Katalog

belirli bir dalga boyunda laser ışıgıyla veya bir optik deşifre teknigiyle yenidcn görülebıliyor. Teknıgı gelıştıren uzmanlar, bu holografık sistemüı, sanat eserlerine, degerlı sus eşyalanna, hatta mikro elektronık parçalara ve yarı iletken çiplere de uygulanabıleceğım belirtiyorlar. Sayı tayarken Uç dakikayı tahmln etnte 11924 yaf grubu § 45 50 yaf grubu I 6070 yaf grubu lf yaparken üç dakikayı tahmln etme Havayla çalışan arabalar LN2000 diye adlandırüan araç, gücünü sıvı azotun buharlaşmasından alıyor. Aynı teknolojı sayesinde bu tip araçların, %78'i azot olan havayla bıle çalışması mumkun olabılir. Sıvıazot araçları, tuplerde basınç altında tutulan sıvı azotun dışarıdaki hava tarafından, kaynama noktasının (195 °C) uzerinde bır sıcaklıga ısıtıbp buharlaşması ve dolayısıyla genışletılmesinden yararlanarak çalıştırüıyor. LN2000 araştırma ekıbmin ustesınden gelmesi gereken bır problem de, normal 'araba radyatorune benzeyen bırıncil ısı de^iştırgecınin buz tutmasını engellemektı. Isı degiştirgecinin borularında dolaşan azot, boruların çevresindeki hava neminın dış cıvarlarda buz tutmasını saglayacak kadar sıcaklıgı düşüruyor. Bu durum, azoru ısıtma işlevı görmesi gereken hava dolaşırrunı engelliyor. Bulunan çözum, içiçe geçırilmiş uç boru. En iç borudan devreye giren azot, en dış boruya geçene kadar havanın nemini donduımayacak kadar ısınıyor, yani sıcaklıgı derece C nin uzerıne çıkıyor. LN2000'nin performansının hâlâ geliştirümesı gereken pekçok yönü var. Şımdiye kadar ulaşabıldıgı en yuksek hız saatte 35 km ve 100 kilometrede azot tuketimi yaklaşık 1200 lıtre. Buna ragmen tasarımcılar motorların, elektrık pıliyle çalışan arabalara kaışı ciddi bır ra Mobilyadaki zararlı l • madde Evlerde ozellikle ucuz mobilyalarda kullanılan formaldehit maddesinin yülar boyunca inceüp havaya kanştıgı; bu nedenle alerjiye, göz yangüanna, baş agrılanna ve uykusuzluklara yolaçtıgı belirtilıyor. Formaldehit miktan, havadaki yasal sırur olan 0.1'in altında büe bu şikayetlere yol açabiliyor. Almanya'da Saghk ve Çevre Çalışma Grubu (Frankfurt am MainRodgau), odalarda özel koyun yunu kullanımıyla havadan förmaldehıt'm uzaklaştırılabilecegini, yunun sözkonusu kimyasal maddeyi "baglayarak" zararsız hale getırdıgını, havadaki yogunlugunu 0,04 ppm'e düşurdugunu beürtıyor. Zaman niçin bu kadar çabuk geçiyor? insan yaşlandıkça yunlerin, haftaların, aylann ve yılların daha hızlı geçtiği, bir halk deyişi olarak bilinir. Bilim adamları, şimdi, bu sübjektif algılamayı veya duygu yu deneysel olarak da dogruladılar Psıkolog Peter Mangan, uç farklı yaş grubundakı ınsarıa, sessizce içlerdinden sayı saydıkları sırada kendi duygulanna göre üç dakıkalık zamanın ne kadar sure içinde geçtiginı sordu. Bu defa aynı soruyu basit bir iş yapan insanlara yoneltti. Sonuçta, yaşlı insanların zamara daha hızlı geçtigi biçıminde algıladıklannı saptadı. Kuzey Caroline Duke Unıversıtesı araştırmacılan, beyinde zaman akışını denetleyen bolgenın Dopamin hormonlannca düzenlendigini, yaşlandıkça bu maddenın azaldıgını, ıç saatın çalışmasının yavaşladığını ve buna gore de dış hayatın daha hızlı geçtıgının algüandıgını belirtiyorlar. • • • Erkeklere doğum kontrol hapı kapıda Geçtıgimiz günlerde yayımlanan bır rapora göre, herhangı bır bozuklugu ölan spermler, zararh değişimlerin yavrulara geçmesinı engellemek amacıyla kendi kendilerini yok edıyor. İnsan turünun erkegı ortalartıa olarak gunde yaklaşık 200 milyon yeni sperm üretıyor. Üretilen miktar böylesine çok olunca, bılım adarnları niteligin saglanmasında ne gıbı önlemler almdığı konusuna el attılar. Londra Ulusal Tıp Araştırma Merkezi'nden Paul Burgoyne'a göre spermler ıçm niteligin denetlendiğı bir aşama hücrelerın bolıinup yenüerinin hcr kromozom çiftinden yalnızca birine sahip oldukları aşamaydı. Bu.bölünmeler sırasında anneden gelen her kromozom hücrenin ortasında babadan gelen eş kromozomla bırleşerek bir çift oluşturur. Bu sureç içinde tek yarip çift anneden gelen X kromozomunun babadan gelen Y kromozomuyla birleşmesi sonucunda meydana gelır. Çiftler bırleşır birleşrnez bolünerek her bırı farklı bır sperm hücresine donüşur. Böylece, her spermde ilk başta sahip oldugu kromozomların yarısı kadar kromozom bulunur ve bunlar bır yumurtayla bırleşıp ogulcuk oluşturabüirler. Eğer, kaza sonucu, bir kromozom çift oluşturamazsa, bu kromozomun kerıdisi ve eşi aynı sperm hücresinde yer alma riskiyle karşı karşıya kalır Böylesı bir spermden oluşacak ogulcukta geregınden çok kromozom olacagı için, bu ogulcuk ya ölecek, ya da anormal olacaktır. Bunu durdurabüecek bir düzenegin olup olmadı gını araştırmak uzere Burgoyne ve ekibi erkeklerınde bir X bır de Y kromozomunun bırleşmış oldugu bır dizi fare uretti. Ekip kusurlu spermlerin çıftleşme noktasında denetimi yıtırdıklerine ve orada normal spermlere kıyasla on kat daha fazla kaldıklarma tanık oldu. Dahası, normalde milyonlarca DNA bazı uzunlugunda olan sperm hucrelerindeki kromozomların yüzlerce bazlık parçalara bölundügü göruldu Bu bolunme "apoptosıs" adı verilen bır tür hücresel intıharın göstergesidir. Burgoyne ve ekıbi p53 adı verilen bir proteinin bu hücresel intıhara neden olduğundan kuşkulandı. Normal, uretken olmayan krornozomlcirda parçalanmalar oldugunda, p53 bu bozuklugun ayırdına varıp hucrelerm kendi kendilerini yok etmelerine yardımcı oluyor. Ne var ki, ekıp denek farelermdekı p53'u devre dışı bıraktıgında da, XY kromozomlarının birleşrniş oldugu spermlerin yine de kendilerini yok ettıklerıne tanık oldu. Bu olaydan yola çıkarak, spermlerin ltimi bozuklukların gıderümesı ıçm daha farklı bir yöntemden yararlandıkları yargısına varan Burgoyne ve ekıbi burada etkilı olan geni bulmayı umit edıyor. Ote yandan, Washington Üniversitesi'nden Robert Braun bu araştırrnadan ılgmç bir sonuca ulaşılabılecegıne dıkkat çekerek, "Bu tür bir intihar ilaçla gerçekleştirilebilirse, o zaman erkekler için etkılı bır dogum kontrol hapı da kapıda demektır," diyor. Rita Urgan Bu yöntemle hem hava kirieticl gazlann hem de tera gazlannın, yoğunlaştırılarak havaya kariftnalan engellenebiliyor. kıp olarak goruyorlar. Sıvılaştırılmış azotla çalışan araç ların aynı agırlıktakı elektrık pillı arabalara göre, yakıt/pıl takvıyesi yapılmadan uç kat daha uzun yol katedebılecegmı belirtiyorlar. Sıvı azotun pompadaki litre fiatı 7.93 cent olarak hesaplanıyor LN2000 ekıbi, geliştirilmiş motor tasarımlarıyla yakıt tuketımının 100 kilometrede 60 ile 80 lıtre arsında bir noktaya çekilebilecegine ve bu şekılde de kilometre başına yakıt maliyetının benzmlı arabalarla aynı seviyeye inecegını belirtiyorlar (kilometrede 4.766. 34 cent.) LN2000 ekıbının çalışmalarına eşzamanlı fakat bagımsız olarak bir başka çalışma da Kuzey Teksas Universitesi'nde yurutulüyor. CooILN2 adı verüen sıvıazot aracın çalışma şekli. LN2000'in aynısı. Sadece pıstonlu motor yerine turbm kullanılmış. Havada gaz halinde bulunan azotun aynştırılarak sıvılaştırılması (kriyojenık süreç) enerji tüketen bir iş lem. Sıvıazot ve elektrikli arabaların 0emisyon ile çalışıyor olmasına ragmen, enerji konusunda ortaya çıkan bu ikılemin çözulmesı gerekıyor. Sıvıazot, ekiplerine göre şöyle bir çıbş yolu termik santrallerden çıkan ve yüksek miktarda azot ıçeren baca gazlarının dogrudan krıyojenık unitelere akıtılması. Bu yöntemle hem hava kirletici gazların hem dc sera gazlarının, yoğunlaştırılarak havaya karışmalan engellenebılıyor Sevil Ünal Popular Science, Şubat 1998 581/7 New Scientıst 7 Mart 1998