Katalog

Dünyada yeni bir uygarlık doğuyor Günümüzde bilgi toplumlannın temel özelliği, eğitim ve öğrenim faaliyetinin sadece okullarda değil, evde, işyerinde ve mümkün olan her yerde ve her fırsatta bütünleşik sürdürüleceği biri serüvene dönüşmesidir. İşte bu dönüşüm müjdesi olarak ortaya çıkan bilim merkezlerinin ülkemizde de temelleri atılmaya başlanmıştır. Dr. Ersin Anoğlu (*) ekonomüerı ıle hızla gelışmekte ve artık bilgi toplumu olarak anılmaktadıılaı Bılım ve teknolojı qunumuzde degişim ve ilerleme anlamındddır Büıme ve teknolojıye yapüan yaürımlar ınsanhga sırursız olanaklar sunmaktadır Sıhhdüı bır ekonomık buyume, yenı LŞ alanlannın yaratılması, çevrenın büınçlı kullanılması, kalıcı barış ve yaşam kalıtesırun yukselmesı bu ydtırımlarla guvence altına ahnmaktadır Gunumuzde büım ve teknolojı yatırımları butun hukumetler ıçın oncelıklı he deflerdır Ancak bu konuda en etkın ve başarılı yaürımlan yıne bılgı toplumlanna sa hıp hukumetlerın yapabüdıgı gozlenmektedır Endustrı toplumlannda buyumeyı kapital + işçi emegi + teknoloji bırlıkte gerçekleştırıyorlardı Endustrı toplumu I nsdnlık ehlüeşüıdıgı hayvana boyunduruk vurmayı ogrerunce ve tekerlegı keşfedınce gezginci avlanan toplurn duzenınden, tanm yapan yerleşık toplum duzenıne geçtı Bu duzende bınlerce yıl yaşadı Daha sonra 1680 ıla 1765 yüları ara smda (Dennıs Pepın Thomas Newcomen, James Watt) buharlı makme gelıştırıldı ve komur ocaklarındakı uretım bu makme yardımı üe anıden uçe katlandı Artık tanm ya pan toplumun yazgısı degışıyordu lnsanlık yuzyıl ıçmde tanm çıftlıklerınden fabnkala ra taşındı ve fabrıkalann etrafında yenı şehırler oluşturdu Boylece daha sonraları endüstri devrimi olarak anacagımız olaganustu seruven başlamış oldu Bu senıveran ana boyutu yenı bügı sahıplıgı yetersızdır. Bilgi toplumlannın, bıreylerınden beklentısı, bilgi okuıyazarlığı ve hatta bilim okuryazarhgıdrr Kavramsal olarak bilgi okturyazarhgının ıçınde bılgıye hızla ulaşma bügüerı kullanarak daha faydalı hale donuşturme, yenı bılgıler uretme, çagın araçlannı verımlı kullanabılme alet yapma ve sıstem kurma, ana dılının butun ıncelık lerı ıle kendını sozlu ve yazılı ıfade edebılme en az ıkıncı yaygın bır dılı akülıca kullanabılme demokratık duzen ıçınde bırlıkte çalışabüme yaşayabılme geregınde lıderlık yapabılme evrensel duzeyde rekabet edebılme yakm çevrenın, ulkenın ve dunyanın sorunlarına duyarlı ve ıçten gelen bır gayretle çozum arayabüme kendı çıkan ıle toplum çıkan çatıştığmda, toplum çıkan yanmda yer alabılme erderru da dahıl olmak uzere kapsamlı entelektuel vasıflarvardır Bilim Merkezi: Yeni öğrenme ortamı Butun bu vasıflann yalnızca belırü saatlerde gıdılebılen okullarda edınılemeyecegı açıktır Yaşam ıçın ogrenmenm bu yuk onem kazandıgı gunumuzde ogrenmeyı kolaylaştıracak yüzeysel ogrenme yerıne kavrayarak derinlemesine ogrenmeyı destekleyecek ogrenmeyı zevklı küacak ve bırçok davrdnışı aynı anda yonlendırebüecek çok maksatlı ortamlara ıhtı yaç duyulması dogaldır llerı ulkelerde bilim merkezleri olarak ortaya çıkan yeni ogrenme alanlannın sayıları bu neden le hızla artmaktadır Bugun dunyada 1000 e yakm büım merkezi hızmet vermektedır Bu merkezlenn yılda 250 mılyon zıyaretçüen vardır ve sayılan hızla artmaktadır Bılım Merkezlenne aıt teonk füarlerın koklerını bılım tanhının kılometre taş ları Francis Bacon, Rene Descartes, Gottfried Leibniz ve Benjamin Franklin gıbı bılım adamlarının kıtaplarında ve makalelerınde bulmaktayız llk uygulama orneklen, muze anlamında olmak uzere lngıltere, Amenka Almanya ve Fransa da ondokuzuncu asrın ük yarusından ıtıbaren halkın hızmetıne sunulmuşlardır llk or nekler hayat ve tabıı bılımlere aıt muzeler SallanYuvarlan: Uzayda serbest dönme duygusunu yaşatıyor. lerle sureklı leknolo]i gelıştırmek, endustrıler kurmak oldu tnsanlık teknolojıyı ıçınde yaşadıgı çevıesmden ve dogadan turetmıştır Hâlâ da ayru şekılde turetmekte ve uret mektedır Ama teknolojı dogal degıldır Teknolojı ınsana aıttır ve ınsanm adeta sen tetık uzantısı olarak kaslan eh kolu kulagıgozu, hafizasıbeynıdır Yenı bır teknolojı ınsanlıgın dunya goruşnun yenı bır ıfadesıdıı Ama bu goruş degışmış yenı bır ınsana aıttır Bu yenı ınsan, yenı bır dunya goruş, duzenler Bu yenı goruş yenı bügüerle yenı bır teknolojı dogurur Boylece ınsanlıgın bırbıı ını besleyen harıkulade gelışım sure crnm ıçıçelıgı başlar ve surer gıder Gunumuzde endüstri toplumlan daha da çok bılgı ureterek çok olumlu degişimler gerçekleştırmektedır Bu de gışımler bilgiye dayalı yeni bir uygarhgı şekülendırmektedır Yenı uygarlıga ulaşan toplumlrir bılgı ve teknolojıye dayalı 579/18 gelıştıkçe once kapital / ışçı emegı oranı kuçuldu gelışme devam ettıkçe teknolojı nın katkısı buyudu Toplumun gelışmesı daha da artmca yenı bır bıleşen devreye gırdı BİLGİ. Artık gunumuzde bılgı uretırnde ve uretım verımlüıgınde duzenleyıcı aktor ve hakıkı refahı yaratan ana unsurdur Bilgi okur yazarı Bu gelışmelenn ışıgında toplumlar, egıtım sıstemlennı tekrar sorgulamak ıhtı yanra duymaktadırlar Artık egitim ve öğreıune faalıyetlen yalnız okullarda surdu rulen ve okul saatı bıtınce, bıten sonlu bır faalıyet deÇfüdır Egıtım ve ogrenme faalıyetlen evde okulda, işyerinde ve mumkun olan her yerde ve her fırsatta bırbırmın ıçı ne gırerek butunleşerek brreyın hayatı boyunca surdurecegı bır serüvene donuş mektedır Dıger taraftan yenı yuzyılın bıreylerı ıçın okur yazarbk ve ıyı bır dıploma olarak kurulmuştur Bırçok bılım muzesmın 20 yuzyılın başında oluşturulmasında bu yuk dunya sergılerının de onemlı etkısı ol muştur 20 yuzyılın başından ıtıbaren muzelerde, üzık matematık gıbı temel büım lere aıt gosterüer ve gelışen teknolojılenn temel kavramlan da sergüenrneye başlan mıştır 1945den ıtıbaren fızık ve astronomı bılımlerının gösterileri agırlık kazanmış tır Insanlıgın sputnık başarısı ılgıyıuzaya yonlendırmışrır Bılım Merkezleri tarıhınde kılometre taşı anlammı taşıyan kuruluşları şoyle sıralayabılırız * Londra South Kensıngton bılım muzesı 1857 (Halk ıçm bılım teorüerı ük defa burada açıklandı) * VVashıngton DC Smıtsonıan Mıllı Muzesı 1860 (llk defa teknolojı ve sanat bırlıkte sergılendı) * Munrh Deutsch Museum 1921 (İlk ınteraktıf gosterüer burada sunuldu) * Detroıt Ford Muzesı 1929 (Keşıf ler ıcatlar teknolojı tarüu ıçınde sergılendı) * Chıcago Büım ve Endustrı Muzesı 1933 (çok sayıda ınteraktıf gosterı halka sunuldu) * Sanfrancısco Exploratonum 1969 (Ük modern büım merkezi) * Parıs La Cıte Büım Merkezi 1987 (En buyuk Büım Merkezı) * Helsınkı Heureka Bılım Merkezi 1989 (Sosyal Büımlerle ılgüı ınteraktıf gos terı bırımlerı de halka sunuldu) * Amsterdam Nevvmetropolıs 1997 (21 Yuzyü ıçın bır Büım Merkezi protıpı) Son yırmı yılda artık büım muzelen tamameıı büım merkezlenne donuşmuşlerdır Yenı yapüanlar ıse çagın büım mer kezı anlayışına uygun olarak yapümaktadırlar Çagın bilim merkezi anlayışı ozetlenırse * Büım merkezleri, muze gıbı gösteri bilimleri (exhıbıt) sergüerler, fakat muze degüdırler Egıtım venrler ama okul degüdırler Aynı anda eglence sunarlar, ama eglence yerı de degüdırler * Bılım Merkezleri okullarla sıkı ışbırlıgı yaparlar Fakat pedagojısı çok heto rojen olan genış halk kıüeleıının de ogrenmesıne uygun olarak hazırlanır * Büım Merkezleri dısıplınler arası