Katalog

B E Y İ N A R A Ş T I R M A L A R I ö Şiddetin beyindeki kökleri Kişiyi şiddete yönelten biyokimyasal etkenin kalıtsal olduğu belirlendi. Bu bulgu "şiddetli" bir tartışmayı da beraberinde getirdi. I ılım araştırmacıları, Hollandalı bir aı>lenın nedenlerı henuz tam olarak 'saptanamamış şiddet olgusunu aydınlatma konusunda onemlı ıpuçları sağlayabıleceğını umut edıyor Geçen yıl hazıran ayında Nımegue Unıversıtesı Hastanesı'nden Hollandalı Han Brunner ve Massachusett'dekı Neuroscıence Merkezı'nden Amerıkalı Xandra Breakefield, sınır sıstemı bılımının ortaya çıkışından berı genetık olarak kuşaktan kuşağa salt erkeklere geçen bazı kalıplaşmış şiddet davranışlarının görüldüğü bir aıle keşfettıler Aıledekı erkek bıreylerı yangın çıkarma, zor kullanmaya yeltenme, teşhırcılık gıbı çeşıtlı davranış bozukluklarına bağlı olarak ortaya çıkan durtusel saldırı ıstemlerı yönlendırıyordu Bu anormallığı taşıyıcı faktör kadınlardı, oysa kendılerı hastalıktan etkılenmıyorlardı Araştırmacılar konuya norokımyasal açıdan yaklaştılar Bılındığı gıbı, sınır sıstemını duzenleyen maddeler, hormonlar ve sınır ıletıcılerı davranışlarımızı belırler örneğın, östroıen ve androjen gıbı cınsel hormonlar, cenının gelışımı sırasında, ılerde yetışkın bıreyın cınsel davranışlarını etkıleyecek hıpotalamustakı çeşıtlı yapıların ayrışımını sağlar Amerıkalı norobıyolog David Olvveus'a gore ınsanoğlu da dahıl olmak uzere pek çok canlı turunde tehdıt, tahrık, ruhsal yorgunluk gıbı unsurlara karşı canlının duyarlılığı plazmatık testosteron oranına gore değışır Kısacası testosteron hormonu saldırı durtusunu harekete geçırebılecek bir rol oynar Aynı şekılde bobrekustu bezlerı de bu konuda etkın bir görev ustlenıyor Örneğın, makak maymununda korku duygusunun ortaya çıkışı bu maddenın kandakı oranıyla ılıntıhdır Insanoğlunda ıse, kışının bir topluluk ıçındekı sosyal konumu duştukçe vucuttakı plazmatık kortızol 1 mıktarı yukselır Boylece kışı mevkı bakımından kendısınden daha guçlu bırısının tehdıdı karşısında kaçmaya yeltenır Ote yandan noradrenalln ve dopamin gıbı beyınsel salgılar da davranışlarda rol oynayan noronların tepkısını ve sınyallerın ıleşıtımını yumuşatırlar Dopamin, şiddet unsurunda rol oynayan onemlı bir sınır ıletıcısıdır Maymunda on alın korteksınde dopamınerjık noronların tahrıbatı halınde "zıhınsel" konsantrasyon onemlı oranda azalıyor un alın bolgesı ozellıkle heyecanlan kontrol eden bir ışlev ustlenmıştır Ancak norobıyologları ve genetıkçılerı en çok ılgılendıren, beyindeki serotonin maddesı Bu salgının başlıca ışlevı dış uyarıcılara karşı organızmanın duyarlılığını hafıfletmek Nıtekım hayvanlarda, serotonin ıçeren noronların bulunduğu bölgeler tahrıp edıldığınde, aşırı bir hareketlilik ve tepki gözlendı Ote yandan ınsanda ıse orta duzeyde devamlı bir serotonin uretımı söz konusu. Son zamanlarda yapılan araştırmalara gore duşuk oranda serotonin salgısı kışıde saldırganltktan ıntıhara kadar bır dızı olumsuz davranışın ıtıcı gucu olabılıyor Nıtekım Los Angeles'takı Kalıfornıya Unıversıtesı'nden Michael Raleigh ve Bethesda'dakı Ulusal Beyın Sağlığı Merkezı'nden Dr. Maakhu Lınoıen durtulerle hareket eden suçluların kanında ve omurılık sıvısında normal sıvının altında serotonin bulunduğunu ayrı ayrı belırledıler Bu verı Stockholm'dekı Karoloınska Enstıtusu'ndon Dr. Linda Lidberg tarafından da doğrulandı, ür Lıdberg cınsel suçlar ışlemış kışılerın ve ıntıhara teşebbus edenlerın omurılık sıvısında serotonin metabolızmasının bır urunu olan hydroxyindole asetik asit (5HIAA) mıktarını olçtu Deney sonunda bunların vucudundakı 5HIAA oranının çok duşuk olduğunu saptadı Kısacası ağır suç işleyenler, alın korteksı fıltresınden sızarak beyın devrelerıne gıren fızyolojık ya da çevresel uyarıların etkısı altındadır Duşuk orandakı serotonınının bu uyarıları kontrol edemememesı de bu konuda rol oynayan ıkincı bır etkendır Bir kilit hormon Işte Brunner ve Breakefıeld de, heyecan ve içtepi gıbı durtulerde onemlı rol oynayan serotonin metabolızması varsayımıyla ılgılı deneyler yapmak ıçın ılk once Hollandalı aıle uyelerının ıdrarlarında meKötu makak maymunlan, kötu farelen Amenkan Ulusal Sağlık Enstıtusu'nde bır makak turu dığeıienne oranla daha sık dovuşuyor ve yumuşak huylu maymunlar tarafından eğıtılse tabolık bır bozukluk aradılar Deney so bıle saldırganlığını kendınden sonrakı kuşaklara da aktarıyor Strasbourg'da yapılan deneylerde ıse davranış bozukluğunun cınsıyetle nunda "değışımıne uğramış" fareler gnnetık açıdan serotonıne tepkı gostermıyoriar Bu tur kanıtlar olduğu belirlendi ılıntılı şiddet unsurunda genetık yapının onemını vurguluyor Ayrıca genetık bağlantılarla ılgılı çalışmalar hastalığın X kromozomunun p11 p21 bolgesınden kaynaklandığını ortaya koydu Monoamıne oxydase A ve B (MAAnatominin OA, MAOB) enzımlerının sentezınden sosunduğu çeşitli rumlu genler bu bolgede yer alıyor Dopamin, noradrenalln ve serotonın'ın enzımler yollar tarafından ayrıştırıldığı kımyagerler tarafınAlın korteksı, ongödan bılınen bır gerçektır Brunner ve Bre ru, konsantrasyon, dıkakefıeld, Hollandalı aılenın erkek bıreylerıkat, muhakeme gucu gının ve başka deneklerın hucre kulturlerını bı olguların oluşumunda Hıpofız onemlı bır rol oynar Aykarşılaştırarak ınceledıklerınde, aıle uyelerıca heyecanlarımızı da rının vucutlarındakı MAO etkınlığının sıfır kontrol altına alacak olduğunu gorduler Bu durum anormalliuyancılann onları anıden ğin tek sorumlusuydu harekete geçırmesını Bılım adamları MAOA genınde mutasyoengeller nun (değışıklığın), bozulmaya neden olabıIkincı bölum ıse talaleceğını duşunduler Bu varsayımdan yola mus ve nasırlaşmış alanı çıkan araştırmacılar hastalıklı deneklerın çevreleyen beyın dennlı MAO genı zıncırını belırleyerek normal geğını ıçeren limbik bolnın hucre çekırdeğı dızısıyle karşılaştırdıgedır Çevreden ulaşan lar Sonuçta dort mutasyon keşfettıler, bılgılerı alan bölumler bunlardan uçu enzım zıncırıne herhangı bır vucudun bunlara karşı tepkılennı oluşturan bol zarar vermıyordu Oysa dörduncu mutasyon, salt erkeklerın etkılenebıleceğı anorgelerle temas halındedır Bunların ıkısı arasın mal bır MAOA proteınını oluşturuyordu da yer alan korteksı gıbı Ancak erkekler bozuk MAOA enzımını tafıltreler kışının urkmesını onler ya da tam tersıne lımbık bölgede olduğu gıbı dışardan gelen şımıyordu, aılenın kadın uyelerı anormallıuyarıcılara bıraz heyecan, nukte ya da kuraldışılık ekler Laboratuvar ıncelemelennde şiddetğe yol açan bu bozuk genın sessız taşıyıgıbı bazı davranışlann beynın bu bölumunden geçtığı saptandı cılarıydılar Hipotalamus ıse vucudun solunum yolları, kalp ve bobrek fonkslyonlarından gelen ıçsel mesa/ları almakla görevlıdır Iç salgı bezlenne vucuda hormon salgılama emnnı venr ve...ve yorumu darvanış kontrolunu yoneten beyın govdesıne "haber gonderır" Hipotalamus, kontrolundekı her Tum ışlem ıçın, bırbmne karşıt hareketlen olan ıkı tur çekırdeğe gondenlen elektnk akımı canlıyı yıye bu bulgular şiddete yonelenlerın az sayıda olma nedenlerını açıklayabılıyor cek kapmaya yöneltırken ortadakı çekırdek ıse yıyecek arama ya da kapma ısteğını engelNıtekım Amerıkan Psıkolojı Kuruluşu Kolemektedır mısyonu'nun 1993 Ağustos'unda yayımladığı Amigdal şakak lobunun ucundakı lımbık sıstemın bır parçasıdır Bu da şiddet durtusunde şiddet ve gençlık konulu raporuna gore, onemlı bır rol oynar Bu yapı, duyulardan gelen mesajları doğrudan alır ve çızgılı çekırdeklere, ABD'dekı etnık azınlıkların buyuk bır bolumu yoksulluğun, amaçsızlığın, ırkçı ve hepotalamusa emır gondenr Bu bolumun gorevı onemlı venlerle beraber bunlarta ılgılı yaşamsal yanıtları derleyıp aralarında uyum sağlamaktır Araştırmacılara gore, amıgdalde meydana ayrımcılığın kurbanıydılar Ancak sosyal gelebılecek herhangı bır hasar bıreyde "ruhsal korluk" ve tepkılerde azalma gıbı psıkolojik bunlar şiddete başvurmuyorlardı Tam terbozukluklara yol açabılmektedır Alın korteksınde oluşabılecek bozukluklar sonucu ıse otomatık kendılerı şiddet ıçeren davranışlann sıne hareketler, kontrol dışı şiddet davranışlan gıbi çeşıtlı olumsuzluklar meydana gelebılmektedır kurbanıydılar. Araştırmanın ayrıntısı.. 4266