Katalog

ARAŞTIRMA DENİZDİBİ ARAŞTIRMALARI | atı Avustralya'daki uydu görüntülekrinde ortaya çıkan birbirine paralel 'beş uzun çizginin kaynağı jeologların kafalarını karıştırdı. 600 km uzunluğunda ve 15 km genışliğindeki bu çizgiler, Büyük Avustralya Körfezi'nin kuzeyinde geniş bir çöl olan Nullarbor Ovası'nın görüntülerinde bulundu. Ama orada olmamalan gerekiyor. Avustralya Ulusal Araştırma Organizasyonu CSIRO'dan lan Tapley, "Nullarbor, engebesiz bir düzlük olarak bilinir. Bu çizgiler için henüz tatmin edici bir açıklama bulamadık", diyor. Daha da şaşırtıcı olan, söz konusu çizgilerin sadece gündüzleri ortaya çıkması. Bu çok tuhaf bir durum çünkü bu çizgiler, en iyi görüntüleri gece alabilen enfraruj alıcılarla gözlenmiş. Enfraruj radyasyonu sı Çölde garip çizgiler rryj Sondaj gemisi] TT" Oerinliklerin gize hayatın sırları ar A merıkalı araştırmacılar, deniz c bindekı keşfettıkleri gızemli b oluşumun sırlarını çözmeye çalış Gemıyi dengede tutan dayanaklar Sondaj borusu Derinliklerin Sıriarı , İlk defa olarak, bilim adamlan okyanus tabanında sıh cak bir kaynağın tepesinde oluş, muş mineral yığınının derinliklerine sondaj yapacaklar. Bu hedef yığın oni binlerceyılda oluşl tu ve büyümeyel devam edıyor. Bul yığın derinlerde, I Orta Atlantik sırtıl nın karanlıklanndal yer alıyor. I kyanus diplerinde keşfedilen maden bakımından zengin, çok sıcak minik volkanikler, yalnızca okyanuslann ve yaşamın evrimi konulanna değil, aynı zamanda yeryiîzünün iklimsel kaderi konusuna da ışık tutacak... O caklık ölçümü verir; kaya ile kum arasındaki sıcaklık farkı geceleri çok büyüktür, gün boyunca ise arazi üzerindeki engebeler aynı ısı derecesindedir ve bu da onların termal görüntüler aracılığıyla belirlenmelerini güçleştirir. Anlaşılan bu garip çizgiler çevrelerindeki düzlükten 2 derece daha soğuk. Bu gizem geçen hafta Sidney'de gerçekleşen uzaktan algılama (remote sensing) forumunda ortaya çıktı. Melbourn'daki CSIRO Atmosfer Araştırmaları Bölümü'nden lan Barton, bu çizgilerin ilk olarak meslektaşı Fred Prata tarafından keşfedildiğini belirtti. Prata bu keşfi yaptığı sırada, Avrupa uzaktan tarama uydusu ERS1 tarafından çekilen görüntüler üzerine çalışmaktaydı. Bu çizgilere, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi tarafından kullanılan bir meteoroloji uydusunun aynı günlerde çektiği termal görüntülerde de rastlanmış. Bir olasılığa göre bu çizgiler, düzlüğü oluşturan kireçtaşındakı fayların bir yansıması. Ancak, jeologların elinde bu bölgede fay çizgileri olduğuna dair bilimsel bir veri yok. Tapley, söz konusu çizgilerin çoğrafi özelliklerle ya da drenaj "görüntüleriyle bir ilgilerinin olup olmadığını görmek için çizgilerin konumları üzerinde ayrıntılı olarak çalışmayı planlıyor. Üzerinde düşünülen bir başka açıklama da bu çizgilerin, bir fırtınanın çölün üzerinden geçerken bıraktığı "izler" olabileceği. Bu durumda fırtına 600 km yol kat etmek için oldukça uzun sürmüş olmalı. Ancak eğer fırtına beraberinde yağmur ya da dolu da getirdiyse, sular yavaş yavaş tabana süzülürken, bu çizgilerin dedektörlere takıldığı on gün boyunca yerın yüzeyini serin tutmuş olabilir.(N. S. Çeviri: Z. Gülbahar) lYüzdürme lcihazlan |685 Fahrenheit Idereceye kadar Isıcak siyah duman . . l/leme • kameralan tlantik sularında iki milden fazla derinlikte gemiler, insanlı sualtı araçları ve insansız robotlar sondaj yapıyor ye denizin gizem li derinliklerinde ilginç bir oluşumun sırlarını çözmeye çalışıyor... A |Bilmecelerin çözümü: Sıcaklık alIgılayıcı ve Mineral | Ibirikimi Ikaydedicileri 'Sıcak su menfezleri ne ölçüde okyanusu ısıtır ve küresel iklimi | etkiler? * Yığının iç doğrultusu nedir? 'Burada hangi mineraller birikiyor? 'Derinlerde içte mikroplar gelişiyorl p70Fdere| lceye kadar Ibeyaz Iduman IPIanlanmış sondaj alanlan lceye kadar Ititreşimli su İVolkanik bazalt yor. sülfüıiü filizler kütlesı olan deniz c Bir bindeki esrarengiz bölge, bir tür gizli vc kanik hareketle son 20.000 ile 50.000 ; arasında oluşmuş. Kule oluşturan baci lan kalın siyah dumanlar ve 685 derec Fahrenheit'a kadar yükselen son derec sıcak (kalay veya kurşunu eritecek kad sıcak) su çıkarıyor ve yığın büyüme\ devam ediyor. Yığının tepesinde milyoı larca deniz anemonu (bir deniz çiçeÇ ve karides yaşıyor ve okyanus tabanın bir biyolojik çöl olan eski görünüşüy çelişki yaratıyorlar. Bir gemi bu kabarcıklı sıcak kütlen kalbine bir sondaj borusu gönderere en içteki sırlarını araştıracak. Amaç ı olarak 17 yıl önce ortaya çıkan bunun ç bi derin volkanik menfezlerin işleyişı daha iyi anlamak. Bunların tuhaf car örtülerinin, yaşamın çoğu türünde oldı ğu gibi, güneş ışığıyla değil, sıcak delil lerin çıkardığı kötü kokulu bileşıkler özellikle hidrojen sülfürü yıyen mikrof larla yaşadığı ortaya çıktı. Daha genel olarak, bu çalışma deri menfezlerin nasıl zengin metalik filızU (altın dahil) yarattıklarını, yeryuzünü ateşli iç kısmının okyanusları ve atmos ferı nasıl ısıttığını (böylece iklimi etkiled ğini) ve sıcak okyanus kabuğunda mık ropların ne kadar derinlerde yaşadıklarıı açıklayabilir. Bu araştırma aynı zamand yaşamın kendisinin nasıl başlamış oldı ğu konusuna da ışık tutabilir. Fakat önce temel konular gelir. Cap Cod'daki Woods Hole Oceanographı Institution'da önde gelen bilim adaml; rından olan ve araştırmanın koordina: yonuna yardım eden Dr. Richard Vo Herzen "Bu yığının neden bulunduğ yerde olduğu gibi temel bilgilere bıle s; hip değiliz" diyor. Orta Atlantik sırtında Miami'nin 20C mil kadar doğusunda olan yığın küres derinliklerde bir beyzbol topu üzerinde dikiş yerleri gibi 46.000 mil kadar kıvrırr lar yapan batık r*ağ zincirlerini noktalad ğı bilınen sıcak menfezli alanların en b yüğü ve en derini. Amerıkan, Japon ve Avrupah araştıı macılardan oluşan bir ekip bölgede ör cü araştırmalara geçen Haziran ayınd başladı ve çalışmalarını 1995 yılı içind tamamlayacak. 1985 yılında bu yığını keşfeden ekıb önderlik eden Dr. Peter A. Rona "Bura ideal bir doğal laboratuvardır, çünkü b bütünlüklü yapı^ok sayıda gözleme y« verecek kadar buyük bir sistem var" d yor. Derinlikler bir zamanlar jeolojık olara ölü yerler diye düşünülürdü, yalnızca le yiyen tuhaf balıkların yaşadığı sanılırd Ancak uçurumun okyanus kabuğun oluşturan volkanik çatlaklarla canlı oldı ğu, büyük deniz suyu kütlelerinin dolaş mını sağladığı ve volkanik sıcaklığa v 4288