Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI DUYU RU İnternet'e nasıl başlamalı? Mustafa Akgul* I nternet tum dunyayı kapsayan, şu anda 4 mılyon cıvarında ırılı ufaklı her turden bılgısayardan oluşan bır elektronık ağdır Insanlar arasında ıletışım, dayanışma, bılgı ve tecrube paylaşımına olanak sağlayan Internet, modern, canlı, dınamık ve hızlı gelışen bır kütuphane goruntusune sahıptır Bu nedenle, ozellıkle araştırmacılar ıçın, Internet klasık kutuphanelerın onune geçmıştır Tum dunya uzerıne dağılmış her tur elektronık nesneye hızlı ve kolay erışımısağlayan Internet, gelıştırılen gopher, web gıbı yenı programlar sayesınde sadece bılgısayar uzmanlarının kullandığı bır araç olmaktan çıkmış, bılgısayardan korkmayan herkesın kolayca kullanabıleceğı araçlar sılsilesı halıne gelmıştlr Internet temelde kullanıcılara hızlı, guvenılır ıletışım ve ınsan deneyımının urunlerı olan nesnelerı paylaşma olanağı verdığınden tum dısıplın ve meslek grupları Internet'ı kullanmaktadır Bunların arasında bılgısayarcılardan başka, teorık ve uygulamalı matematikçılerı, astro fızikçılerı, yuksek enerjı fızikçılerı, kımyacıları, bıyologlar gıbı temel bılımcılerı, denız bilımcllerı, meteorologlar, tum turlerıyle muhendıslerı, istatıstıkçılerı, tıp, ziraat, gıbı uygulamalı bılımcılerı ve kütuphane, hukuk, arkeolojı, beşerı bılımler, coğrafya, ışletme ve ekonomı, tarıh gıbı çeşıtlı dısıplınlerde çalışan bılım adamlarını sayabılirız llkokul öğrencllerlnden, unıversıte oğrencılerıne, haik kutuphanelerınden, yerel tıcaret odalarına, çeşıtlı demokratık kıtle orgutlerı uyelerıne, evınde çalışan meslek sahıplerıne kadar genış bır yelpazeyı Internet'te bulmak mumkundur Erışılebılecek nesnelerın sayısının surekll buyumesıyle bırlıkte, bu nesnelerı aramak, bulmak ve edınmek de gıttikçe kolay bır hale gelmektedır Bazı başlangıç noktalan Internet erışılecek nesneler açısından bır okyanusa benzerse de, yenı başlayan bırının kolayca yolunu kaybedebıleceğı bır orman (')ungle') ızlenımı verebllır Bu bırkaç sayfada kışısel gozlemlerden çıkan bazı önerıler vermeye çalışacağız Zamanla, gereksınımınıze gore kendı yol ve patıkalarınızı belırleyeceksınız Internet araçlarının amaç ve yeteneklennı oğrenın Kullandığınız yazılımlarda bır mıktar ustalaşın Bu araçlarla ılgılı 'dot' ve 'ını' dosyalarını etkın kullanmayı oğrenın Ilgılı kullanım kılavuzunu ezberlemeyın ama en azından bır goz gezdırın Işınıze yarayabılecek kısımları bulup çıkarın Deney yapmaktan kaçınmayın Başlangıç noktalan Bu dokumanın referans kısmında verılen lısteden başlayabılırsınız 'Her eve lazım' dıyebıleceğımız bazı dokumanlar Metalndex, Internet Startıng Poınts, Nova Lınks, Yanoff's Internet Servıes Lıst, EFF Guıde to Internet (Bıg Dummys Guıde), Web Guıde, December's Computer Medıcated Tools'u sayabılirız Bunlar normal olarak Turkıye'dekı Web sunucularında vardır Istersenız bunları HTML formatında alabılır ve Web programınızla bunların ışaret ettığı servıslere bağlanabılırsınız Dıyelım kı belırlı bır konuda Internet'te tarama yapmak ıstıyorsunuz Şayet daha once bu konuyu araştırdınızsa elınızde bazı ışaretleylcıler (poınter) vardır, onları kullanmaya devam edln İnternet'e yenı başlayanlar ıçın geçerlı bazı göstergeler FAO'lar llgılendığınız konuda bır ya da daha fazla FAQ olabılır ([1, sayfa 65]) FAO'lar uzerınde tarama yapabıleceğınız Waıs veHtml ıle başlayabılırsınız ftp //rrfm mıt edu esas dağıtım merkezıdır src doc lc ac uk önemlı 'mırror'lardan bırıdır http //www cıs ohıostate edu/hypertaxt/faq/usenet/FAQLıst html ıse Web ıçın geçerlı Konu rehberieri. Mıchıgan Unıversıtesı tarafından toplu olarak GopherA/Veb ıçınden sunulan bu dokumanlar belırlı konulardakı Internet kaynaklarını toplamışlardır Gonullu kışılerce hazırlanan bu rehberlerın lıstesı ([1, sayfa 19)] da verılmıştır Bunların kopyalarını Bılkent'te tutuyoruz 1 ftp ve archıveserver ıle alabılırsınız Gopher Jewels Gonullu bır ekıp tarafından tek tek seçılerek derlenen bu Gopher bağlantı bılgılerı bu ad altında toplanmıştır Yaklaşık ayda bır guncellenen bu bılgıler •uzerınden jughead taraması yapmak mumkundur Bılkent Gopher'ı, 'Gopher Jevvels'ı tam kopyasını taşıyan kurumlardan bırıdır Subject Tress Gopher uzerındekı Internet kaynaklarını konulara göre toplayan bılgıler pek çok gopherda bulunabıhr Bunlar arasında Marvel (Lıbary of Congress), Rıce, RCSU Bath ı sayabılıriz Washıngton&Lee Unıversıty'de (Netlınk Server) ıse daha farklı bır yaklaşım var Bu bolunme bır program kanalıyla dınamık bır şekılde olmakta ve gopher nesnelerı daha çok sayıda konuya ayrılmaktadır Bılkent gopher ında esas baulantıların ve bu bağlantılardan ortaya çıkan sımflandırmanın kopyaları tutulmaktadır VVLU'dakı (honor uc wlu edu 1020) taramanın ılgınç yönlerınden bırı bağlantı bılgllerı monusunun son satırında bu bılgılerı kullanıcının alabıleceğı bır dosya halınde sunulmasıdır Bu bılgılerı alıp kendı gopherre dosyanıza koyup, gopher b komutu ıle veya gopher Içınden V seçeneğı ıle mönuye getırıp, ıncelemek mumkundur 300400 satırlık bır monude bu sıze oldukça onemlı hız kazandıracaktır Web Virtual Lıbrarıes. Bunlar Gopher'dakı Konu ağaçlarına benzerler Gopherdakılerıne ılave Web kaynakları da ıçerırler Şu anda yarım duzıne kadar bu tıp oluşum vardır Onemlı olanları arasında cern, eınetgalaxy, earth, yahoo, netlınk, vs sayılabılır Veronica, Jughead, Web Searchable Indıces. Gopher ve Web uzayında menuler uzerınde tarama yapabıleceğınız bu mekanızmaları bır ya da daha fazla anahtar kelıme vererek tarayabılırsınız Taramaların sonucu sıze monu olarak sunulacaktır Wais. Genellıkle buyukçe dokumanlar uzerınde tum metın uzerınde tarama olanağı veren bu tur taramaların ayrı bır yerı vardır Önce ılgı alanınızdakı src'lerı tespıt edıp daha sonra onlar uzerınden tarama yapmak daha uygundur Content Router for VVaıs'ı de goz onune alın Listeler. Ilgı alanınızdakı lıstelerın varsa FAÛ'ları, kendı arşıvlerı ve lıste mekanızması kanalıyla ılgılı kaynaklara erışmek mumkundur Bılkent GN sunucusunda Lıste ve benzerı mekanızmalar uzerınde tarama yapabılırsınız Kütuphane Listeleri Telnet Waıs ve z39 50 arayuzlerı ıle erışılebılecek kutuphanelerın listeleri, hytelnet verı tabanında bulunabıhr Ayrıca Bılkent Gopher'ında 'gopher lınk'lerı olarak ve web'ınd« (netlınk/net/catalogs) da html dosyaları olarak alınabılır Sunucu Sayılan. 94 sonu ıtıbarıyla yaklaşık olarak bılınen sunucular şoyledır ftp 2000+ gopher 9000web 5000kutuphane katalogları 1200ındex servers 1000telnet 2200ph whoıs, X 500 600+ Bazı Sunucular Bunlar benım çok kullandığım ve yeterı kadar tanınmadığını sandığım bazı Internet sunucuları ETP/FSP Arşlvleri src doc ac ac uk UK Sunsıte, fsp, web, ftpmaıl'de var Her şey var' ftp germany eu net Avrupa EUNET, fsp, web, gopher, achıveserver, ftp wustl edu VVashıngton U , fsp.Hemen her şeyı mırror eder sunsıte un edu Buyuk, web, ftpmaıl ftp netlıb org Bılımsel yazılım ftp sunucu listeleri ıçın Bılkent f t p lıst zıp, FTP archıelıst, ftpservers world VVeb Sunucuları. ınfo cern ch, www ncsa ujuc edu, galaxy eınet net, alpha.acast nova edu, nearnet gnn com, whıte nesc mıl, honor ue wlu edu, uuu NeoSoft com, web mıt edu, www netlıb org'u sayabılirız Bu konuda daha fazla bılgı tum weblerde bulunabıhr örneöın, http //www metu edu tr/IS/dejavu htl ve Bılkent'te ıse, webmaster html, Interestıng html, commerce html computercomm htl, GopherJevvels html, books html'ı sayabılirız Internet Catalog'un onlıne erışıme açıktır Gopher Sunuculan. Bılkent Gopher'ında 'Other /Al ll/' altında hem Mınnesota'nın hem de VVLU'nun 'mırror kopyaları vardır WLU lınk bılgılerını ısteyen text olarak alıp seçıp kendı goppherre'sınde kullanabılır Gene 'Other /Selected Gophers' altında seçılmış bazı gopherlar sunulmuştur Bunlar, Unıversıte, Tıcarı ve Hukumet alt başlıklarına ayrılmıştır Mınnesota'da (boombox mıcro umn edu) ftp ve gopher sunucusunda othergophers tar Z dosyası Mınnesota'ya kayıt olmuş tup gopher'lara aıt bılgılerı tutar Sunucu Isımleri. Hemen tum unıversıtelerın ve dığer kurumların, ftp, gopher ve web sunucuları vardır Bunlar çoğunlukla kurumun 'domaın' adına ftp, gopher ve www ekleyerek bulunabılır ö r n e ğ ı n , ftp mıt edu, gopher mıt edu, www mıt edu adreslerınden ftp olanı geçerlı değıldır ve www mıt edu 8001 potrunda sunum yapmaktadır web mıt edu ısımlı ayrı bır sunucu vardır Bu ısımde bır makıne olup olmadığını ya 'nslookup'la ya da doğrudan deneyerek bulabılırsınız Şayet kullanmak istedığınız makıne yoksa çok çabuk öğrenırsınız ftp kurumadı, gopher kurumadı şeklınde sunucu bulma şansınız fazla Bölumler ıçın de benzerı bır mekanızma vardır ftp cs berkeley edu, f t p cs cmu e d u , ftp cs cornell edu, ya da www math metu edu tr, f t p mıcrosoft c o m , www sun com, fopher ora com, www whıtehouse gov, www jpl nasa gov, www nasa gov, gıbı adresler çoğunlukla çalışır Servıs verenlerın de bu tıp bır adlandırmaya gıtmelerınde yarar vardır Kaynakça 1 M Akgul Internet Bılgıye Erışımın Araç ve Olanakları 1993 1994 1995 TR NET Bılkent ınet2 ps ınet2 Ij ınet2 tex ınet2 dvı 2 M Akgul Bılkent Elektronık Arşıvı ve Internet Servıslerı Bılkent bılkent arsıv txt bılkentarsıv ps, bılkentarsıv dvı bılkentarsıv tex 3 K Çağıltay, Herkes Içın Internet, 1994, 1995 TRNET (TRUUG) 95 sempozyumu 2224 Şubat 1994 tarıhınde Hyatt Regency otelınde yapılacak olan sempozyumda, eğıtımın başlıca amaç olduğu, bu arada ozgur bır tartışma ortamı oluşturulmak ıstendığı, yenı gelışmelenn kullanıcılara en etkılr kımseler tarafından tanıtılacağı ve kullanıcı sorunlarının çözumlerıne yardımcı olunacağı bıldırılmektedır Bazı toplantılar ucretsız olacak, ancak çalışma semınerlerıne katılma uyeler dışında ucretlı olacak Konuşmacılar arasında, Hamza Koşma, Çoşkun Şahın, Esen özkenecı, Fehmı Demıralp, Ufuk Çağlayan, Nuzhet Dalfes, Zuhal Tanrıkulu bulunuyor UNIX sıstemlerı kullanıcıları, 1989 yılında orgutlendıler 350 uyesıyle sektörun etkılı derneklerındendır Derneğın amacı, açık sistem ışletım sıstemlı bılgısayar yazılım ve donanımıyla ılgılı uzman kışıler arasında bılımsel sosyal her turlu ıletışım ortamı sağlamak Tel 0212240 6904, faks: 230 2886 Turkıye Atom Enerjı Kurumu Çekmece Nukler Araştırma ve Eğıtım Merkezı'nın, tahribatsız muayene uygulayıcılarının bır vasıflandırma ve belgelendırme sıstemı ıçınde egıtımını amaçlayan serı kurslar, endustnyel uygulama bölumunde Türkçe verılecek Kurslar. Radyografı, sevıye 1, 24 Nısan5 Mayıs, Ultrasonık Sevıye 1, 516 Hazıran, Yuzey metodlan, seviye 1,1122 eylul; Gırdap akımları, sevıye 1, 920 ekım 95 Kursları başarıyla bıtırenlere belge verılecek Gereklı bılgı ıçın Dr A Fadıl Akgun, Endustnyel Uygulama Bol Bşk Tel 0212 548 40 50/2801, faks. 548 2230 özaslan, 23 3, Cerrahpaşa adlı tıp kutup. * Açık sistem kullanıcıları derneği * Tahribatsız Test Kursları. * Kemiklerde yaş tayini. Abdı * Ege Tıp Nöroloji: 22 2 Löko dıstrofıler, H Karasoy, A Gökçay, 910 00 Motor ve duysal sınır ıletımlerı, N Araç, 13 0014 00, * Primer açık açılı glokomda optik diskin değerlendirilmeSİ, Nezıh Suyugul, 24 2; Cerrahpaşa goz hastalıkları l l k l a n öğle toplantıları, 12 20 20 2.: dergı kulubu, 21 Şubat çocuklarda radyoterapı kullanımı, Gulyuz Atkovar; 22 2 Hıperbılırubınemıde yenı yaklaşımlar, Ruvıt Altınkaya * Cerrahpaşa Çocuk hasta * DengeJİ translokasyonlann geçiş şekilleh, Senıhe Hacıhanefıoğlu, 21 2 , 12 30 Dınamık Mutsyonlar ve Huntmgton hastalığı Dılhan Kuru 23 2 Cerrahpaşa GETAM Kıtaplığı 'Bilkent Unıversitesi 4736 * Tümör immünolojisinde SOn yenilikler. Turgut Imır Sevgı Hastanesı Ankara. 24.2,17.19.00