Katalog

HAYVANLAR DÜNYASI İzmir'de bir Akdeniz balinası Kaşalot adıyla bilinen bu tür, Akdeniz'de Girlt, Kıbrıs ve Marmaris arasında dolaşıyor ve Saroz körfezine kadar geliyor. Bayram Öztürk I zmir körfezine giren balina Türkiye'yi heyecanlandırdı. Yıllardır ilk kez sularımızda bir balina görülmüştü! Ancak basında balinalarla ilgili bir dizi yanlış haber de yayıldı. Bunlardan biri, balinanın Hint Okyanusu'ndan Akdenize'e geldiğiydi. Halbuki Kaşalot tipi bu baline Akdeniz hayvanıydı. Ayrıca bu balinalann Türkiye sahillerinde bulunduğu iddiası da böylece kesinlik kazandı. Şimdi, balinalar ile ilgili bilgilerimizi tazeleyelim. Çoğumuz balinaları obur, denizi tüketen hayvanlar olarak bıliriz. Ama şon araştırmalar balinaların deniz ekosisteminde karbon döngüsü ve enerji transferinde önemli bir rol oynadığını ortaya koyuyor. 1987'de Alvın denizaltısının yaptığı çalışmalarda okyanus dibine çöken balina karkasının bakteriler, kabuklu deniz canlıları ve deniz kıllı kurtları ile kaplandığını, dolayısıyla deniz diplerinde yaşayan türlerin dağılımına ve çeşitlilığine katkıda bulunduğunu gösteriyor. Akdeniz'de balinaların yaşadığı uzun süredir bilinmektedir. Ancak bu balina türlerinin Atlantik Okyanusu'ndan Cebelitarık yoluyla girip girmediği uzun süredir cetologlar (balina bilimciler) tarafından tartışılıyordu. Özellıkle iki tür kaşalot (Physeter macrosephalus) ve uzun balina (Balaenoptera Physalus) bir dönem Ispanyol ve Portekizliler tarafından avlandılar ve Akdeniz'deki stokları oldukça kri tik bir seviyeye indi. Bu nedenle Akdeniz'de yaşayan balinaların beslenme, üreme, göç ve stoklarına ilişkin araştırmalar hız kazandı. Çoğumuza tuhaf gelse de bu iki tür balina da ülkemiz sularında maytseylül aylarında bulunuyorlar. Özellıkle GökçeadaBozcaada arasında kılıçbalığı mevsimi olan mayıs ayında uzun balina sık olarak gözlenir. Güneyde karaya vurmuş bir örnek ise Izmir Doğa Tarihi Müzesi'ndedir. Kaşalot olarak bilinen tür ise tek veya daha fazla olarak daha güneye yönelir ve Doğu Akdeniz'de Girit, Kıbrıs, Marmaris arasında dolaşır. 7 adalar en fazla gözlendikleri yerdir. Beslenmek amacıyla genellikle de Nephrops norvegicus olarak bilinen derin su ıstakozlarının dipten yükselmesini beklerler. Bu ıstakoz türü Ege Denizi'nde bol olarak bulunur. Türkiye sularında yaşayan balina türlerini araştırmaya yöneiik çalışmalarımız deyam ediyor. Şimdiye dek elde edilen veriler bir yunus ve balina atlası olarak Uluslararası Akdeniz Bilimsel Araştırmalar Konseyi tarafından Nisan 1995'te basılacak. Bu amaçla geniş kapsamlı bir sörvey formu kullanıldı. Form. 1. Araştırmalar sırasında Kuzey Ege Denizi'nde kambur balinaların yaşadığı da tesbit edildi. Suyun üzerindeki duruşları nedeniyle kolayca fark edilebilen bu türün, özellikle uskumruların göçlerini takip ettıkleri belir Balinalar obur mu? Kaşalotlar ve yaşamı Fotoğraf: Kaan Karakaya. Kaşalot, AntalyaBey Dağları. Dişiler erkeklerden büyük olması ve kuyruk yüzgecindeki lekelehn fazlalığıyla ayırt edillr. Hidrofonla 3.5 milden seslerini duyabilirslnlz. lendi. Balina türlerindeki azalma nedeniyle 1982 yılında balina avcılığı 10 yıl yasaklandı, ama bu yasağa bilimsel amaçlı araştırmalar için avlanacak balinalar dahil edilmedi. Buna rağmen balina avcılığında önemli bir azalma görüldü. 1992'den sonra ise kontrollü avcılığa geçilmesi için tartışmalar başladı, avcılığa geçilmesi için en Uzun balina boyu 25 metreyi bulur, eti, yağı, derisl için avlanır. çok bastıran iki ülke Noryeç ve Uluslararası Balina Komisyonu'nun kaJaponya idı; Izlanda ise zaten kararı tanırariarı önemliydi ama yapttrımları yoktu, mayacağını açıklamıştı. Norveç bilimsel hangi balina türünün avlanacağına ilişkin yöntemlerle doğal stokların korunması ve kotalar konusunda da zayıf kalıyordu. işletilmesini önerıyordu ama asıl neden örneğin Mınk Balinası avlanması gerekirMadam Brutland'ın seçimler nedeniyle ken çoğu zaman avcılığı yasak olan ve balina avcılarının oyuna olan ihtiyacıydı. stokları yıpranmış olan türier avlanıyordu ve yasal olmayan balina tıcaretı devam O Brutland ki "ortak geleceğimiz" ediyordu. isimli fiyakalı çalışmanın patronuydu ve her ülkeye dehşetli tavsiyelerde bulunuörneğin 232 ton balina etini Ruslar, yordu. Japonya ise daha fırsatçı davraJaponlar'a satmak istiyordu. Norveç ise nak bilimsel program adı altında balina karides diye Japonya'ya balina satıyoravlıyordu, çünkü balina etinin bulunmadu. Japonya ise bilimsel araştırmalar alması veya yenmemesi bu ülke için bir fında 300 balina avlamıştı, kısaca balina gelenek kaybı anlarmna geliyordu. Balina ticareti hâlâ devam ediyor. avcılığı yasaklandığı zaman Japon gazeVerilere göre dünyada 4 mılyon balina teleri haberi 'Japon ulusunun sofra gelegözlemcisi var Ekoturizm adı verilen bu neklerine indirilmiş bir darbe' olarak niteyeni işkolunun şimdilik 300 milyon dolarliyordu. lık ticaret hacmi var. Balina eti almak için Tokyo Balık Hali'ne çok erken gidecek ve kilosuna en az 125 dolar ödeyeceksiniz. Fotoğraf: Bayram Öztürk 41312