekleme ya da çıkarma ışlomlerı arabsındakı denge çok buyuk onem taşıyan hassas bır dengedır Bu saglama ışlemırun geregınce yapılmaması halındc hatalar oluştugu kadar gereksız yere nukleotıd çıkarılması da zaman kaybına neden olur Ustclık ışm bıtırılmesını bıle engelleyebıhr Prococdıngs ot the Natıonal Academy of Scıpnces ın 31 Mart 1998 tarıhlı sayısuıda araştırnwnlar Ujte bu dengeleyıcı davıanışın kontrol bıçımını açıklamaktalar DNA polırnerazın nukleotıd ekleme veyd çıkarmaktan sorumlu ıkı farklı kesımı vardır Bır sonrakı nukleotıdı eklemek ıçın gereklı oldrı surerım doQı u eşı saglayacak kadar hızlı yanlışa olanak tanımayarak kadar yavaş sarmalın hatalı olarak algılanıp algılanma masuu belırlediĞp ve nukleotıdlerı ekleyen kesımden çıkaran kesımp geçışe de kdrar verdıgı bılınmekteydı Ancak büınmeyen bu aktarımı neyın dpnetİP(h(Jı ve nukleotıd ekleme ve çıkarma suren sırasında nelerııı olduguydu AnştırmacıİHr nukleotıd eklenmesı kesıtme bdgldrınid ıle nukleotıd çıkaıılması kesıtıne bagldiıma aıasında bir ara adım oldugu nu buldııkr (IA) 592/17