Katalog

Yerin Tarihi Bir doğabilimcinin gözüyle Yer'in tarihine değişik bir bakış... Yazan: James C.G.VValker; Çeviren: Ela Uluhan Nar Yayınlan'ından bir sure once çıkan Yer ın Taııhı kıtabı, sadece bir yerbılımlen kıtabı degd, onun otesınde, yerbılımlen tarıhını bıyolojık varoluşla ele alan, canlı vc cansız maddenın karşılıklı etkıleşımıyle Yer ın bugunku oluşumunu açıklayan, herkesın rahatça anlayabdecegı bir dılle yazılmış çok temel bir kıtap Bu kıtabın tanıtımını, yazarın onsozuyle surıuyoruz Daglarıyla, nehırlerıyle ormanlarıyla, ovalarıyla, atmosfeııyle denızlerıyle ve çok sayıdakı canlı varlıgıyla dunyamız manıl maz olçude guzel bir dunya Dun ya hep boylesme farklı mıydı9 Degdse, oncekı halı nasıldı ve şımdıkı duı umuna nasıl geldı9 Hayır, Dunyamız hep bıldı gımız bıçımıyle varolmadı Beş mılyar yıl once Yer yoktu Dort buçuk mılyar yıl once yeryuzun de hayat yokiu Uç buçuk mılyar yıl once yeryuzunde küdlar yoktu Bıı mılyar yıl once bıtkıler ve hayvanlar yoktu, sadece mıkroplar vardı On mılyon yıl once ınsanlaı yoktu Bu karmaşık ve guzel dunya, cansız ve duzensız başlangıç lardan yola çıkarak nasıl gelıştı? Bu latap bir dogabdımcırun gozunden bu soıuya cevap verrneye yonelıktır Yer'm tarıhıhın oykusu bılımsel olmakla bırlıkte, hıç bir büım egıtımı almamış okuyucular tarafından da anlaşılabılecek nıtelıktedır Evrımsel sureçlerın ve yaşamla çevrenın karşılıklı etkıleşımı uzerınde onemle durulması, Yer'in tarıhı hakkrndakı bir kıtap ıçın alışümış degüdır Bu nedenle ogrencıler kadaı büım addmlarının da bu kıtapta kendılerı ıçın yenı olan pek çok şey bulacaklarını sanıyorum Bana gore yaşam Yer'in tarüımın rnerkezı unsurudur Yaşam dunyayı bılınen dığer gezegen lerden kesm bır şekılde ayırır Yaşamm gezegenımızm tarıhını nasıl zengınleştırdıgıne bır ornek olarak, temel parçacıkların fızrksel etküeşımlerının 100'den az kımyasal elernent oluşturdugunu, kımyasal etkıleşımlerın de bu elernentlerı bırleştırerek yaklaşık 500 dogal mınerale donuşturdugunu du şunun Oysa bıyolojık etkıleşımler sadece çıçeklı bıtkılerde 250 bın farklı ture yo laçmıştır Yaşdrnla, onun cansız çevresı ardsınddkı sureklı etküeşım, bu kıtap boyunca ışlenen temalardan bırıdır. Bu etkıleşımın, canlı ve cansız dunyalann evrım surecını nasıl yonlendırdıgmı açıklamaya çalıştım Bu kıtap Yer ın tarıhı hakkında bıııncı bolumde ortaya konulan temel soruları cevaplamak uzere duzenlenmıştır 2 5 numaralı bolumler topragın, atmosferm denızlerın ve yaşamın koken lerını ele almıştır 611 nolu bolumlerde yaşdm ve çevrenm etkıleşımlen ve bu etkdeşrmlerın Yer'in tarıhı uzerındekı etkılerı araştınlmıştır 12 16 numaralı bolumlerde ıse ın sanın kokenı ve evrımı ıle bunun yerın suregelen tarıhı uzerındekı etkılerı tartışılmaktadır Her bolumun sonunda da okuma onerılerı bulunmaktadır" Nar Yayınlan, 0212261 80 72, faks 0212227 56 74 DoktorHasta İşbirliği Dr. Thomas Gordon W. Sterling Edwards Bu kıtap, ıkısı de doktor olan yazarlar tarafm dan doktor hasta ılışkılerınde gorulen onemlı bır eksıklıgı gıder mek amacıyla yazılmıştır Dok torun hastaya yalnız hastdlıgıyla ılgıb değıl bır butun olarak, ınsan olarak yaklaşmasının onemını keşfetmıştır yazarlar Bır hastalıgın tedavısı ıçın ıkı taraf gerekmekte dır Doktor tıbbı bügılerle dona tılmıştır Fakat hastada da kerıdısı de ügılı bıl gıler vardır Ikı tarafm elınden gelenın en ıyısırıı ortaya koyması tedavıyı etkılı kılacak ve tedavı suresını kısaltacaktır Bunun ıçın de geleneksel olarak hastdlıgd odaklanan doktorun hastaya odaklanarak ondakı bılgüerı açıga çıkarması son dcrece yaıar lıdır Bu ışbırlıgı saglandıgı tdkdırde hasta kendısı nı kabul eddmış onemsenmış, var hıssedecek ve tedavı surecıne maksımum duzeyde katdımda bulunacaktır lşte 'Doktor Hasta Işbırlıgı' kıtabı bu ışbırlıgını sağldmdk dmacıyla doktorlara ve hastanın bakımıyla dgdı herkese bazı ıletışım becerderı kazandırmayı ve hastalıgın ortaya çıkmasıyld bırhkte hastada meydana gelen duygusal degışımlerle nasıl başedebıleceklerını anlatmayı hedeflemektedır beceremedıklerını gordu Deneyde, araş tırmacı oyuncak ordek de oyuncak kam yonları kullandı ve sonuçta 1213 aya kadar bebeklerın ıkı farklı tıpte nesne oldugunu farkedemeddderını gordu Buradan çücan sonuç ancak düı kullanmaya başlayan çocuklann farklı oyuncakldrı fdrklı tıpte nesneler olarak algdaya büdıklerıydı Fakat, aynı testler rhesus mayrnunlarınd uygulandığuıdd dururn bıraz şaşırtıcıydı Çunku maymunlar ornegın turuncu bır havuç de san bıı kutunun üa farklı nesne oldugunu faıkcdıp bunlaıı sdydbdıyorlardı Hauser'a gore maymun lar nesnelerı SO7SU7 sembolİPrle etdcetlı yorlar Ya da nesnelerı bırbırınden ayırmak ıçın tamamen farklı bır sıstem kulldnıyor olabdırler Carey ve Uller, tum pıımatldiın genç yaşlı kuçuk sayıdakı nesnelerı say mak ıçın nesne dosya' modelını temel rnekdnızma olarak kullandıklannı savunu yorlar Insan bebegı buyudukçe zıhnmdekı dosydları sıidları numeron ti[)lı lıstelere geçırıyor ve bunu dd bııleştırıyor Sevıl Duvarcı Maymunlar ne kadar matematik biliyor? Baştarafı 11. sayfada goruntuyu karşılaştırıyor Ancak zı hınsel gonıntulerı karşdaştırma yoluyla kuçuk sayıdakı nesnelerın hesabını tutabı lıyor Zıra, bır ınsan gıbı toplama yetenegıne salup degddır yabılmesı, dılın matematıksel ye tpneklerde hıçbır rolu olmadıgını gostermıyor tabu kı Bır teorı, ddın kuçuk sayılar soz konusu oldugun da da yardırrı ettı gını çunku nesnelerı tdnırnlayıp, kategorılere ayırmamızı sağladıgı nı soyluyor Aslın da, bebeklerın başarısız oldugu noktdda burası Geçen sene Carey, 10 ayhk be beklerın bır tıp nesneyı bır dıger tıpten ayırmayı gerektıren arıtmetık testlerını Ulleı Cdiey ve meslektdşlan numeron ya da buıktırme modelmın bebek ve maymunların durumunu açıkladıgına ınanmıyorlar Hauser, "Bebek ve maymun lardakı lımıtlere bakacak olursak en uygun model rıpsnedosyd' modelı" dıyor Rhe sus maymunları en (azla uç dort (bu durumda bu nesnelerın yemek oldugu unutulmamalı1) nesneyı ayırdedebılıyorlaı Sıra beşmcı nesneye geldıgmde doı t ıle beş arasındakı farkı anlayamıyorlar Hauser, "Düı kullanmayan hıçbır msaran bundan daha ıyısını başarabılecegıne ınanmıyo rum dıyor Maynıun ve bebeklerın kuçuk sayı dakı nesnelerı topldmdsı çıkarması ve sa En uygun model 7 Mart 1998, New Scıentıst 578/21