Katalog

Uzaydaki renkler uneş sıstemının sınırlarında ügınç bır olayın ızlen gozlenıyor Neptun gezeqenmm yorungesmın ılerısınde, bıı grup bırbırınden uzak kuçuk gezegenın, yuzey ıenkleıı ve dolayısıyla buyuk oksüıkla da büeşımlerı ncdenıyle ıkı farklı kume oluşturdugunun gozlendıgı belırülıyor (Nature, 5 Mart 98) Guneş Sıstemı bugunku durumuna gelene kadar uzun bır sureç katetrnışiır Neredeyse 4,5 nıılyar yüdan fazla bır sure once gerıç Guneş ı çevıeleyen bır toz ve gaz nebulasında gezegenler yogunlaştı Gezegenlerın bıleşımı buyuk olçude, Guneş'e gore bulundukları konuma baglıdır Dunya ve Mars gıbı kuçuk ve taşlık gezegenler Guneş'e yakınken, uyduları buzlarla kaplı, gazdan oluşmuş Jupıter, Saturn, Uranus, Neptun gıbı buyuk devasa gezegenler Guneş'ten uzakta yeı alırlar Küçük gezegenler kuşağı ıse ıç ve dış Guneş Sıstemı bolgelerının aıasında bulunur ve bu konum bu gezegencıklerm bıleşımını etkıler Psyche gıbı kımı gezegencıkleı nedereyse tamamen metalden olmuşken, yakın bır zamanda NearEarth Asteroıd Randezvous uzay gemısının de zıyaret ettıgı Mathilde gıbıler bır tur karbon açısından zengın kayalardan oluşrnaktadır Iç kuşak uyduları daha kayalık ve daha metalık, dış kuşaktakıler daha karanlık ve karbon açısından daha zengındır G İkinci gezegencik kuşağı Yarım yuzyıl once, astronomların Neptun'un otesınde uzayın karanlıgında ıkmcı bır gezegencik kuşagının varlıgını tahmın ettüer Kuçuk Plüto gezegenı ve yoldaşı Charon aslında, o donemlerde varlığı tahmın edılen ama artık kanıtlanmış "Kuiper Kuşağı"nın oncu lerınden Varsayımı kanıtlamak ıçın duyarlı teleskoplann gelıştırılmesı beklenmek zorunda kalınmıştır, çunku, Kuiper kuşağı nesnelerı (KKN) son derece sonuktur Ilk KKN'ru, 1992 yılında astronom David Jewilt ve Jane Lnv keşfetmış ve gunumuze kadar yaklaşık 60 tanesı tanımlanmıştır Bu KKN lerın her bırı eru yaklaşık bırkaç yuz kılometre olan madde parçasıdır ve bır AB (Astronomı Bırımı), Dunya ıle Guneş arası uzaklık olduguna gore, Guneş'ten 35 ılâ 50 AB uzaklıktadırlar . KKN'lerın varlıgı, yedı tanesı bılınen ve dış geze genlerı taşıyan kuyrukluyıldız benzerı Sentorlaıın varlıgını açıklar Bunlann, dış gezegenlerın çekım etkılerı nedenıyle yorungelerı yerlermden oynamış Kuiper kuşagından goç eden varlıklar oldugu duşunuknektedır Kuzey Arızona Unıversıtesı'nden Stephen C. Tegler ve Oklahorna Unıversıtesı'nden W. Ramanishin, bılınen KKN'lerın yaklaşık dortte bırının yüzeyinden yansıyan renklerin son derece tıtız olçurnlerını vermekteler KKN'de, yakın çekırnlı fotograflarda, sıyahla kahveren gı arasında degışen renkte olsa da, sonuk bır grı renkde gozukur Ancak duyarlı fotome trelerle kımı KKN'ler ve Sentorlar dıgerlerıne oranla belırgın bıçımde daha kırmızıdırlar Bu farklılıgın nedenı, taze yuzeyleı oluşumunu sagkyan çarpışmalarla bolunen mılyarlarca yülık bır guneş radyasyonunun ( kı kımyasal degışımlerı dogurur) etkılerı gıbı uzun vadeb bır sureç olabılır Ancak eger neden buysa ıla renk grubu arasında yer alması gereken ara renklerin olmamasını açıklamak zordur Daha ıyı bılınen gezegencik kuşagındakı bıleşımlerdekı geçışlerı Guneş Sıstemı'ne gore açıklamak kolay olurken, Guneş Sıstemı'nın soguk ve karanlık dış menzıl lerınde herhangı bır geçış duşunulemıyor Her durumda KKN'lerın renk ve uzaklıklan arasında bır ılışkı gozlenemıyor. Dolayısıyla bu ıır henüz çozulememıştır Colorado, Guneybatı Boulder araştırma Enstıtusu'nden Claık Chapman a gore tek yapılabılecek yorum bu ıkı farklı renk kumesımn, dış Guneş Sıstemı'nın dondurucu derınlıklerındp, çok uzun yıllar once olusan bır nedenden kaynaklandıgıdır Feza Akça Kaynak: Nature News Eski denizcilerin izleri İnsanın otalarının sanıldığından daha akıllı olduğu ortaya çıktı. omo Erektus donemı ınsanlan neredeyse bır mılyon yü once, bu gun Endonezya'nm bulundugu yerdeta deı m bogazı aşmak ıçın tekne ınşaetmış olabılııler Nature'da yayımlanan (12 Mart 98) Endonezyalı ve Avustralyalı bır grup araştırmacı, Java'nın doğusundakı Lesser Sunda ada zmcırınde yer alan Flores'da 800 000 ıle 900 000 yüdır gomulu halde duran taş aletlerı, fıl ve dıger hayvan ke mıklerını ıncelıyor Buz çagı su'asında denız sevıyesı en alt noktasında olduğu sırada bugunta Endonezya topraklannın buyuk bolumu Borneo, Java ve Sumatro ıle bırlıkte, tek bır kara parçasına aıttı Ama o zamanlar bıle Flores, en dar alanı 19 ktfo metre genışlıkte, uç derın su kanaü ıle ay rılmış duıumdaydı Soz konusu hayvanlaıın Flores'e gıdebümış olabılmelerı ıçın ya da buraya yuzmelerı ya sallarla taşınmaları ya akmtıya kapılarak gelmelerı ya da teknelere yuklenmış olmalan gerekırdı uyesı bulunduguna ılışkın elde hıçbır bılgı yok Aynca bu yaratıklar denızı yalnızca bır kere degıl tam uç kere aşmışlar H aletler, hayvan kemıklerıyle aynı doneme aıtler 800 000 yıl eskıye tarıhlemyorlar Tangı Talo bolgesındekı aletler ıse 100 000 yıl daha eskı ve yalnızca hayvan kemıklerınden ıbaret Bu da o tarıhte burada ınsan bulunmadığı olasılıgını akla getırıyor Saptanan tarıh de bu aletlerı Homo Erectus'un yaptıgı sonucuna goturuyor, çunku o zamanda Asya'da Homo Sapıens Afrika'dan göç Flores'de ve Endonezya kıyüann dan uzakta taş aletlerın bulunaması ınsanoglunun denızcüık becensının ılk evrelerıne ılışkın bu olasüık sayüabılır Bu taş 581/20 Fosü kanıtlara gore Homo erectus, Afrıka'da yaklaşık 2 mılyon yıl once ortaya çıktı Sonra kıtadan goç eden ınsan famıl yasınm ılk bıreylerı olduler O denlı uzaga gıttüer kı Java'da 1 8 mılyon yülık fosülerıne rastlandı (Java ınsanı) Gerçı Java'ya ulaşmak, o donemde Afrıka'nm Asya ıle bırleşık ol ması nedenıyle fazla zor olmadı Homo Erectus'un yakın JUIPINLER a k r a b ası SPRATLY olan Homo Fllıpın ADALARI Denızı Sapıens ıse Afrıka'da Se/ebes D. Û <4 MALEZYA Homo Erec tus'tan an{ SINGAPUR cak bır mılyon yıl sonra Malakka ortaya çıktı Bogazı Dolayısıyla SELEBES Homo erec ^. Banda Denızı Cava D. tus'un taş Cakarta r E N D O NEZYA^ aletlerı ve Arafura D. Hint VA hatta belkı Okyanusu de tekneyı KlloıiMtnı BAU 300 AVUSTRAUfA yapan kışı olması daha buyuk olasılık Bu buluş pek çok yonden ılgmçtır oncelıkle Homo Erectus'un zıhınsol yete neklerı ıle ılgılı ınanışlan etkılemektedır Bu tur ınsan ateşı bulmuş olsa bıle kulturel yeteneklerınm, Homo Sapıena'ten daha duşuk duzeyde olduguna ınanılmaktadır Buna neden olan, Homo Erectus'un neredeyse bır mılyon ydlık bır sure bo yunca baltayı aynı bıçımde yapmış ve hıç bır gelışme gostermemış olduguna ılışkın bulunan kanıtlardır Bu degışmezlık, aletı yapanın duşunmeden tumuyle ıçgudusel davrandıgma ışaret eder Bu uzun surede balta hıçbır bıçımde gebştıı dmemıştır Sanıldığından akıllılar Ancak bu yenı buluş, olayı başka şe kılde degeılendırme zorunlulugunu be raberınde getırıyor Acaba bu taş aletlerı yapanlar, sanıldıgı kadar dar goruşlu olmayıp, "prırnıtıf' kulturlerı, zaman ıçmde bozulan tahta gıbı organık malzemelerden, çok daha ışlev sel ve gelışmış aletleıın yapımını da kap samış mıdır' Bu olasüıgı, fırlatılmak uzere mukemmel şekılde bıçımlendırümış, en az 400 000 yülık tahta mızfaklann Almanya'da geçen yıl bulunması da desteklıyor Bu mızrakları, çagdaş ınsandan, hatta Neandertaller Kuzey Avrupa'ya gelmeden çok once yaşamış olan Homo Erectus'un Avrupalı kolu yapmış olabılır Nature News Servıce