Katalog

Zümrütten akisler MODERN JNSANIN YÜKSELIŞI VE DÜŞÜŞÜ Avrupalı bir erkeğin ortalama boyu CroMagnon adamı 1.80m. nin uıerinde A. M. C. Şengör Bilim adamları ve profesörVer Basında ve televizyonda sık sık toplumun çeşitli kesimlehndenen alttan en üste kadarpek çok kimsenin "bilim adammdan" bahsederken tüm üniversıte öğretmenlerini kastettiğini görüyoruz. Bu yanlış, çığ gibi artan üniversitelerimizin sayılarınının pek çok katı bir hızla artan üniversite oğretmenlerinin sürekli şişen adedine bakarak ülkemizin bilim adamlarınca da hızla zenginleşmekte olduğu izlenimini vermekte olduğundan kanımca son derece zararlı olmaktadır. Istanbul Teknik Üniversitesi'nin efsanevî hocalarından Prof. Dr. Mustafa Inan, bir gün âlimlik taslayan, ancak bilim adamlığı ile uzaktan yakından ilgisi olmayan bir meslekdaşına sinirlenerek kendine has Adana şivesi ile "bah gardaşım" demiş, "Einstein de adının önüne Prof. Dr. yazıyordu, sen de. Sanmayasın ki ikisi aynı şeydir." Rahmetli Mustafa Hoca'nın çok çarpıcı bir şekilde dile getirdiği, bazan aynı unvan altına gizlenen iki kavram arasındaki fark aslında çok önemlidir ve gerçek üniversiteler ile üniversite müsveddelehni birbirinden ayırmaya yarar. Bilim adamı, veya bugünlerde artık "bilimci" dediğimiz kişi bilgi üreten kişidir. Bilgi üretimi büyük ölçüde yaratıcı bir iştir, yani önceden olmayanı yaratmaktır. Insan bilgi üretmek için çeşitli yollara baş vurabilir. Örneğin, doğrudan bilgi edinmek istediği nesneyi gözleyebilir ve gözlemlerini kaydedebilir. Veya, bilgi edinmek istediği nesne hakkında bugüne kadar yapılanları gözden geçirerek bunlarda yanlış veya tutarsızlıklar olup olmadığını inceleyebilir veya bugüne kadar yapılan incelemelere dayanarak incelenen nesne veya süreçlerin yeni özelliklerini keşfedebilir. Bu şekilde ya tasviri veya kuramsal olmak üzere iki değişik tur bilgi üretilebilir. Modern insanın yükselişi A vı upa'da ortalama boyher 10 yüdabıı 1 3 lenen yerlüorın mısır yetıştırmeye başlayınca gı crn uzuyoı Heı yıl bır oncekmden daha derekhastalıklı, çelımsız ve zayıf bır duruma gel uzun boylu ınsanlaı dunyaya gelıyor dıgı ortaya çıktı Ancak bu ınsanlann gıderek super bır neDış çuruklerı 7 mıslı çogaldı, kansızlık 4 kasıl oluşturacagı anldmınd gelrnıyor Bız aslında, tına çıktı tuberkuloz romatızma ve frenqı ınsan magara adamı boyutlarınd gerı donuş yapıyor uz topluluklaıını kıtlesel olaıak etkılemeye başladı Şu ana kadar ydlar suren yetersız beslenmerun et Butun bu olumsuzluklarına karşın tarım gehşmını kılerını uzenmızden atmaya çalışıyoıuz surduıdu, çunku bır donumluk ekılı alan avcı toplayıcı olarak yaşayan ınsan sayısının 10 katı ın Ingüteıe'nın en u ı bebegı Ethan Gilbi he sanı doyuruyordu Tanmla ugraşan atalarımızın nuz 12 aylık olmasına kaışın boyu 90 cm Yıne ln yetersız beslendıgı ve bodıır kaldıgı gerçegi angılteıe'dc her dort erkekten bırının boyu 1 80 cak son yıllarda ortaya çıktı Bugun ancak ABD ve metrenın uzermde Yuzyılın başmdan bu yana orAvrupa ulkelerı ve Japonya gıbı gelışmış ulkeler talama lngılız erkegının boyu 17 cnı cıvarında avcı ataldi ımızın beslenme rejımmı uyguluyabılı uzdrruş bulunuyor Ancak butun bu gelışmeler, yor Sonuçta bugun ABD'dP ın tngıltere'rıııı gelecek yuzyıllaıboyu 1 71 m da dev adamlar ulkesı olacagı Tarıma geçilince sanlann ortalamam , Japonya'da Hollanda'dd 1 78 anlamına gelmıyor yetersız beslenen 1 74 m Ancdk uzun boy ber.ı "Şımdıye dekyaptıgımız berınde pek çok sorunu da qetı yalruzca bıze tanınan potansıyel insanın boyu rıyot Oınegm standaıt yatak uzunluga gelmeye çalışmaktı, boylaıı kapı yukseklıkleı ı uçak vurudumuz programlandıgı kısalmaya başladı. ve tren koltuklannın boyutları, uzunluga erışmeye çabalıyor" Bugün avcı konfeksiyon urunlerı gıbı pek dıye korıuşan IıOrıdra Dofyı Ta nhı Mu/A'Si'ndeu pak'ontolog atalarınm gıda reji çok oşyanın da uzayan boylara gore yenıden ayarlanrrıası gereProfesor Chris Stringer "Bız mini uygulayan kıyor leı Cro Magnon adamına gen Bifgi üretimi büyük ölçüde yaratıcı bir iştir. Bilgi üretemeyen bilim adamı gözüyle bakabilir miyiz? donuş yapıyoruz" dıyor gelişmiş ülkelerde Şımdı en fazla merak uyandııan soru şu Bu boy uzaması nerede İnsanın evrım surecınp boylar uzuyor. duracak9 Insanlar sonsuza dek goz attıgımız zaman, atalarımıuzayacak mı ? Büım adamlarınd zın çok çeşıtlı yollardan yıyecekgore mutlaka bır genetık ust lımıtın olması gere lerinıeldeettıgmıgoruyoıuz Kadınlaı şıfalı bıtkı kıyor Pokı, bu lımıt nedır 9 Nobel odullu Robert ler, meyveleı ve boguı tlen toplayarak, erkekler Fogel'e gore bu lınııt 1 90 m ve ınsanoçjlu bu yabanı hayvanlan avlayarak oldukça dengelı bır uzunluga gelecek yuzyılda ulaşacak. gıda rejımı uyguluyorlardı Bugun yeryuzunde bırkaç kuçuk kabüe benzer şekılde yaşıyor Bır Ne vaı kı bazı bılım adamları beslenme arastırmaya gore avcıtoplayıcı atalarırnız 85 çeşeklme paralel olarak, ınsan boylannın uzadıgı şıt yabanı ottan oluşan bır rejim uyguluyoniu gerçegıni kabul etmekle bırlıkte insanın tur olaıak zayıfladıgını ılerı suruyor 9 bın yıl once taııma geçümesı dranıatık Son buzul donemınde 10 bın yıl once değışiklıklere zemın hazıı ladı, Gezegenımızın or Homo sapıen'ler modern ınsana gore daha uzurı manları çıftçıler tarafindan ısüla edıldı Sonuçta ve şışmandı Bu soguga kaışı msanın gelıştırdıQı besın kaynagı olarak ortaya uç temel gıdn madbır tepkıydı (Şışrnanlaı soguga daha dayanık desı çıktı Buğday. pırmç ve dandan oluşan bu relıdır) Odım gıderek ısınınca ınsanlar gıderek ın jım, bugun modern ınsanın aldıgı kalon mıktarıceldı VP gezegenımız ısındıkça bu ıncelme vo nm yalnızca uçte bırını saglıyordu zayıflamasuıecek Başkabıı deyışle, Homo sapı Bu yetersız beslenme şeklı msan saglıgını en'lerın yuksehşını ancak beklenmedık bır olay ve fızıgını olumsuz yonde etkıledı Yuzyıllarca un duıduıabılır Kuresol ısınma çorbası, lapa ve ekrrıekle bpslenen msan yeterlı gıda alamadı Arneı ıkan yerlılerının ıskelet yapı Reyhan Oksay lannın ıncelendıgı bır çalışmada, avlanarak besTheTımes 11 Mart 1998 Tasviri bilgi incelenen nesnenin gerçeğe mümkün olduğu kadar yakın bir betimlemesi diye tanımlansa bile, her betimleme mutlaka bazı genel kavramlar gerektirdiğinden (ör. bir bardağı betimlerken cam ve bardak genel kavramlarının gerekmesi gibi) ve gözlem işlevi bazı yaratıa unsurlar içermek zorunda olduğundan (ör. bir portre ressamının yaratıcılığı gibi) sanıldığı kadar sıradan bir iş değildir. Bu şekilde uretiien tasviri veya kuramsal bilgi bilimsel yayınlarla dunyanın bilgisine ve sınamasına sunulur. Bu şekilde bilgi ve değeri onu urettiğini iddia edenin şahsından menkul olmaktan kurtulur, herkesin değerlendirmesine açılmış olur ve bu şekilde bilim âleminin malı durumuna gelir. Sürekli sınanmayan, yenılenmeyen, yenisı yaratılmayan bilgi olduğu gibi kalmaz. Kişiden kişiye geçerken iletişimdeki kaçınılmaz eksikikler nedeniyle aşınmaya uğrar ve pek kısa zamanda yozlaşır. llk ve orta öğretimde yapılamayan bilgi uretimini universite dengeler, buralarda yozlaşmayı önler. Bu nedenle üniversitede "nakli ilim" olamaz. Bilgi üretmeyen kişi, unvanı ne olursa olsun bilim adamı olmadığı gibi, bilgi üretmeyi öpretemeyeceğinden üniversite hocalığına da lâyık değildir. Universite öğrencileri hocalarını, politikacılar universite profesörlerini, halk da karşısına muhtelif ortamlarda, hattâ siyasi partilerde bile, çıkan "akademik unvanlılan" bilgi üretip uretmediği sorusuyla tartmalı, bunun için de artık ulaşması pek kolay olan muhtelif uluslararası atıf endekslerine mutlaka göz atmalıdır. Orada adı olmayanın üniversite hocalığında da yeri yoktur. 574/5