Katalog

BİLİM PORTRE llk bakışta Brunner ve Breakfıeld'ın bulguları, şıddetı tedavı edebılecek tıbbı bır olgu olarak değerlendırmesı açısından lyımser göruşlere yo! açabılır Fakat bıyoetıksel kavramsal goz önüne alındığında bu tur yaklaşımlar pek de alkışlanmıyor örneğın, Harvard Unıversıtesı'nden Richard Levvontin'e gore söz konusu araştırmalar buyuk fınansal kaynaklar gerektırmelerıne, sonuçların bılımsel dergılerde yayımlanmasına karşın pratık açıdan geçerlılığı olmayan salt ıdeolojık amaçlara yarayan bır nıtelık taşıyorlar Başka bır deyışle "gördüğünüz gibı genler insanları şiddete itiyorlar" dedırtıyorlar Bu nedenle, bu tur tartışmalar Amerıka'da olumsuz karşılanıyor Ancak yıne de genlerle şıddet arasında bır bağlantı olabıleceğı ve bılım adamlarının da konuyu araştırma özgurluğune sahıp olmaları gerektığı duşunuluyor Bu durumda tartışmalı bır verıden yolaçıkıp lyı nıyetlı uygulamalar nasıl gerçekleştırılecek? Nıtekım Bethesda'dakı Psıkıyatrık Araştırma Merkezı Yönetıcısı 113 yıl oldu büyük bilimci öleli. Bugün yeni bulgular Darvvincilerin temel öğretisini desteklemiş ve sağlamlaştırmıştır. dın adamlarından geldı Bunlara Darvvın Asuman Ü. Müftüoğlu avaş ve aşamalı değışıklığe evrim denır Eskı Yunanlılar'dan berı dunya ve canhların oluşumunda evrımın etkenlığı duşunulmuştur Evrim kuramı ıle Darvvınızm eş anlamlı değıldır Darwınizm terımı organık değışımın oluşmasında Darwın tarafından ılerı surulen evrim mekanızması ıçın kullanılır Türlenn Kökeni kıtabında Darvvın başlıca dört sav ılerı surmuştur 1) Yeryuzunde yenı turler ortaya çıkmaktadır, 2) Yenı turler eskıden var olan turlerden turer, 3) Turlerın evrımı doğal ayıklanma sonucu oluşur, 4) Doğal ayıklanma çeşıtlılığıne bağımlığıdır Doğal ayıklanmanın guçsuzlerı ortadan kaldırma eğıllmıne karşın çeşıtlılık devam eder Bu savlardan ılk ıkısı Darvvin'in Beagle gemısı ıle yaptığı ınceleme gezısınde yaptığı gözlemler sonucunda bıçımlenmıştır Ânakara ıle yakınındakı adalar uzerınde yaşayan bırbırınden coğrafı olarak ayrılmış bıtkı ve hayvanlar ıle ayrı ayrı zamanlarda yaşamış ve şımdı yaşamakta olan bırbırıne benzer turler uzerınde yaptığı gözlemler Darvvın'de turierln değışmezlığı dogmasına karşı kuşkular uyandırmıştı Ingıltere'ye donuşunde evcıl hayvan ve bıtkılerın neslını ıslah ıçın kullanılan yontemlerı ıncelemeye başladı Bu yontemlerın ortak yonu ayıklama ve seçme'ye dayanıyordu, çıftçı veya bahçevan elı ıle yapay olarak gerçekleştırılıyordu Acaba bu ayıklama doğada nasıl oluşuyordu? Doğal ayıklamanın olabılmesı ıçın turun bır kuşağında yavrular arasında ufak farklılıklar olması gerekıyordu Darwın bu farklılıkların nasıl oluştuğunu bılmıyordu Gerçı 1865'te Mendel bugun kendı adı ıle anılan genetık yasalarını yayımlamıştı Fakat Darvvin'in bundan haberı yoktu Mutasyon gen yapısında değışıklık oluşumu ancak 1900 yılında De Vrıes tarafından gösterıldı Mutasyon kavramının evrim kuramına gırmesı ıse T Dobzhansky'nın Genetics and the Origin of Specıes (Genetık ve Turklerın Kokenı) kıtabında yerını buldu Bu bulgu Darvvın evrımının molekuler duzeyde anlaşılmasına yol açtı Darwın'ın gözlemlerı hayvanların beslenme ve ureme ıçın en lyı koşulları sağlamak ıçın savaşmak zorunluluğunu gostermıştı Bu savaşı karşıtlarına gore daha ustun olanlar kazanıyordu Zamanının sosyal kuramlarından etkılenen Darvvın yaşam ıçın doğal ayıklanma olgusunu survıval of the fittest (en guçlunun sağ kalması) terımı ıle ıfade ettı Turierin Kökeni kıtabının 1859'da yayımlanması ıle ıkı karşıt tepki oluştu Hayranlık ve sert eleştırı Huxley gıbı tanınmış bıyologlar, Spencer gıbı fılozofların başını çektığı bılım adamları hemen Darvvin'in yanında yer aldılar Bu donemdekı aşırı heyecan bırçok ılgısız bıyolojık hatta sosyal olayların Darvvın kuramlarına gore yorumlanmasına sebep olmuştu Zamanının goruşlerıne bu kadar ters duşen bır kuram tepkısız kalamazdı llk tepkı butun turlerın bırer bırer yaratıldığına ınanan Darvvin'in evrim kuramı ve yeni Darvvincilik kuramının, özellıkle en guçlunun sağ kal ması kuralının, yanlışlıkla sosyal bılımlerde kullanılmasına tepkı duyan humanıstler katıldı Yaratılışçıların tepkısı bır ınanç sorunu olduğu ıçın bu ırdelemede ele alınmayacaktır Sosyal bılımcılerın tepkısı ıse Darvvın kuramının yanlış uygulamasına karşı bır tepkıdır Darvvınızm ınsan toplumlarında guçlunun zayıfı ezmesı gerektığını hıçbır zaman savunmamıştır Bunlardan başka aradan geçen yuzyılı aşkın sure ıçınde Darvvin'in evrim kuramına Y dır en eskı fosiller omurgasızlara aıttır, sonra balıklar, amfıbıler, surungenler, kuşlar ve memelıler ortaya çıkar Turlerde bır leolojık zamandan otekıne arka arkaya ge len kuçuk fakat onemlı değışıklıkler gozlenır 1972'de Amerıkan paleontologları, S Jay Gould ve N Eldrıdge fosıl kayıtlarındakı eksıklıkler ve kopuklukların gozlemıne dayanan onemlı bır sav ılerı surduler Turler değışmeden uzun sure aynı bıçımde devam eder Bırdenbıre bır turun kuçuk bır grubu çevresel bır etken baskısı ıle hızlı bır değışıme uğrar ve yenı bır turu oluşturur O halde evrim ara sıra oluşan hızlı değışıklıklerın notladığı sabıt bır durumdur Bu kurama punctuated evolution (noktalanmış evrim) denır B sava yenıDarwın'cılerın yanıtı ıse şöyledır Fosıl kayıtlan tam değıldır Çunku bırıkıntı kayalarının saklanması her donemde aynı koşullarda değıldır Yeryuzunun soğuk donemlerınde anakara sahanhkları su uzerınde kalarak kayaların erozyonla erımesıne, ruzgâr ve yağmurla fosıllerın yok olmasına sebep olur Sulak donemlerde ıse sahanhkları su basarak yenı bırıkıntı kayalıkların oluşması gerçekleşır Fosıl kayıtlarındakı eksıklıklerın nedenı evrımsel kopukluklar değıl jeolojık koşullardır öfkenin fotoğrafı Beynın fotografında, ustte san renkte gorulen bolge heyecan duygusunu ıleten unsur nıtelığındekı serotonın'ıın bulunduğu alın korteksıdır. Peter Breghin hukumetın yılda 50 mılyon dolar tahsıs etmeyı planladığı "Vıolence Inıtıatıve" projesını eleştırıyor Breghın'e gore bu çalışmanın amacı sorunlu sıyah çocukları belırleyıp onları psıkıatrlar ıçın deney malzemesıne donuşturmek Yukarıda bahsedılen kuşkular gerçekte pek de yersız sayılmaz Amerıkan Sağlık Bakanlığı'na bağlı, beyın sağlığı bölumu başkanı Frederick Goodwin, sıyahların çoğunlukta yaşadığı gettoları "cangıl"lara benzetmıştı Breghin Goodvvln'ı, sıyah halkı maymunlara benzetmekle suçluyor Ona gore bu alanla ılgılı araştırmalar, ılaç endustrısını serotonın ve dığer beyınsel saldırılarla ılgılı yenı ılaçlar uretmeye yönelık çalışmalardan ıbaret Tum bu tartışmalar suredursun gunumuzde yoksulluk, eğıtım eksıklığı, ışsızlık gıbı etkenlerın ınsanların beyınlerınden once lyıleştırılmelerı gerektığı yadsınamaz bır gerçek Ancak "bunların tedavısı"nın çok daha buyuk harcamalara yol açması da madalyonun dığer yuzunu oluşturuyor Kaynak: SV/Ekim 94 Anahid Hazaryan Karşıt görüşler karşı veya raklp bazı kuramlar ılerı surulmuştur Bunları şımdı sırası ıle gozden geçırelım Mendel'ın kalıtım yasalarının oğrenılmesı ıle hız kazanan genetık bılımının bırımı olan gen'ın değışmezlığı goruşu yenı turlerın evrımle oluşumu goruşu karşısında aşılamaz bır engel olarak ortaya atıldı Oysa kı 1900'de genlerde mutasyon olgusunun gosterılmesı ıle bu engel aşıldı Darvvin'in gozlemledığı değışkenlıkler mutasyonla ızah edılebılırdı Johannson ve De Vrıes bezelye ve gullerle yaptıkları deneylerde evrımın saf ırklarda olmayıp, buyuk bır mutasyonla bırdenbıre ortaya çıktığı sonucuna vardılar Fakat doğada saf ırklar çok nadırdı, gozle farkedılebılecek mutasyonlar da daha nadırdı ve buyuk mutasyonların yaşama şansı daha da azdı Buna rağmen evrımın buyuk mutasyonlarla oluştuğu goruşu hâlâ zaman zaman savunulmaktadır Darvvln kuramının dayandığı temellerden bırı de paleontolojı fosıller bılımıdır Eskılerden kalan canlı parçalarına fosil denır Fosılleşmenın en sık gorulen bıçımını denızlerın dıbındekı bırikıntılerın ıçınde kalan canlı artıkları oluşturur Bu bırıkıntıler zamanla tabakalı kayalara donuşur Çöllerde kum fırtınaları ve yanardağ kullerı de aynı oluşumu sağlar En eskı fosıller bırıkıntının en derın tabakasında bulunur, en yenllerl en ust duzeydedır. Fosıl kayıtlan evrımın en lyı kanıtı YenıDarvvıncılık tarıhsel Darvvıncılığın modern genetıkle desteklenmış bıçımıdır Darvvın zamanında genetık bılımı yoktu, gen bılınmıyordu, mutasyon olgusu tarıf edılmemıştı Genetık bırımı genın bulunması, hucre bolunmesı sırasında kromozomların davranışı, ışınlama ve kımyasal maddelerle mutasyon oluşumu, genın kımyasal yapısının çozumlenmesı ve matematıksel genetık formullerının yardımı ıle Darvvin'in gozlemledığı turler ıçı değışkenlık sağlam bılımsel temellere oturtulmuştur Eğer bugun Darvvın dunyaya gen donebılse ıdı, kendı temel kuramını tanıyabılırdı fakat ona eklenen pek çok bulgu ve bılgı den haberı yoktu, doğal olarak YenıDarwıncılığın temelınde Darvvin'in belırlı bır çevreye en lyı uyum gosteren topluluğun devamını sağlayan ayıklamacılık yatar Evrim mıkromutasyonlann doğal ayıklama sonucu blnkmesı ıle ortaya çıkar Bundan başka yenıDarwıncı okul sadece deneysel bulgulara dayandığı ıçın Darvvın'ı zamanında bulaşmış olduğu Lamarckızm'den kurtarır Bılındığı gıbı Lamarck edınsel ozellıklerın kalıtımsal yavruya geçtığını kabul ederdı kı modern geneıık bılımı bu goruşun yanlışlığını kanıtlamıştır YenıDarwıncılerden bırının yazdığı gıbı ınsanın var oluşu bır zaman gızlerın en buyuğu ıdı Artık gız değıldır çunku Darvvın bu gızı çözmuştur 1. Dodson, E D Evolution Process and Pro duct 1960, Rheınbold 2. Smıth, J M Dıd Darvvın Get ıt Rıght? 1988, Penguın Books 3. Davvkıns R The Blınd VVatcmaker, 1988, Penguın Books 4. Asımov, I Chronology of Sciences and Dıs covery 1989, HarperRow. ., YeniDarvvincilik Kaynaklar: 4267