Katalog

BİLİM KÜLTÜR Tıpta yaıtlış uygulamaların öğnetici yanlan Vehbı Belgıl anlış lyıletımden ölen, sakatlanan, gereksız masrafa gırenler butun dunyada pek çok Baş neden, çok kez yanlış tanı, konuyu doktorun 1yı bılmemesı henuz bilınmeyen bır hastalık, gereklı onlemlerın tam alınmaması gıbı şeyler Bunları saymak gereksız burada Konunun ayrı bır derste okutulması yararlı olur sanıyorum Yanlışlıklar bunda duzenle okutulmalı Çağdaş eğıtımde yanlışlıklar önemlı, Neden kaynaklanıyor bunlar? Doktorun verdığı ılaçların lyı sonuç vermedığı hallerı hep bılıyoruz Bunu gıdıp doktora soylemıyor başka bır doktora gıdıyoruz Oysa, durum açıklanmalı Bu kısa gırşten sonra örneklere geçebılırız Ben burada daha çok bızde ışlenmış hatalardan soz etmek ıstıyorum Y d u Hemen amelıyat Yakından tamdığım bu hasta 30 yıldan bu yana sapasağlam Eskı başbakanlarımızdan bırısının hanımı yemek borusundan yakınıyordu llk akla gelen, kanserdı tabıı Eşı varlıklı olduğundan, hasta Londra'ya goturuldu Kadıncağızın ıkı gözu ıkı çeşme Vasıyetnamesını bıle hazırlamıştı Fakat, hasta, ıkı gun sonra sapasağlam gerı döndu Amelıyata gerek görulmemıştı Bır palamut kılçığı boruya saplanmıştı Doktor cımbızla bunu alınca hastalık da bıtmıştı Bır tanıdığım da kan verllırken öldu Kadıncağız verılen kanın kendısını daha kötuleştırdığını soyluyor, lyıletımın durdurulmasını ıstıyordu verılen kanın grubu yanlıştı Hasta, bıraz sonra gözlerını yaşama yumdu Genç bır hanımdı Yenı de evlenmıştı Yakanşları hâlâ kulaklarımdadır Altmış yaşını aşmış bır dostumun dışlerı ıncı gıbıydı Hıç dış ağrısı çekmemıştı Dişlerınde çuruk de yoktu Ama, bır gun muthış bır dış ağrısı tuttu arkadaşımı Yerınde duramıyordu En ünlu bır doktora gıttı Ağn bır tuıiu dınmıyordu. Konunun ayrıntılarını bılmıyorum, fakat, butun dışlerının çıkarılması önerıldi Arkadaş "ölurum de dışlerımı çektırıp de takma dış kullanmam dıye tutturdu Sonunda, bır kocakarı ılacı ıle ağrıları dındı Arkadaşım şımdı hayatta değıl Vefat gunu butun dışlerı ağzında ıdı ve boyle 15 yıl yaşamıştı Bugun tıbbın en ılerı olduğu ulke Amerıka Ama, orada da buyuk hatalar yapılıyor, hatta, davalardan, doktorlar ış yapamaz hale gelmış Butun bunlar gösterıyor kı doktor hastalarının, sıstematık bıçımde uzerınde durmak gerek oran üç katına çıkmaktadır Başka bir araştırmaya göre yemeklerdekı btr katı yağ asıdı "alphalınolenıc acıd" kanserın bu turunu hızlandırdığı bilınmektedır (Lınolenıc acıd C18 H30 02 doymamış (unsaturated) bır katı yağ asıtıdır, kurumakta olan sıvı yağlarda bulunur ve önemlı bır hayvan besınıdır) Ambalaj ve sargı maddelerınin çevreyı nasıl kırlettığını hep bılıyoruz Gazoz ve bıra şışeleri, mukavva ve kâğıtlar Gerı alınmayan gazoz şışelerını hızla yere vurup parçalamak çocuklarımızın baş eğlencesı Ama bu parçalar ayakkabıları, otomobıl lastıklerını delıyormuş Çocuk orasını duşünmez Plastık su şışeleri, naylon torbalar kırılırken çıkardıkları sesle çocukların hoşuna gıdıyor Bu torbalar nefesle şışırılıp sıkıştırılınca kuçük bır bomba gibı patlıyor Ve butun bunlar her yerı kırletıyor, uzun zaman yok edılemiyor Buna çare, kullanılabılen veya kendılığınden yok olabılen ambalaj maddesı uretmek Bu yolda ılk adım 3040 yıl önce atılmıştı 0 zamanlar dondurma, kuçuk plastık çanaklarda yenıyordu Derken, çanağı da yenen kulahlar ortaya çıktı Kılçık mı, kanser mi? Yanlış kan Unlu bır yazarımız hep karnından yakınıyordu Konsultasyonlara rağmen tanı konulamıyordu Bır yakını, hastadakı belırtılerın kendısınde de gorulduğunu, buna göre "tanı"nın apandisit olması gerek tığını soyledı Bu ıpucu ışığında tanı kondu Ve son dakıkada bır amelıyatla hasta kurtarıldı Başka bır apandisit olayı daha da ılgınçtı Hasta yıne karnından böbreklennden yakınıyordu Uygulanan lyıletım bobrek lyıletımı ıdı Adamcağız tonlarla ılaç yutmuş, lyıleşememıştı Apandisit tanısında hata Bır gun ağrılar çok şıddeth başladı, adam acılen hastaneye kaldırıldı Tanı gene konamadı Röntgenler pek bır şey gostermıyordu Çunku, hep bobrek bölgesı uzerınde duruluyordu Bu arada, genç bır doktor, fılmlerden bırının alt tarafında bır karartı gördu, Yenı bır fılm, patlamak uzere bır apandısıtı ortaya koy Bır yakınımın kalbınden zoru vardı Ikıde bırde yollarda duşup bayılıyor, hastaneye göturuluyor, bır sure sonra çıkıyor, fakat, gene yollarda kalıyordu Bu yuzden dunyanın parasını da verıyordu Kalp lyıletımı ıkı yıl surdu, sonuç alınamadı Bır gun, yıne bır krızde, alt kattakı doktor çağırıldı Hastada bulantı da vardı Doktor tanısını koydu Safra kesesınde taş vardı Buna göre hareket edıldı, keseden cevız buyukluğunde bır taş çıktı Kalp hastası değıldı dostum Şımdı aradan geçen on yıla rağmen dostum kalbınden hıç yakınmadı Kalp ılaçlarını boşuna kullanmıştı hasta bır surede diyelım, 3 yılda tekrartanması gerektığını söylemışler Bunun ıçın Michıgan Unıversıtesı'nın butçesıne 750 000 dolar daha eklenmesı gerekıyormuş Bu üç senelik ek denemeye neden gerek görulmuş? Şundan Buyümenın sonsuza dek surup surmeyeceğını, bunun bır sınırı olup olmayacağının anlaşılması ıçın Sınır varsa bunun hangı noktada bulunduğunun da bılinmesl, bılım açısından gereklı Taş mı, kalp mi? Dişlerinin hepsini çekeceğiz. Kıssa ve hisse Bilimsel çeşitlemeler ı ızde salatalığın (hıyarın) kalın kıkSası değıl, ınce uzunu sevılır Da'ha lezzetlı olduğu ıçın Turşuda kullanılanlarında da oyle Hatta bunların en çok başparmak kalınlığında ve buyukluğundekılerı ıstenır ingıltere'de bunlardan yapılan turşuya "pıckles" denıyor Hollanda ve Belçıka'da ıse durum başka Bır tur asma kabağı ve bebek kolu buyukluğunde salatalık satılır manavlarda Neden bu fark llk akla gelentohum değışıklığı Ama ondan değıl buyukluk Salatalığın serada, yoğun karbondıoksıtlı bır ortamda yetıştırılmesınden çıkıyor farklılık Bıtkının başlıca gıdalarından bırı atmosferdekı karbondıoksıt Adını yazdığımız ulkeler seracılıkta ön sırada Sera havasına bu zehırlı gazı bolca verırsenız bıtkıler de azmanlaşıyor Mıchıgan Unıversıtesı bıtkıbılımcılerı Bitkı ve Toprak (Plant and Soıl) dergısınde yayımladıkları bır yazıda şöyledıyorlar "Fosıl yakıtlar yuzunden havada karbon dıoksıtın artması ozon tabakasını ıncelten nedenlerden bırı Ama başka bır bakımdan yararlı Ağaçlar, bıtkıler daha çabuk buyüyor, kökler daha derıne ınıyor" Kokler kuruyunca topraktakı karbondıoksıt artıyor, bu da bununla geçınen mıkroorganızmaları çoğaltıyor Sonunda, topraktakı azot mıktarı da artıyor Bitkibilimciler bu sonuca şöyle varmışlar Kavağın 'populus tremula' turunden uç fidanın bırını normal havalı, yanı CO2'nın mılyonda 350 bırimlı bır yere, ıkıncısını, bırımın 2030 yılında 750'ye yaklaşacağı kapalı bır yere, üçuncusunu de açık havalı bır yere dıkmışler Sonuç CO2'nın 2030 yılında yaklaşacağı duşunulen mılyonda 750 bırımlık yere dıkılen fıdanda fotosentezın ıkı kat verım sağladığı görulmuş Bu fidanın kökunde kok topraklannda karbon 1,5, mıneralleşmenın 1,8 kat arttığı görulmuş Ancak, bu olumlu sonuca rağmen, bitkibilimciler, denemelenn daha uzun Eriyen ambalaj maddeleri Katı yağ kanseri de körüklüyor mu? Bitkibilimciler ne diyor? Aşağıdakı yazı, Teksas Unıversıtesı Yaşamboyu Sağlık Mektubu'nun (Lıfetıme Health Letter) bır özetınden alınmıştır Prostat kanseri, çok kez, yavaş bır gelışme gösterır ve yıllarca kendını belli etmez Fakat, bazı kımselerde, kansenn bu şeklı ılerı yaslarda çabukça yayılır Ulusal Kanser Enstıtusu'nun dergısınde (Journal of the Natıonal Cancer Instıtute) çıkan bır araştırmaya gore, bunda, katı yağların rolu olabıleceğı belırtılmıştır Buna gore, katı yağlı yemeklere duşkün olanlarda, özellıkle de yağlı kırmızı etı çokça yıyenlerde, hastalık ıki kat fazla görülmektedır Kımı hallerde bu 416 13