Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R Donmuş Kitlesel yok oluşta yeni ipucu Giderek Dünyanın yaşadığı en imgeler üretimi uzaysal çarpışma mı ?büyük felaketin nedeni bir genişleyen bir evren K G B urt Vonnegut un "Kedı Beşığı" adlı yapıtında, buzdokuz adı verılen ve su molekullerının donarak katılaşmalarına neden olan bır maddenın var oldugu bır dun ya anlatılır Bunun sonucu olarak, bu maddeye degen her canlı buzdan bır yonutd donuşur Hollywood'un bu romanı beyazperdeye aktarmak ıstemesı dururnunda, Dayton Taylor'a başvurmaları gere kebılır New York'takı Independent fılmr ü yapım şırketının uretım mudu olan Taylor, tıpkı Vonnegut'un romanındakı gıbı, donmuş Dimgeler ıırelr ten yontem gelıştırdı Taylor, 60 fotoğraf makınesını bır bırlerıne bağlı bır dızı oluşturacak bıçımde mutfagına yerleştırdı Makınelerın tutek bır fılmı ortaklaşa jllanmakta ve her bırı aynı tılmın çekılmemış bır pozunu ıçer mekteydı Çekım yapıldıgında tum makınelerın objeklıf kapakları aynı anda açılmaktaydı Sonuçta aynı ımgenın goruş açıları bırbırlerınden az çok farklı 60 ayrı goruntusu elde edıldı Taylor daha sonra fılmı ello ışleyen bır kol yardımıyla, her makıneye yenıden çekılmemış fılm gelecek bıçımde sardı Devınımsız 60 çekım art arda gosterıldıgınde, kı şılerın tıpkı Madam Tus saud'un Balmumu Muzesı' ndekı goruntulerı andıran uç boyutlu garıp bır fılm orta ya çıkmaktaydı Tay lor'un gorun tulerınden bır tanesı sıçra makta olan bır gencın sağ yanını havada gob termekte daha sonra yavaşça de vınerek sol yanını gozler onune serm e k t e y dı Benzer bır sag sol ba kış açısı da bır şışeden fışkıran şampanyadamlalarını gos termekteydı Taylor yontemının f 11 m I e r d e ozel efekt" yaratmak açısından bıçılmış kaftan olduğuna ınanıyor Patent konusu henuz tartışma aşamasında olan bu makıneler dızısınde, fılm ılerıye sarılmadan once eylemın yalnızca bır ya da ıkı anlık bır bolumu kaydedılebılmekte ve uygulamayı kısıtlamaktadır Sayısal fotoğrafın malıyetı duşup makınelerın boyutları ufaldıkça bu kısıtlama ortadan kalkabılır Bınlerce mınık bırımden oluşan bır kamera dızısıyle, bır olayın zaman ıçındekı gelışımının uç boyutlu bır goruntusu elde edılebılır Belkı de zamanla, bır uzay aracının ıçıne boylesı bır sıstem yerleştırılerek, oğrencılerın bır "joystıck" aracılıgıyla aracın ıçınde gezınmelerı olası kılınabılır 2000 yılı olımpıyatlarını televızyondan ızleyenler, 100 metrelık bır koşunun bıtışını, ıstege baglı olarak, koşucu ların onundon ya da arkasından ızleyebılırler Kısacası, boylesı karşılıklı etkıleşımlı bır sıs temle "sanal gerçeklık" terımındekı "sanal' sozcuguno de artık gerek kalmayabılır uney yarıkurede bulunan mınık kuvars krıstallerındekı çatlaklar yeryuzu tarıhının en buyuk gızıne ışık tutabılır Bu çatlaklar, sert kabuklu denız canlılarının yu?de doksanından çogunun 250 ınılyon yıl once neden yok oldukları konusunda bır açıklama getırebılır Oregon Unıversıtesı bılım adamla ıından Gregory Rctallack kuvars krıs tallerının ancak, bır kuyrukluyıldız ıle kuçuk bır gezegenın çarpışması turundekı, ddamları Permıyan donemınde de benzer bır çarpışma oldugunu gosteren kanıtlar aramaya koyuldular Retallack ın 1996 da Amerıkan Yerbılım Dernegı nın toplantısı sırasında sun dugu bav oldukça tartışınalı Permıyan donemın sonunun yerbılım tarıhı ıçınde kesın bır yere oturtulması son kerte guç oldugu gıbı uzmanlar da Retallack'ın orneklerındekı krıstallerın gerçekten de bır çarpma sonucu meydana gelıp gelme dıklerını henuz kanıtlamış degıller Yerbılım uzmanlarının çoğu şımdılık Retallack'ın kuramına burun kıvırıyor Bu uzmanlar, Kretas donemındekı çarpışmanın belırgın ozellıgı olan asteroıdden yerkureye ırıdyumun dagılması olayına Permıyan done mın sonunda rastlanmadıgına dıkkat çekıyorlar Retallack ıse, çok buyuk bır çarpışma sonucunda asteroıdın buyuk bır bolumunun yok oldugunu, bu arada ıçındekı ırıdyumun da uzayda dağıldı gını ılerı suruyor Gelgelelım, Cıncınnatı Unıversıtesı uzmanlarından Stevvart Ebersole, boylesı bır çarpışmanın Permıyan donemden sonrakı beş mılyon yıl boyunca dırımsel çeşıtlılıgın neden bu denlı azaldıgını açıklamaya yeterlı ol madıgını bavunuyor Soz konusu donemın son 5 mılyon yılı ıçındp kolsu ayaklılar sınıfına gıren tur lerın sayibinın 225 ten 120'ye, Permıyan donemın sonunda ıse bu sayının 20'ye duştugu ve bunu ızleyen beş mılyon yıl ıçınde de bunların yalnızca yarısının yaşamlarını surdurebıldıklerı bıldırılıyor Fbfrsole a gore bır çarpışma olduysa bıle çarpışmanın oncesı ve sonrasında turlerde gorulen bu azalma yok oluşun tek nedenının çarpışma olmadıgını ortaya koymaktadır çok buyuk bır çarpışma sonucu çatlamış olabıleceklerını ılen suruyor Permıyan donemınde meydana gelen yok oluş, yeryuzunun gelmış geçmış en kotu yok oluşu sayılıyor 65 mılyon yıl once dıno zorların tarıhe karışmasına yol açan olaydan çok daha korkunç bır boyutta oldugu belırtılıyor Kretas çagının bona errnebiııe ve dınozorların yok olmasına neden olan olayın Yucatan yarımadasına çarpan bır asteroıdden kaynaklandıgına artık kesın gozuyle bakılıyor Kretas donemındp meydana gelen çarpışmanın orada bulunan krıstalleşrnış kuvarslarla kanıtlanması uzerıne bılım ırçok uzaybılımcı, agır ağır genişleyen evrenın bır sure sonra ya hareketsız kalacağını ya da buzulmeye başlayacagını soylemekte dır Şımdı bırkaç araştırmacı, kozmık radyasyonu olçen COBE uydusundan aldıkları verılere gore, evrenın bır belırsızlığe doğru gıttıgını soylemektedır Evrenı saran mıkrodalga radyasyonun, buyuk patlamanın bır yanbiması olarak ortaya çıktıgı sanılıyor Bu rad yasyonun sıcaklıgı gokyuzunun farklı yerlerınde farklı derecelerdedır Bu duzensızlık, evren gençken galaksılerın nasıl bıçımlendıgını gosteren ıpucu sa yılır Genel Gorecelık Kuramı'na gore ev ren uç bıçımden bırıne sahıp olabılır ve bu bıçım onun kaderını belırler Evren ya bır kurenın yuzeyı gıbı kapalı olabılır kı bu durumda giderek buzulmeye başlar ya da bır kâgıt gıbı duz olabılır kı bu durumda da genışleme sanal bır durma noktasına gelır Uçuncu bır du rumda, evrenın tıpkı bır eğerın yuzeyı gıbı açık olması ve sonsuza dek genış leyebılmesıdır bu durum oiumsuz kavıs olarak bılınmektedır 1990 yılında Erıvan Fızık Enstıtu su'nden Vahe Gurzadyan bu uç du rumda ışınların, evrenı baştan başa geçerken nasıl kırıldıklarını araştırdı Kapalı ya da duz bır evrende ışınlar guçlukle kırılmaktadır Fakat açık bır evrende uzayın eğımı çok uzaklardakı kuresel nesnelerın uzunmuş gıbı gorunmelerıne neden olan bukulmuş Evrenin genişlemesi üç biçimde oluşur Hayat meteor yağmuruyla geldi K dlıfornıyalı bır araştırmacıya gore yeryuzunde yaşam sanıldı ğından 350 mılyon yıl once gazegenımızın meteorların saldırısına uğ radığı bır donemde başlamış olabılır San Dıego'dakı Scrıpps Okyanusbılım lerı Enstıtusu bılım adamlarından Gustaf Arthenıus, üronland yoresınden elde edılen ve en eskı tortul kayalar ola rak bılınen 85 mılyar yıllık uç taşın yalnızca canlılar tarafından oluşturulabılen bır karbon ızotop karışımı ıçerdıfynı ılerı suruyor Max Planck Kımya Enstıtusu'nden Manfred Schıdlovvskı bırkaç yıl once Gronland'da aynı bolgeden elde edılen, ancak Arthenıus'un bulduklarından yaşça bıraz daha genç kayalarda duşuk karbon ızotopu oranlarına rastlandıgını bıldırdı Schıd lovvskı bu oranları yaşamın bır belırtısı saymakla bırlıkte, bırçok kışı organık olmayan sureçlerde de benzer belırtıler goruldugunu mılyar larca yıllık ısı ve basıncın bu eskı kayaları degışıme ugratarak başlangıçtakı ızotop bıleşımının belırlenmesını olanaksız kıldıgını ılerı surdu Arthenıub el de ettıgı 10 mıkrometre gıbı kuçuk bo yuttakı orneklerın ıncelenmesı ıçın bır mıkro araştırma aygıtından yararlandı e bıllurlaşma sonucunda zerrecıkler ara sına mınık karbon kırıntılarının yerleş mış olduguna tanık oldu Araştırmadan elde edılen sonuçlar yeryuzunde yaşamın çevre koşulları buna el verır vermez ortaya çıktığını gosterıyor Zırkon krıstallerı ıızerınde yapılan ıncelemeler 4 2 mılyar yıl once katı bır kabuğun bulunduğunu ortaya koymakla bırlıkte, 3 96 mılyar yıldan daha eskılere dayanan kayalara henuz rastlanmadı 3 8 mılyar yıl once ayın meteor yağmuruna tutulduğu, dun mercekler gıbıdır Ulusal Kolombıya Unıversıtesı'nden Sergio Torres ve Gurzadyan dort yıl lık COBE uygulama verılerını ınceledıler ve evrendekı radyasyonun bıçım açısından duzenlı olmadıgını fakat eğımlı oldugunu belırttı Gurzadyan, bunların belırleyıcı sonuçlar olmadıgını ancak yontemının "evrenın ıncelenmesı ıçın yenı ve guçlu bır araç ol dugunu belırtmektedır Gurzadyan'ın bulguları evrendekı oiumsuz kavıslerın sonuçları ıse, bunu ızleyecek araştırmalar da evrenın kesın yogunluğunu ortaya çıkartabılecektır yanın da, bır olasılıkla, aynı yazgıyı paylaştığı ve sonuçta yaşamın kesıntıye ugradıgına ınanılıyor Ancak Arthenıus ve ekıbı ıncelemelerınden elde ettıklerı bonuçların "boylesı bır meteor yagmurunun yaşamı olumsuz yonde eikılemedıgı" yonunde oldugunu ılerı suruyor O hıo, Cleveland Clınıc Foundatıon doktorldrı çınko glukonat ıçeren pastıller alan hastaların, ılaç kullanmayanlara gore, soğuk algınlıklarına karşı daha dayanıklı olduk larını keşfettıler Metal ıçerıklı bu ılacın nasıl etkı ettıgı henuz tam olarak çozulemedı Fakat dıger soguk algınhgı ılaçları ıçınde çın konun, vıruslerın çoğalmasını engelledıgı duşunuluyor Soğukalgınlıklarına karşı 5115