Katalog

PALEONTOLOJİ jjçan siipüngenin şekli nasıldı? FARKLI BİR UÇUŞ Neslı tukenmlş bir uçan surüngenın tek bır fosılıne dayanan yeni bır yapılandırma bu tur yaratıkların uçuş ve alışkanlıkları hakkındaki geleneksel görüşlerde bır revizyon gerektiğını göstertyor. Bu görüntüte "uropata, gium" denen bır zar ayak parmakları arasında gerllıdir ve on|lar tarafından kontrol ediliyor. Nesli tükenmiş uçan sürüngenlerin kanat yapısı konusundaki anlaşmazlık, paleontologlar arasında şiddetli bilimsel tartışmaya yol açtı. Bu tartışmanın sonucu sanatçılan ve film yapımcılannı gerçek ve düşsel nesli tükenmiş sürüngenlerin resmin ' yeniden çizmeye sevkedecek. gibi yürüme uzuvları olduğuna ve arka bacaklarının kanat zarlarına bağlantıyla veya arka ayaklarını bağlayan yarasa tipi uropatagium ile engellenmemiş olduğunu düşünüyor. Or. Padian uçan sürüngenlerin arka bacaklarının yarasalardan daha çok kuşların ve dinozorlannkılere benzediğini ve kuşlar iki ayak üzerinde yürüdüklerinden uçan sürüngenlerin de yürüdüklerine inanıyor. Dr. Padian kendisi ve bazı meslektaşlarına bu fosili doğrudan ınceleme şansı verilmediğini de belirtiyor ve Dr. Unwin ve Dr. Bakhurina tarafından kanat zarı olarak yorumlanan şeyin ezilme sonucu yeri değişmiş bir başka yumuşak doku olabileceğini ileri sürüyor. Dr. Unwin ve Dr. Bakhurina Nature dergisindeki yazılarına ek olarak yer alan bir notta Dr. Padian'ın uçan sürüngenlerin bacak yapıları konusundaki görüşlerini yanıtlıyor ve kendı yorumlarının sürüngen morfolojisinin doğru yeniden yapılanması için güvenilir bir temel oluşturduğunu belirtiyorlar. Pek çok paleontolog tarafından uçan sürüngenler uzmanı olarak bilinen Teksas Ünıversite'sinden Dr. Wann Langsron uzlaştırıcı bir tutumla şu görüşlerı behrtti: "Bu türü hiç görmedim ve Ruslar fosıllerın fotoğrafını çekme sanatında uzmanlaşmış görünmüyorlar. Fakat pek çok kişi bir süredir Sordes kanat zarının düşünüldüğünden daha uzun olmasından kuşkulanıyordu. Unwin ve Bakhurina mükemmel araştırmacılardır, ama baktıkları fosilin Jura dönemi yol kurbanı bir hayvanın fosili olması da mümkündür. Uçan sürüngenlerin zeminde duruşları konusunda iki uç görüş var. Biri onların penguenler gibi yürüdükleri, fakat penguenlerden biraz farklı kemiklere sahip olduklarıdır. Diğer, Ingiliz paleontologlar arasında yaygın olan uç görüşe göre de, uçan sürüngenlerde tuhaf bir çıkıntı şeklinde bacaklar vardı ve bu durum hayvanları emeklemeye zorluyordu. Kanımca jüri değerlendirme yapabılır, ama her hafta yeni uçan sürüngen fosilleri ve onlar hakkında araştırmalar ortaya çıkıyor, bu alan hızlı bır gelişme içındedir, bu durum dikkate alınmalıdır". Uropataglum MANEVRA YETENEĞİNE UYGUN TEÇHİZAT Uropatagıum zarı düşuk uçma hızlarında manevra yeteneğını güclendirmiş ve kalkış gücünu arttırmış olabilir. Ön bacaklarda son derece uzamış "küçuk" parmağın ana kanadı kontrol ettiğı göruluyor. Ana kanat arka bacakların aşık kemıklşrıne kadar uzanır. Kanatlarda "bıleklerden" dışa doğru, kanat sertleştirıci lıfler bulunuyor. ,.„. ^ DIRI VE KALKIŞ Düşük hızlarda bır hava tabakası olarak kullanılan uropatagium sürüngenin suyun üzerlnde kaymasını, avını yakalayıp hızla kalkmasını sağlar. D inozorlar, sürüngenler ve kuşlar arasındaki ilişkıler de dahil olmak üzere çeşitli önemli konular bu tartışmadan etkilenebilir. Dıkkatler şimdı Kazakistan'da 156 mılyon yıl önce yaşamış olan bir tek sürüngen fosili üzerinde yoğunlaştı. "Saçlı şeytan ruh" anlamında "Sordes Pilosus" denen bu sürüngende iğne keskınliğinde dişler ve manevralarında ona yardımcı olabilecek uzun esnek bır kuyruk bulunuyor. Artık paleontologlar Sordes Pilosus'ta saç olduğunu düşünmüyorlar, ama adı böyle kaldı. Bu yaratıkta uzun zarlı kanatlar var. Kanatlarda bulunan insan elinin dördüncü parmağındakilere eşdeğer bir uzun kemik dizisi destekleyici yapı işlevine sahıp. Bu hayvan büyük olasılıkla balıkla besleniyordu, ama GELENEKSEL GÖRÜŞ Efler uçan surüngende engelleyıcı zar yoktuysa, ya da ayak bıleklerıne kadar uzanmıyorduysa, hareketı modern denız kuşlarının hareketıne daha benzer. Arka bacaklar serbest olduğunda zemınde uzun kanat çırpmalı koşular yapabılır. avlandığı göllerde suya dalıp dalamadığı bilinmiyor. Bu sürüngenlerin kanatları konulu tartışma Ingiltere'de Nature adlı dergide yayımlandı. Yazıda uçan sürüngenlerin dinozorların çağdaşları ve akrabaları olduğu, kanat uçlarından vücutları boyunca arka ayaklarına kadar uzanan etli bır zara sahip oldukları belirtiliyor. Yazarlar uropatagium denen bir zar uzantısının hayvanın ayak bılekleri arasındaki aralığı kapattığını, bunun düşük hızlı uçuşlarda manevra yapma kapasıtesi sağladığını, fakat zeminde ilerlemeyi ciddı şekilde engelledığinı belirtiyorlar. Bilim adamları ınceledıklerı fosil kanat zarında bir zamanlar saç kaiınttsı olduğu sanılan, ama şımdi kanadın aerodinamiğini geliştirmeye yarayan sertleştiriciler olduğu anlaşılan iki tür lif bulunjjunu söylüyorlar. Bilim adamlarının incelediği Sordes Pilosus 1960'larda Kazakistan yakınlarında bulunan zengin bir Jura devri fosil yatağından çıkarılmıştı. Sovyet Bilimler Akademisi'nden Dr. A. G. Sharov, Sordes Pilosus üzerindeki çalışmalarının sonuçlarını 1971 yılında yayımlamıştı. Fakat bu değişik fosıl üzerinde diğer bilim adamlarının çalışmaları devam etti. Uçan sürüngenlerin kanat yapısı konusunda bir muhalif yorum da Kalifomiya Üniversitesi'nden Dr.Kevin Padlan tarafından yapıldı. Dr. Padian sürüngenlerin modern kuşlarınkiler Değişik bir tür YENİ OÖRÜŞ Yenı araştırmaların gosterdığı gıbı, eger uçan sürüngende bır uropatagium vardıysa. tuhaf dört ayaklı bır yuruyuşlen olmalıdır. zeminde veya agaçlarda yarasa gıbı hareketlere sahıp olmalıdır. Havalanışı ağaçlar veya yarlardan yapıyor olabılır. 416 16