Katalog

Horozlar niçin sabahları öter? Soru: Horozlar nıçm sabahlan öter? Yanıt: Horozlar, aslında gün boyu oter. Sabahları gunun dıger saatlerine oranla daha şiddetlı oterler. tkırıdıye dogru seslerı giderek azahr. Horozlar, genellikle şafak sokerken otmeye başlar. Ne var ki şafakla birlikte yalruzca horozlar degil, tüm kuşlar otmeye başlar. Horozların sesi dıger kuşların sesini bastırır. Horozlar, bir anlamda tavuklara gövde gösterısmde bulunmak ve bölgelerinin sınırlarını belirlemek amacıyla öter, Içlerindeki biyolojik saate göre programlanan horozlar, kumesteki diger hayYanlan da uyandırmadan susmazlar. bagımsızdır. (Klorofil, ışıgı emerek fotosentez yoluyla enerjiye dönüşrürür) Bu fotoreseptörler fıdelere, topragınüzerınde olduklarını bildırır ve fotosenteze başlamaları içın yeşıl ışık yakar. Fotoreseptörler çeşitlı sınıflara aynlır. Pitokrora adı verilen proteınler, gün uzunlugunu hesaplar, diger bıtküermfizikselyakınlıgını hisseder ve ne zaman çiçek açacaklarını bılır. En az 5 çeşıt pıtokrom vardır. Bılım adamlan, son yülarda bunlann işlevlerinı ortaya çıkartma çabasında. Bitkiler, toprak ve hava ideal sıcakhga gelmeden çiçek açmaz. Ne yazık ki, bitküerin sıcaklıgı nasıl ögrendigi henüz bilinmiyor. Son olarak biüdnin yaşı da çiçek açma zamamna etki eder. Bitkiler olgunlaştıgı zaman çiçek açar. Bu arada bitkiler irı olgunlaşma zamanmı nasıl bıldigı de ayrı bir merak konusu. Merdiven Bu sayımızda köşemizin müdavımi "Bulmacaçözerve bulmaca gönderici"lerden sayın Necatı Buyukdura'ya yer veriyoıuz: Vaktıyle bir gecekondu kondurmuştum. Damı kapatmak ıçın kire mıt çatı yaptırama. • • • • . "' ' ' • ' : . .,'*' dıgım ıçın damı duz teras şeklinde bıraktım. Evin yüksekligi tam 3 metre oldugundan dama çıkmak için 3 metre boyunda bir merdiven edirıdim. Bir gurı 53,5 ekran bir TV cıhazım oldu. Televizyon kurusunun dıştan dışa boyutları 60x60x60 cm idi. Boş kutuyu evin sag tarafindakı duvarın dış tarafinın dıbıne (şekıldekı gibi) yerleştirdim, Merdıvenı de, yıne şekıldekı gibı, sag taraftakı duvarın dışına dayadım; öyle kı merdiven, TV kutusunun sağüst kenanna (teget olarak) degmekte idi. Bulmacamızın sorusuna gelince: Evm yan duvannın (yerden 3 metre yuksekte olan) en üst noktası ile merdivenin duvara degdigi nokta arasındaki (x) aralıgı kaç santimetredir? Söz dinleyen bitkiler Soru: Çiçek açan hitkiler çiçek açacağı zamaıu nasıl kesürır? Yanıt: Çiçek açan bitkiler söz dinleyen çocuklar gıbıdır; kendılerıne ne söylendiyse yaparlar. Ancak bitkiler çiçek açarken tek bır komut yerine (ısı degışıklıgı gibi) birden fazla degışkenın uyarısma kulak verirler. "Bitkiler, hayvanlardan farklı olarak tek bir bölgeye bağlı olduklarından, degışen çevre koşullarında yer degiştirme şansları yoktur; dolayısıyla bu koşullara Yağ ve kalori ölçüm teknikleri Soru: Pıyasadakı yıyecek paketlenrun üzennde yazıh olan yağ ve kalon mıktan nasti ölçülür? Yaıut Yiyecek tahlil laboratuvarlan yiyeceklerin içindeki yag miktannı ölçmek için yiyecegi kımyasal maddelerle kanştırarak yagı açıga çıkarür Laboratuvann bu işlem sırasında kullandıgı kımyasal maddelerın cinsı ve miktarı, yiyecegın ıçındekı yagırı baglanma şekline göre degışır. Örnegın, bir parça etin içindeki yag miktarını olçelim. Yag, etin içindeki kas liflerınin arasında cep oluşturmadıgı ve etin dısını da zarf gibı sarmadıgı için yag mık~ tarını ölçmek kolaydır I laboratuvarlar, etı once eter gıbı yagı çozerı bır eıiyık ile yıkarlar. Sonra eteri buharlaştırıp geride kalan yagı olçerler. Şimdı de daha karmaşık bır yiyecegi, örnegın biberlı pizzayı ele alalım Pızzada, yag yalnızca etin ıçınde degıl, peynır ve hamurun ıçınde de bulunur. Daha da kotusü, bu yagiar proteinlere ve karbonhidratlara sıkıca baglıdır. Bu nedenle yagı aynştırmak için daha karmaşık kımyasal yontemlere ihtiyaç vardır. Bır besın maddesı içindeki kalon miktarını saptamak ıçın laboratuvarlar yanızca yagı degil, aynı zamanda protein, mıneral, nem ve karbonhidral oranını da ölçmek zorundadır, Proteirıler, yaglara benzer bir yontemle, ancak farklı bir kımyasal işlemle ayrıstınlır. Nem oranını ölçmek için yıyecek önce tartılır; tekrar tartılmadan once fırında kurutulur Iki ölçüm arasındaki fark nem oranını verir Son olarak sıra mineraUeri olçmeye gelir ve gıda maddesi yakılır. Geriye kalan kul (mineral) tartılır. Butun bu unsurlar toplanıp 100 sayısından çıkartılınca geriye kalan sayı karbonhıdrat değerını verir. Gıda mad desınin ne kadar kalori içerdıgıne gelince, laboratuvarlar şu ölçumlerdenyararlarur: 1 gram karbonhidrat 4 kaloriye eşittir'; 1 grarn proleın 4 kaloıiye eşittir; 1 gram yag 9 kaloriye eşittıı. Su ve mineıalin kalorisi yoktur. '' • 572. sayıda "Hapishanede firar var" isimli bulmacanın yanıtı ve kazanan okurlarımız Hücre 1 2 3 4 5 Isim Yakalandığı yer Feyyaz Kanunsuzlar Behçet Tüfek Levent Davalı Polat Torpido Sanıi Soygunçular Görüntiş Siyah saçsakal Kel Kızıl saçlı Siyah saç Kızü saçsakal Zeki Umay Içel, Nerıman Sürücu FLskişehır, Bıırcu Selcen Yalçm Istanbul.Suat Boztepe Samsun, Hasan Altınoz Istanbul, Özge Koçkara Ankara, Deniz Akava Ordu, Muzaffer Şahirı Istanbul, Hakan Çahşkan Çorum, Ali Soner Istanbul, Yalçın Çelik Manisa, Tugçe Bıyıklıoglu Mugla, Baskın Arpacıoglu Manisa, Fatih Şua Tapar Tokat, Cansu Sagır Bursa, Onder Okyay Ankara, Hasan E. SubaygilAnkara, Tolga Çakır Kırşehır, Sevıl Avşaroglu Ankara, H. Huseyin Görur Bolu. 21 Mart Cumartesi TV 1 04.40 Belgesel "Yeşil Dünya" TV 2 13.50 Belgesel "Ocean VVllds" TV 2 21.25 Belgesel "Türkiye'nin Kuşları" TV 3 14.45 Belgesel "Bebeğin Dünyası" Küçük çocukların ellerini, parmaklarını kullanma becenlerı, çocuklar tarafından gerçekleştrilen resimler, yapıştırmalar, boyalar, hamilelikte dengeli beslenme. HBB 17.10 Önce Sağlık Kanal E Belgesel "Doğanın Tarihi" Kanal E 17.35 Belgesel "Vahşi Yaşam" 23 Mart Pazartesi TV 3 14.50 Belgesel "An Şu Vahşi Hayvanlar" TV 3 19.00 Belgesel "Düş Değil Gerçek" 24 Mart Salı TV 2 21.15 Içimizdeki Dünya TV 3 13.35 Belgesel "Alo Dünya" Mayalar tarafından keşfedilen kakaolu içeçekler tanıtılıyor. karşı son derece duyarlı ve tepkısel olrnak zorundadır"dıye konuşan Calıfornıa Instıtule of Technology'den Steve Jacobsen, bu degişikliklerin başında mevcut su ve besin miktarı, ışık, sıcaklık ve bitki yaşıriın geldigıni bildiriyor. Topraktakı besın ve su miktarı pek çok bıtkının çiçek açma zamanını düzene sokar. Ornegin, fakır topraklarda yetışerı bitkiler, zerıgirı topraklarda yetişenlere oranla daha erken çiçek açarlar, çunku yeterli besin alamayan bitkiler erken çiçek açarak ölmeden önce uremenin yollarını ararlar. Ozel ışık sensoıian da çiçek açma surecını etkiler. Bu ioto reseptörler veya ışıga duyarlı proteınler, yeşıl klorofılden 25 Mart Çarşamba TV 3 13.30 Belgesel "Bilim ve Teknoloji" TV 3 22.15 Belgesel "Dünyanın 7 Harikası" 22 Mart Pazar TV 2 10.40 Belgesel "Dünya Coğrafyası" TV 2 17.40 Belgesel "Resim Sevinci" Resim sevincini payla^arak yağlı boya resim yapmanın incelik ve bazı kolay yönlerini öğretiyor. TV 2 18.30 Yerli Belgesel "Antikalarıyla Yaşayanlar" TV 4 22.30 Belgesel "Ormanlar, Ormanlarımız" NTV 10.05 Belgesel "Keşifler Dünyası" Kanal E 17.35 Belgesel "Vahşi Yaşam" 26 Mart Perşembe TV 3 13.30 Belgesel "Savaş Kanatlan" HBB 16.05 Belgesel "Hayvanlar Alemi" 20 Mart Cuma ^. TV 2 13.50 Belgesel "Okyanusta Yabanıl Yaşam TV2 22.30 Pandora'nın Umudu >, TV 3 14.50 Belgesel "Söz Bilenin" .. Tv 3 19,00 Belgesel "Thalassa" 574/23