Katalog

daha ıyıye yoneltecek tedbırler almalıdır Bunla rın başında da bılgüı yeteneklı ve ozellıkle du şunc enın bıleyı taşı olan soru sorma melekesının ka/diıdııılınasma çalışılmalıdır Ogrenenın soru sorması ve ogretıcının sorulara çagm bılgı sevıye sındc cevap vermpsı ıle ozgur duşurıc e gelışerek çağdaş duşunrp 'jPklınp burunur Çagdaşlık bü gı ıle tahrık edılen ınsan aklınddkı duşunce sıste mının ıçsel gelıştırılmesı ıle olur yoksa dıştan kafa yorrriddan şekıl olarak verılen yapay du yumlaıld olmaz Işte bu bakımdan eğıtırn sısternı sağlam olan topluluk halıne gelınmpsı mutlaka ozquı duşunen ve duşundurmek ıçın bılgı ve be ceresı ıle her şeyı yapan yeteneklı yetıştırıcı ve ogretıcüerınm bulunması ıle murnkundur Bır toplurndakı degışık kışılerın bııeysel olarak ozgurce duşunmelerı egıtım sıstemmm gelışmesı ıçın gereklıdır ancak yeterlı degıldır Yeteılı şart ıse bu bııeylenn duşuncelermı co meı tçe paylaşarak kullanmalarıdır Burada duşu nenın çok onemlı olan bazı o/pllıklerını gozden kaçırmamak gereklıdır Maddı olan bır şey payla şıldıkça kışı başına duşerı ınıklaı azalır ancak du şuncpnıp paylaşılmasında paylaşılan duşuncede zeıre mıktdimca dZdlrna olmayacagı gıbı payla şanlar ıçın artış dahı soz konusudur Dıger bır ozellık ıse bır toplumu teşkü eden t)irpylpı ın oz gur fakat iarklı duşuncplerı toplanarak daha ıyı duşunce sevıyelprıne erışılemez ancak karşıüklı eleştırel etkıleşım ıle uzlaşma ıkna üe anlaşma sonucunda daha yuksek duşunce sevıycsıne ula şüabılır Işte bu yuksek duşuncenın başkaları ıle paylaşılması halınde dıger bıreyler de o duşunce sevıyesıne yaklaşarak o toplumda ozgur duşu nenlerın sayısı artar arna duşuncenın^ sevıyesı o kadar artrna? Buradan duşuneenın bır azınlıkta toplanması yerıne ozgur olarak toplumun her bı reyıne ve tabanına kadar yayılmasının daha çok etkınlık kazanduacagı a<?ıkça gorulur Dogal ola rak duşuncelerm paylaşılması ıçın seslı duşun mek ve bunun ıçın ortak bır dılın konuşulrnası ge reklıdır Antık devırde egıtımın ılk uç temel ele manlanmn dil bilgisi, guzel konuşma sanatı (retorık) ve dahd surııa da beden eğitimi oldu gu hatırlanacak olursa bu uçlunun ozgur duşun cenın gelışmesı ıçın ne kadar gereklı ve yeter esaslaı oldugunu anlayabılırı? Paylaşarak ozgur duşunebüen bır bırey her zaman degışık fıkır ve duşuncelere saygıh ve açık davranacdktu Paylaşılacak duşuncelerm ahenklı bır şekılde oıtuşmesı sonucunda fıkırler uz laşacak ve ınsan ruhunda rahatlamalar meydana gelecektır Bu ıse daha ozgur duşunce ufuklaıına ortaklaşa ve paylaşımcı olarak yelken açmak an lamına gelecek ve sorıuçta dayanışma halınde olan duşunceler biîbırlermı koreltme yerme bıleme rolu oynayacaklardır Yukarıdakı kısa yazıdan egıtım sıstemının sacjlıklı uretken ve çagdaş olması ıçın bazı analı tar kelımelerı burada ozetlempktp yarar vardır Bu anahtar kelımeler arasında ozgur ve ozgun duşunce duşuncenın paylaşılması seslı duşun cenın kendı kendını sınırladıgı seslı duşunme saglıgı ıçın dıl ve guzel konuşabılme sanatına sahıp olmanın yanında bır de egıümlı (beden egıtımı şeklındc) vucudun bulunması gereklıdıı Eskılerın dedıgı gıbı nasıl saglam kafa sağlam vucutta bulunursa saglam bılım de saglam kafa ve onun ıçındela payldşılabılıt ozgur duşuncede bulunur (*) Prof Dr ITU Uçak ve Uzay Büımlerı Fak Meteorolojı Muh Bol Maslak 80626 Tel 0212 285 3442 Faks 0212 285 3139 578/16 Doçentlik sınavı üzerine aykırı düşünceler Mehmetçık Bayazıt (*) S on bırkaç yılda bu dergıde doçentlik sınavı uzerme cok sayıda yazı yayımlandı Bu yazüarda sınavm bugunku şeklı çeşıtlı yonlerden eleştırıldı ve ıyıleştırılme sı ıçın onerıler ılerı suruldu Bugunku duruma neıeden ge lındıgın) hatırlamak ıçın sınavın son 40 yıldakı geçmışıne goz atalım 1960 yılında kabul edılen Unıversıteleı Kanununda unıversıte doçentlıgırun unıversıte oğretım uyelıgmın başlan gıcı oldugu ıfade edılmıştı Doçentlik sınavına gırebılmek ıçın doktor unvanını aldıktan sonra kendı bılım vpya meslek kolıı ıle ılgüı bır ışte en az dort yıl çalışmış bulunmak gere kıyoıdu Aday yabancı dı] sınavmı başardıktan sonıa doçent lık tezı kollokyum ve denernp dersınden oluşan doçentlik sı navına gırebılıyordu 1973 yılında degışürüen Unıveısıteler Kanunu nda bu konudakı tpk degışıklık sınavm yüda bır kere yerınp ıkı kere açılmdsıydı 1981 yılında kabul edılen Yuksekogretım Kanu nu nda ıse ogretım uyelıgımn ılk kadpmesıru ydrdımu do çentlıgın oluşturdugu belırtılmıştı I )o(, entlık sınavına gırebıl mek ıçın doktoradan sonra bellı bır sure çalışma koşulu kal dırılmış doçentlik tezı yerıne "orijinal bilimsel araştırma ve yayınlar yapmış olmak" koşulu getınlmış yaban cı ciıl sınavmın rnerkezı hale getırılmesı ongorulmuştu Deneme dersı doçentlik sınavından onre yapıhyoıdu 1983 yı lında yapılan degışıklıkle deneme dersı kaldırıldı Başka bır gerekçe olarak doçentlik smavmın ulke ça pında venlecek unvanda bır homojenlık saglamaya yonelık oldgu ılerı surulebılır Sınav dcaba bunu geı çekleştucbıl 9 mekte mıdır Doçentlik sınavının uygulandıgı ılk donemler de Turkıye nm sadece buyuk şehırlerınde az sayıda unıver sıte vardı ve bunlarm kalıtelerı bırbırıne yakındı Doçentlik smavı jurılerı duzeylerı fazla farklı olmayan az sayıda profe sor arasından seçılıyor ve bırçok bılım dalında her yıl he men hemen aynı kışılerden oluşuyordu Adaylar arasında da buyuk farklılıklar olmadıgından degerlendırrneler genellık le objektıf vç adaletlı bır şekılde yapılabılıyordu Bugun ıse Turkıye de aralaı ında çok buyuk kalıte fark lan bulunan çok sayıda unıversıte vardır Bu unıversıtelerın profpsorlerı aıasından kura ıle seçılen jurılerm de yaklaşım ldrırun çok farklı olabıldıgı gozlenmektedır Bazı jurıler çok kalıtesız adayları başanlı bulurken bazüarı anlaşılamayan nedenlerle çok daha başanlı adaylan pngellemektedır Kalı telı ve ıyı nıyetlı profesorlerden oluşan bır jurı de karar ver mekte zorlanabılmektedır Gelışmemış bır unıversıteden başvuran yayırnlanan kalıtesı pek yuksek olmayan fakat ye teneklı ve o unıversıte ıçın yararlı olaragı kestırpbılen bır adayın sınavı hangı olçute gore değerlendırılmelıdır9 Sorı yıllarda ılerı surulen adayın yayımlarının objektıf krıterlere goıe puanlandırılması goruşu bu soıunu çozmek yerme gelışmemış unıversıteler ve ozellıkle uluslararası yaym yap manın daha zor oldugu bılım dalları ıçm daha da buyuk sorunlar ortdya çıkaracaktır Sonuç olarak, doçentlik smavının gunumuzde fay dadan çok zararı oldugu soylenebılır Bazı adaylar hak et medıklerı halde ulke çapmda geçerlı olan doçentlik un vanını almakta bazüarı kalıtelı ve ıyı nıyetlı bır jurıye rast laymcaya kadar zaman kaybetmektedır Profesorler de vaiatlennın bır kısmını faydasına manmadıklan bır ış ıçm hdrcamakta ve bunun yanmda çoğu zaman alınan kararlar dan rahatsız olmaktadır Öyleyse çözttm nedir? Ulke çapında geçetlı doçentlik sınavı ve unvanı kaldınlmalı doçentlik bır kadroya atanarak dlmabılen bır unvan olrnalı ve heı unıversıte kendı duzeyıne ve gereksınımlerıne uygun olarak doçent atanmdsını kendı usulleıme gore yapmalıdır Boylece doçentlik sınavı ıle ılgılı tartışmalar sona erecek bugunku duruma gore daha anlamlı ve ulke açısından ddhd ydiaılı bu yere gehnecektır (*) Profesor Dr 1TU Inşaat Fakultesı Ayrmtüara gırılmeden verılen bu tarıhçede 40 yıl bo yunca doçentlik sınavı ılp ılgılı çeşıtlı duzenlemeler yapüdıgı goruluyor Bunlardan o/ellıkle doçentlik tezı kaldırılarak adayın butun yayınldrının bırlıkte değerlendırılmesı ve de neme dersının kaldırılması tartışma konusu olmuştur Burada bu tartışmalara gııılmeyerek doçentlik sınavının bugunku koşullarda gereklı olup olmadıgı u^erınde duruldcakür Ogretım uyelıgmın yardımcı doçentlik ve profesorluk kademelen ıçın smav gereklı goıulmezken doçentlik ıçın neden smavdan geçılmektedır' 1981 yüından once doçpnt lık unıversıte ogretım uyelıgının ılk kademesmı oluşturdu gunda doçentlik smavının ogretım uyelıgıne gırış sınavı ola rak geıeklı oldugu üerı surebılırdı Bu tarıhte yardımcı do çentlıgın başlatüması ıle bu gerekçp dp oı tadan kalkmıştır Yardımcı doçentler sınavdan geçnıeden doçentlerle aynı ye tıklere sahıp olmdkta aralarmdakı fark sadece uygulamada onemlı oldugu hemen hıç gorulmeyen atamalanna bellı aralarla yenıden karar verümesı olmaktadır bdyın Turkkırı Culyuıduna gore (CBI 562/17) egıtım sifatemı ezbercüık hdstalıgından kurtulmalı ogrencı soru sorm!iya araştırmaya ve çozum uretme ye yonlendırümelı Gunumuz koşulla rmda bılım tarıhı dersının konulması ya rarlı olma? Ilk bakışta ters duşmekte yız ama amanmız aynı Asü teıslık Sa yın Gulyurdu nun fızıkte amaç tanımm dan kaynaklarııyor Deneym go7İPmın olçmenın sayüarla ıfadesı ve sonrd sayı sal verüenn matematıksel duşunce ıle bırleştııılmesı temel amaçtır dıyor Sa yın Gulyurdu Bu temel amaç tanımmda fızıksel duşunce yok Işte bu eksıklık nedenıyle ogrencı duşunmeyı ogrenmıyor çunku Bilim Tarihi duşunebılmesı ıçın ona yol gosterecek kavrarnlardan yok sun çunku elınde sayılcirdan kafasın da matematıksel duşunce den baş ka bır şpy yok ışte fızıgm amacı bu ya saları bulmaktır Fı zık egıtımının ama cı ıse ogrencıye olaylara bu yasalar ışıgında bakmayı ogretmektır Bu ol mayınca ogrencı her olayı ayn ayrı ogrenmek her problemın çozumunu ayn ayrı ezberlemek zorunda kalır k ter ozel okullar ıster MEB ezber yonte mını seçmış bulunuyorlar Burhan Cahıt Unal Lmeklı Ogretmen