Katalog

DOĞUM KONTROLÜ 40 yaş iistündeki kadınlarda gebelikten korunma Yaşın ilerlemesini, korunma için yeterli görmemek gerekiyor. Guler Bağbozan * uzey Amerıka'da Hutterıtes adlı gebelikten korunma yontemlerını uygulamayan toplulukta yapılan bır bılımsel araştırma doğal uretkenlığın 35 yaşına kadar yavaş yavaş azaldığını, 4O'lı yıllarda ıse hızla duştuğunu gostermış Aslında her toplumda bır bılımsel araştırmaya dayanmadan surup gıden yaşamın gozlemıne dayanan bu kanı yaygındır lşte bu ınanç, 40 yaş sonrası kadınların, gebelikten korunma yontemlerını terketmelerı veya etkılı kullanmamalarını doğurur Bu yıllarda gerçekten uretkenliğl azaltan bırçok etken söz konusudur Hormonal değışıklıkler, yumurta sayı ve kalltesının azalması, her ıkı eşte yaşla bırlıkte gorulme sıklığı artan hıpertansıyon, kalp, şeker hastalığı gıbı sıstemık hastalıklar, kullanılan ılaçlar, cınsel ılışkı sıklığında azalma gıbı Korunma yontemlerını ıhmal haklı gıbı gorunur Fakat gerçek bu gorunuşe pek uygun değıl Resim 1'de doğum kontrol yöntemı uygulamayan kadınlaın yaş gruplarına gore oranı gorul mektedır Resım 2'de ıse goruyoruz kı canlı doğumlara oranla ıstenmedığı ıçın sonlandırılan gebelıklerın en fazla gorulduğu yaş grubu 40 yaş ve ustu Ikı resmı karşılaştırdığımızda korunma yontemı kullanmama oranları ve ıstenmeyen geiK K belıklerın oranı bırbırıne paralel bır eğım gostermekte Sonuç çok basıt Yeterli bır korunma yöntemı kullanmama ıstenmeyen gebelığı davet edıyor 40 yaşın ustundekı kadınların da etkılı bır korunma yontemıne gereksınımı var Boşalma kanalı llkten korunmayı sağlayan bır kapsul Fakat kanamalara neden olabıldığınden ve 40 yaşın ustundekı kadınlarda kanamanın ayırıcı tanısının yapılmasını guçleştırdığınden bu yaş grubu ıçın ıdeal bır yöntem gıbı görulmemekte Diğer bır uzun surelı etkılı enjeksıyon şeklınde kullanılan Depo Provera adlı ılaç da meme kanserı yapabıleceğı şeklınde şupheler taşıdığından kullanılmıyor Bu ılaç hekım onerısı dışında Guneydoğu Anadolu bölgesınde Suudı Arabıstan kaynaklı olarak bır haylı kullanılıyor Halbukı bu Işlemın amaçla kullanımı yapılabildiği ve meme uzerıne yerler etkısıyle ılgılı yeterli bılımsel çalışmalar henuz yok 40 yaşın üstünde olan kadınlar hangi korunma yöntemlerinden yararlanabilir? Doğum Kontrol Haplan Geçmışte 35 yaşının ustundekı kadınlarda mıyokard ınfarktusu oranının artacağı korkusuyla doğum kontrol haplan kullanılmıyordu Yenı çalışmalar mıyokard ınfarktusu oranındakı artışın sıgara kullanan kadınlarda görulduğunu gostermıştır Böyle bır artış sıgara kullanmayanlarda söz konusu değıldır Bu nedenle 35 yaşının ustundekı kadınlara artık doğum kontrol ılaçları, hıpertansıyon, kalpdolaşım sıstemı hastalığı, şeker hastalığı gıbı hastalıklar yoksa ve sıgara kullanmıyorlarsa önerılebılınıyor Erkekte yapılan cefrahı kısırtaştırma ışlemı Kadında yapılan cerrahı kısırlaştırma Işlemı daha dengelı bır sosyal yaşam ve dolayısıyla cınsel bulaşıcı hastalık oranında duşme görulur Boylece yeterınce doğum yapmış, 40 yaş ustunde bır kadın, jinekolojık muayenesınde bır patolojı yok ve hormonal duzensız kanamaları söz konusu değılse rahım ıçi araç ıçın lyı bır aday oluyor Mekanık yöntemler Bunlardan prezervatıf AIOS ıle bırlıkte daha yaygın bılınen ve kullanılan bır yöndem halıne geldı Ilışkı sayısının seyrek olduğu çıftlerde en uygun seçım Her ılışkıde uygulama yontemıne dıkkat edılerek duzenlı kullanıldığında hem enfeksıyondan hem de gebelikten korunmayı sağlıyor Kadınların uyguladığı servıkal dıafram, kep, vajınal spong ve sperm ölduruculer ıse uygulaması zor ve % 1020 veya daha fazla ıstenmeyen gebelık oranıyla bırlıkte olduğundan pek seçılen yöntemler değıl Norplant Turkıye'de de bazı devlet hastanelerımızde son yıllarda uygulanmaya başlandt Yavaş yavaş uzunca bır sure dolaşı ma horman salgılayan ve boylece gebe Bu ılaçların, ayrıca bu yaşlarda sık rastlanan hormonal kanamaları duzenleyıcı etkısı de var Duzensız kanamaları onleyerek kansızlıktan da korumuş oluyor Yıne bazı hastalıkların gorulme sıklığını azaltıyor Bunlar endometrıal kanser, ovanan kanser, endometnosıs, selım meme hastalıkları, over kıstlerı, dış gebelık, fıbroıdler, pelvık enfeksıyon hastalıkları özellıkle mını pıll olarak adlandırılan 20 25 29 30 34 35 39 1519 2024 4044 ve 35 mg estrogen Yaş grupları ıçeren doğum kontrol Resim 1. Korunma yontemı kullanmayan gebelık nskl taılaçları estrogenle ılgılı şıyan kadınlann yüzdesı (fortney JA: Menopause. Evaluatıyan etkılerı en aza ınon, Treatment and Health Concerns. New York, Alan R. dırdığınden tercıh edılıyor Rahlm Içl Araçlar (Spiral) Rahım ıçı araçlarla görulen en sık komplıkasyonlar tubaların ıltıhaplanması ve septık duşuklerdır Rahım ıçı araçlarla bırlıkte enfeksıyon sıklıkla partner sayısı fazla genıtal enfeksıyonlar ıçın rısklı gruplarda görulur 4Q yaş ustu grupta her ıkı cınste de tek eşlılık, Bağlama yerı Tup yumurta geçış kanalı 1519 2024 2529 30 34 Yaş grupları 35 39 4044 Yumurtalık Resim 2 US de 1979 yılında yaş gruplarına gore 1000 canlı doğuma duşen gebelık sonlandınlması (Fortney JA: Menopause Evaluatıon, Treatment and Health Concems. New York, Alan R. Usa, Jr, pp 4152, 1989.) Kısırlaştırma erkekte vazektomı denılen ışlemle yapılır Ayaktan hastaya lokal anestezıyle uygulanır Işlem suresı kısa, komplıkasyonlan azdır Sadece erkek tohum hucrelerının taşındığı kanalın bağlanması ve boylece menlde tohum hucresı bulunmamasını sağlar Bu ışlem cınsel fonksıyonları etkılemez Amerıka'da 3544 yaş arasındakı erkeklerın %20'den fazlası bu yontemı seçıyor Turkıye'de de SSK ve Sağlık Bakanlığı hastanelen ve unıversıte aıle planlaması polıklınıklerı bu ışlemı yapıyor, ısteyenlere gereklı bılgıyı verıyor Fakat henuz kullanma oranı çok çok duşuk Kadınlarda ıse kısırlaştırma yıne yumurtanın rahme taşınmasını sağlayan kanalların bağlanmasıyla yapılıyor Kadında yapılan bu ışlem erkektekıne göre bıraz daha komplıkasyoilu Fakat yıne de dığerınden daha sık uyulanan bır yöntem Bunun nedenı belkı bırçoğunun sezaryen operasyonu ıle doğum yapılırken gerçekleştırılmesı Belkı de hâlâ korunma yontemlerını uygulamada kadınların daha sorumlu ve ozverılı olması Erkeklere yapılabılecek kısırlaştırma ışlemıyle ılgılı bılgının hekımlerce yeterınce verılmeyıp nasıl olsa kabul edılmez on yargısıyla önerılmemesı de etkılı olabılır Bu konuda daha rahat yaklaşıldığı duşunulen toplumlarda da kadın kısırlaştırma yön temlerı daha sık kullanılıyor örneğın Amerıka'da 3544 yaş grubu erkekler ıçın yukarıda verılen cerrahi kısırlaştırma seçım oranı %20 ıken aynı yaş grubu kadınlarda %45'lere ulaşıyor Her ıkı cerrahi kısırlaştırma yöntemı de kalıcı bır etklye sahıp Bu nedenle yetennce çocuk sahıbı olmuş ve bellı bır yaşa gelmış çıftler ıçın en etkılı ve kolay korunma şeklıdır Sonuç olarak nufus planlamasından yararlanma aıle bıreylerının karar verebıleceğı bır yontem Sadece bu karar verılırken bılınmesı gereken şey her yaş donemı ve bıreysel özellıkler ıçın seçılebılecek bır yöntem var ve hekımınız sıze ıstedığınız bılgı ve yardımı verebılecektır * Dr., Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Kısırlaştırma işlemleri 416 10