Katalog

DAVRANIŞ Bl Erkek erkeğe öpuşme nereden ı Bir ozana göre "saygı, elden/dostluk, alından/ sevinç, yanaktanl aşk, dudaktan öper". Daha geniş anlamıyla ele alındığında öpme "kültürlerüstü" bir görünüm kazanır. Gerekeski, gerekse Yeni AhiVte, öpme birçokyerde geçer. Kolomb'dan önceki çağlardan kalma Peru çömleklerinde dudak dudağa öpüşen insanlar betimlenmiştir. Murat Bincik* dana Buyükşehır Beledıye Başkanı Sayın Aytaç Durak'ın başlattığı "öpuşme, Tokalaş1" kampanyası kapsamında hazırlanan 30 000 kıtapçık, şu aralar dağıtılıyor Kampanyaya ılışkın mektuplar ıle kımı gazetelerde çıkan haber ve koşe yazılarının deıiendığı kıtapçıkta, erkek erkeğe opüşmenın sağlık açısından sakıncalı, anlamsız ve çirkin bir alışkanlık olduğu, artık terkedılmesı gerektığı konusunda sozbırlığı edıliyor ve gırışıme destek venlmesı ıstenıyor Erkekler arası yanak yanağa öpuşme, gerçekten, bu seremonıyı goreuygulaya kanıksamış kışılen bıle rahatsız edecek olçüde "çırkın" goruntüler oluşturabılıyor Oyle ya, opüşme var öpuşme var1 Dostça kucaklaşarak yanaklann bırbınne dokundurulması ıle, sağlısollu defalarca yınelenen, "hararetlı vantuz öpüşlen" arasında bir fark vardır elbette Sanırız Sayın Durak da, soz konusu "öpüşmeler yelpazesı"nın daha çok "orta kesımı ıle sağındakı" aşırılıkları kastedıyor onlara karşı eylemde Yalnız, oyle gelıyor kı, kampanyanın ana hedefı kıtapçıktakı yazılarda da vurgulandığı üzere bu "yakışıksız" görüntüyiı ortadan kaldırmak Daha açık soylemek gerekırse, Batı dünyasının alışık olmadığı "yanak yanağa opüşen Turk erkeklen" ımgesını sılmek ve bir bakıma boylece daha çok "Batılılaşmak"1 öyle mı, değıl mı; olur mu, olmaz mı, orası aynca tartışılabılır Burada üzerınde durulmak ıstenen, yalnızca goruntünun "çırkın" olduğu ve bu yüzden buna bir son venlmesı gerektlğı kanısının nereden kaynaklandığı olabıleceğı Yanlış anlaşılmamak ıçın, bu satıriarın yazarının da, bu "pek hoş olmayan" gostennın âdet olmaktan çıkmasında yarar gördüğünü belırtmek gerekıyor Erkeklerın bırbırını öpmesı "çirkin" bulunabılır, sonuçta bu bıreysel ya da toplumsal olçekte bir "zevk meselesı"dır, tartışmaya pek gelmez Ancak, opüşmenın "sağlıksız" olup olmadığı üzerınde pekâlâ durulabılır A rı ıçln durum bıraz farklı olabılır, ama yıne de, "sağlıksız" olduğu ıçın öpüşmeyı kısıtlayacaksak, bu kuralı evde de uygulamak zorunda kalmaz mıyız? öte yandan, yennde ve olçülu olmak koşuluyla ınsan lar arasındakı dokunsal ılışkılerın ıletışım ve ruh sağlığı ıçın ne denlı onemlı olduğunu da unutmayalım (Gerçı, kıtapçıkta yer alan bir mektupta, erkek erkeğe opüşmenın "zayıf ıradelı ınsanlarda sapıklığa sebep olabileceğı" savunuluyorsa da, başka erkeklerce opuldüğü ya da onları optuğu ıçın "sapık" olan adam var mıdır, onu ışın uzmanlarına bir sormak gerek) Kaldı kı, "öpuşme tokalaş!" sloganında salık verılen seçenek de, boylece, hıç sağlıklı sayılmaz Nıtekım "tokalaşma karşıtı" olanlar da vardır ve bu yolla ne çok mıkrobun "elden ele" dolaştığını gosteren araştırma sonuçları, bu tur "basıt sorunlarla" uğraşmayı küçumseme alışkanlığından vazgeçmeyen bızlerı şaşırtacak buyuklukte sayılardan soz edebılmektedır Erkoklerin birbirini öpmosi çirkin bulunabılir; sonuçta bu bireysolya da toplumsal olç& bir zevk mosolosidir. Tartışmaya pek gotmoz ama opuşmonln saglıklı olup olmadığı u durulabilir. sürte sürte optuğunu, kıtabında anlatır Genç bir yerlı kadın da, bir bayan araştırmacının başını ıkı ellerıyle kavrayarak yanaklanna uzun uzun agzınıburnunu sürmuştür (Bütun bunlara "katlanmak zorunda kalan" bılımcıler, bir yandan da olanı bıtenı filme almaktan gerı durmazlar Karşılama goruntulerını daha sonra ayrıntılarıyla ıcneledıklennde, yanağa dokundurulan ağzın bastınlarak ıkı yana surulduğu, bunun da bıçımsel olarak, "anne goğsu uzennde meme ucunu arayan bir bebeğın" davranışına benzedığı, dıkkatlerı çeker) Koklü bir gelenek olarak erkek erkeğe öpuşme, geçmışte de yaygın bıçımde uygulanmıştır Herodot, Persler'de aynı hıyerarşık basamağı payiaşan kışılerın dudak dudağa; sıralanımda sonra gelenlenn, kendılerınden ustun konumdakılerle yanak yanağa opuştüklerını aralarında toplumsal konum farkının büyuk olması durumundaysa, aşağı basamaktakının dız çoktuğunu yazar Bir ozana gore "saygı, elden/ dostluk, alından/ sevinç yanaktan/ aşk, dudaktan oper" Boylesıne, daha genış anlamıyla ele alındığında opme, açıkça "kültürlerüstü" bir gorunum kazanır Gerek Eski, gerekse Yeni Ahit'te, opme bırçok yerde geçer Kolomb'dan oncekı çağlardan kalma Peru çömleklerinde dudak dudağa opüşen insanlar betimlenmiştir Meksikaya ılk kez ayak basan Avrupalılar'ı karşılarken, Kral Montezuma, onunde eğılen Cortez'ı selamlamak ıçın halkının yaptığı gıbı elını yere doğru ındırdıkten sonra dudaklanna goturerek bir tur "el opme selamı" sergılemıştı \ Anne şefkati Anadolu geleneği değil Kampanya kıtapçığında bir mektubu yayınlanan Sayın Prof. Dr. Faruk Sümer, gerek Eskı Turkler'de, gerekse Anadolu'da bulunmayan erkek erkeğe öpuşme geleneğının, ancak 1945 yıllarından sonra daha çok uğurlama ve kaı şılaşmalarda, bir moda gıbı ortaya çıktığını belırtıyor Bu gozlem Turkıye ıçın doğru olabılır ya da daha kapsamlı araştırmalarla, "hastalığın" tam olarak ne zaman ve nereden çıkıp da ulkede nasıl yayıldığı belırlenebılır Yalnız, yeterınce kanıtlanmış bir gerçek şu kı, aynı ya da ayrı eşeylerden bıreylerın kucaklaşıp çeşıtlı bıçımlerde öpüşmesı, dunyanın çok çeşıtlı yorelerınde oteden ben uygulanagelen, çok eskı ve çok yaygın bir selamlaşma/duyguları aktarma bıçımı Bir toplum, "uygarlık"tan ne denlı uzaksa, bıreylerın sempatı ya da antıpatı belırten jestlerı o denlı kendılığınden ve doğrudan, deyım yerındeyse "doğal" olur Ömeğın Hotantolar da, selamlaşırken bırbırlerını kucaklar ve operier Venezuela'da Orınoco Irmağı'nın yukarı kesımlerınde yaşayan VVaıkalar'ı gozlemek uzere bu bolgeye gıden insan etolojısi araştırmacısı, yerlılerden bınnın, selamlamak ıçın kendısını nasıl kucakladığını, sonra da dudaklarını Bulaşıcı hastalık taşıyan bınnın öpucüğuyle neler olabıleceğı, herkesın bıldığı bir şeydır Ne var kı gerçek nsk, sozgelımı kadınların kadınları, erkeklerın kadınları ya da çocukların buyuklerı opmesındekınden daha yuksek olmasa gerekır. Tamam, bırbırlerını süreklı yakından ızleyen aıle üyele öpme, aynı zamanda annenın çocui na şefkatle yakınlaşmasını gosteren < rensel bir dışavurum yontemıdır Eşeyle rası ılışkılerde de opme, genelgeçer anlam taşır Eş ılışkılerı ıçınde herkes yakından tanınan "dudak dudağa opı me"nın, anababa ıle yavru ılışkılen ıçınc kı "yavruyu besleme" davranışından tu dığı yolunda goruşler vardır Hayvanlaı yavrularını beslerken ve kur yapark sergıledıklerı davranışlara kabaca bir ç atarsak, bununla ne denmek ıstendığı c ha açık anlaşılır Yuvada bulunan ya da yuvadan y ayrılmış yavru kuşlann anababaları karşı kanatlarını tıtreterek cıvıldamal, genel olarak "yıyecek dılenme" anlamı şır ve tıpkı, yalnızca "ağlayan çocuğa rr me venlmesı"ndekı gıbı yaşamsal bir c reksınımın karşılanmasında rol oynadığ çın, ozellıkle onemlıdır ötucu kuşlard bırçoğunda, .çıftleşme öncesı kur yapr sırasında ergınler de yıyecek alışvenşı ) parlar Ustelık çoğu kez, once dışı "kar tıtreterek" erkekten "yıyecek dılenır", dından erkek, gagasını onun gagası ıçı sokarak kursağındakı yıyeceklerden bolumunu dışınınkıne aktarır; ya da k türierde olduğu gıbı, "aktanyormuş c yapar" Gorulduğu gıbı, ozünde yavrula gosterdiğı bir davranış olan "dılenme" ardından gelen "beslenme", bıraz bıç değışıklığıne uğrayarak, yaşamın daha ıl bir donemınde ergınleşmeden sonrakekle dışı arasında yeni bir anlam kaz£ mıştır Ergınlerın kur yapma sırasındakı yı^ 4078