Katalog

SES karın, sırt ve goğüs kasları sesın oluşması ıçın gereklı hava akımını sağlariar Bu kaslar uyumlu bır şekılde çalışarak bır korük gıbı havayı kontrollü olarak pompalarlar lyı bır ses kalıtesı sağlamak ıçın bu kasların çok suratlı ve karmaşık ayarlamayla çalışmalan gerekır Şarkıcılar bu organlann tumune bırden diyafram tenmını kullanırlar Oysa gerçekte diyafram, havayı ıçerı emen akcığerın altındakı bır kas tabakasıdır ses, hava dışan doğru uflenırken çıkar kı bu ışte gerçek diyafram pasıf kalmaktadır Ses oluşmasını sağlayan hava pompasının gerçek guç kaynağı kann kaslandır Bır kann amelıyatı veya karın yaralanması, sesın güç kaynağının kuvvetını düşürür Astım ve benzen hastalıklar da hava çıkışını bozarlar Bu guç kaynağındakı yetersızlıklerı gıderebılmek ıçın şarkıcı, gırtlağına yuklenırse ses kolay yorulmaya başlar Gırtlakta ağrılar ortaya çıkar ve ses şıddetı azalır Bu durum uzun sürerse, ses telı nodülü gıbı organık bozukluklar da ortaya çıkmaya başlar Sesın once beyinde şekıllenmesı, sonra korteksten ılgılı organlara emır çıkması gerekır Emır, beyın sapı ve omunlıkten ılerler Mesaj gırtlak, akcığer, karın kasları ve rezonans boşluklarına ortak çalışmak uzere ıletılır Bu organlardakı hareketlerın ınce ayarlan, ekstrapıramıdal ve otonom sınır sıstemlerı tarafından düzenlenır Sağlıklı bır ses ıçın kulağın sağlam olması gerekır Çunkü kulağımız sesımızı bıofeedback sıstemle denetler "Ağzından çıkanı kulağı duymuyor" deyımı her ne kadar bu durum ıçın soylenmemış olsa da kulağı duymayan kışılerın seslennı kontrol edemeyerek bağırarak konuştukları hepımızın dıkkatını çekmıştır özellıkle şarkıcıların ses tonundan uygun notayı çıkarıp çıkaramadığını değerle' rebılmesı gerekır Işıtmesı bozulduğu ıçin sahnelerı genç yaşta terk etmek zorunda kalmış bırçok unlu ses sanatçısı vardır Şarkı soylerken elımızı gırtlağımızın uzenne koyarsak bazı tıtreşımler algılarız Bazı şarkıcılar bu tıtreşımler sayesınde gurultulu yerlerde daha rahat şarkı soyleyebıldıklerını one surmuşlerdır, ancak bu olayın mekanızması henuz anlaşılamamıştır dalgasının bozulmas), ses kalıtesını doğrudan ılgılendırır ve bozar Ses tellerı gıtarın tellerı gıb tıtreşemez ses, tıpkı alkış sırasında avuçlarımızın bırbınne çarpması gıbı ses tellerının bırbırlerıne çarpışması sonucu ortaya çıkar Lannksten çıkan ses, fondamental frekans dıye adlandırılan temel bır tınıdır Duşunun, çok sevdığınız Nılufer'ın konsenne 3 hafta oncesınden bıletınızı ayırtmışsınız Konserın başlamasından yanm saat once yennızı almışsınız Konser başlıyor Tum enstrumanlar teker teker parçaya gınyor, her enstrumanın ozellıklereı var ama ardından sızı kıl kokunuze, kemık ılığınıze kadar tıtreten Nılufer'ın tum muzık aletlerının kralı olan gırtlak denılen enstrumanı parçaya gırer ve sızı sarar sarmalar alır göturür Muthış bır keyıf verır Gırtlak, kılavyelılerı, tellı sazları ve nefeslılerı bastırmış teknık olarak dığer enstrumanlar kadar mukemmel olmasa bıle duygu yuklu olması, heyecanı ve ruh halını taşıyabıl mesıyle ustunluğunu kanıtlamıştır Belkı keman Hiçbir onstürman Nilufer gıbi glbl güzel bır se daha hızlı çalabılır, s/n zonginlıglno, osnokligino vo büyüklügun» trompet daha yük ulaşamaz sek volum verebılır, ama hıçbırı gırtlaktan çıkan sesın zengınlığıne, esneklığıne ve buyukluğune ulaşamaz Gırtlaktan çıkan ham sesın rezonans boşluklarında harmonıklen oluşturarak kışının gerçek sesı oluşur Nedır bu rezonans boşlukları? Rezonans boşluklan ağız boşluğu, bogaz ve burundur Bu boşluklar şekıl değıştırebıldıklennden müzık aletlennden farklı bır sıstem ortaya çıkar Insan sesının rengı, rezonans boşluklarında oluşur Rezonans boşluklarındakı şekıl değışıklıklen bazı frekansları yok ederken bazılannı arttınr Bu frekans yoğunluklarına formant adı venlır Şarkıcılarda 45 formant saptanmış uçuncusune şarkıcı formantı denılmıştır Çunku şarkıcının ses guzelhğını yapan uçuncu formant'tır Bu formant şarkıcının sesının çınladığı yerdır Bu formantını lyı gelıştıren şarkıcı buyuk bır orkestraya rağmen sesını salonun en arka sırasına oturan dınleyıcıye çok net ve güçlu bır şekılde ulaştırılabılır Ses şıddetı ses tellerı arasında oluşur Eğıtım gormuş sesle gormemış ses arasında şıddet bakımından buyuk fark yoktur Şarkıcı formantını gelıştırememiş Nilüferi dinlenken... şarkıcının sesı guçlu çıksa bıle bız kendısını duymayız Bu formanta sahıp olan şarkıcının sesı net ve tınısı guzeldır Sesını rahatlıkla uzağa ulaştırabılır Şarkıcı formantı 2300 Hz ıle 3200 Hz arasında değışır Sesın ıkı temel ozellığı, frekans ve şıddet kontrolü çok onemlıdır Ses tınısını değıştırmek ıçın en lyı teknık, ses tellennın mekanık ozellıklerını değıştırmektır Krıkotıroıd adlı kas kasıldığında ses tellerı gerılır Boylece ses tellerının bırbınne değen yuzeylen artacağından gırtlaktan geçen hava daha etkılı hale getırılmış olur Bu gergınlık ses tellennın esneklığını de arttıracağından ses tellen bırbırlerıne daha kolay gerı doneceklerdır Bu da tıtreşım sayısının artmasına yanı sesın ıncelmesıne neden olmaktadır Ses şıddetı, hava yollanndan geçen hava mıktanyla ılgılıdır Hava basıncının artması ses tellennın bırbıriennden daha fazla aynlmamalanna neden olur Daha uzaktan gelıp tekrar bırbınne çarpmalan daha guçlu ses çıkmasına neden olur Tıpkı alkış sırasında ellerımızı daha uzaktan bırbınne çarpıştırmamız Ses güzelliği Bu kadar karmaşık bır ses çıkarma olayı, son yıllarda genış araştırmalara neden olmuştur Araştırmalar özellıkle ses tellerının tıtreşımlerı ve 5 tabakalı yapısı üzennde yoğunlaşmıştır Konuşurken ses tellerı altındakı basınç 7 cm su basıncına yükselınce ses tellerı açılır Hava yukarıya kaçınca basınç duşer ve ses tellerı esnek oldukları ıçın kapanırlar Havanın ardında oluşturduğu emme gucu de ses tellerının kapanmasına yardımcı olur (Bernouıllı fenomenı) Kapanan ses tellerı altında basınç tekrar yükselmeye başlar ve aynı sıklus yenıden başlar Ses tellerının açılmaya başlaması ve kapanması ses telı kenarının alt kısmından başlar, üst kenar alt kenarı takıp eder Boylece mukozada bır dalgalanma hareketı meydana gelır Bu dalgalanma hareketınin ses tellerı kenarının 5 mm altındakı çok ınce bır çızgıden başladığı henüz geçen yıl anlaşılmıştır Mukoza Sesin titreşimi gıbı Şarkıcı ses tellerını kasarak ve hava basıncını çok arttırarak ses çıkarmaya çalışabılır Buna "sıkıştınlmış fonasyon" (Sıkıştınlmış ses çıkarma) dıyoruz Ancak bu büyük bır efora karşın ham sesın amplıtudü yüksek değıldır Ses tellerını kapatan güç zayıfsa ses şıddetı de zayıf olur Buna da "havalı fonasyon" denır bu ıkı durum arasında "akıcı fonasyon" vardır kı en ıdeal ve şıddetlı ses bu şekılde çıkar Şarkıcı akıcı fonasyona geçmeyı başardığında 15 dB'lık bır şıddet kazancı sağlar Aşın guç harcayarak ve kaslann yanlış kullanılması sonucunda gırtlakta çeşıtlı harabıyetler oluşur Sesın kontrol mekanızmalan anlaşılıp, ses muayenesınde yenı cıhazlann gelıştırılmesıyle artık hekımler ses sorunlannı daha lyı değerlendırıp daha lyı tedavı edebılmektedırler Bugun de hekım, ses muayenesınde kendı kulağı ve Garcıa'nın lannks aynasıyla başlamakta, ama bunların yetersız kaldığı alanları vıdeostroboskopı, akustık ve aerodınamık olçum yontemlenyle tamamlamaktadır Bu yontemlerle artık ses tellerındekı sımetn bozukluklan, nedbe ızlen, çıplak gozle gorülemeyen kuçük kanserier kolaylıkla "Ses"in tedavisi yerek getınn saptanabılmektedır Yeni yontemlerden elektroglottografi ıle ses tellennın kapanma ozellıklen belırtenebılmektedır Elektromıyografı ıle ses tolı felcı geçıren hastada bu felcın duzelıp duzelmeyeceğı onceden belırlenebıimektedır Her ne kadar deneyımlı bır KBB hekımı veya bır şan hocası sesın kalıtesınden bırçok şey çıkarabılmekteyse de sesın objektıf değerlendinlmesı de onemlıdır Spektrografi, sesın frekans ve şıddetı dışında harmonıklennı, tınısı ve kalıtesını objektıf olarak verebılmektedır Yanı sesın parmak ızı çıkartılmaktadır Psıkolojık durumun sese etkısı çok onemlıdır Ancak bu etkıyı değerlendırebılecek yontemler çok yetersızdır Sesın kotu kullanımıyla ortaya çıkan ses bozukluklarıyla ılgılı "speech therapy" veya "voıce therapy" denılen, temelde ses eğıtımıne dayanan yenı yontemler gelıştırılmıştır Bu yontemle kışı rahat solumasını, kann kaslarını rahat kullanmasını, kas gergınlıklerınden kurtularak, rahat ve güzel bır ses çıkarmayı başanr Bu yontemle erken donemdekı nodullerı gerıletmek bıle olasıdır Tum bu teknık ve teknolojık gelışmeler ses bozukluklannda ılaçlar da çok dıkkatlı kullanılmalıdır Reçetesız satılan sıradan ılaçlar bıle sesı bozabılır Antıalerjık ılaçlar mukozada kuruluk yapar, aspınn ses telınde kanamaya yol açabılır Bazen dığer tedavılerle sonuç alınamadığında cerrahıye başvurulabılır Mıkrocerrahı yontemlenyle ses tellerıne zarar vermeden artık çok hassas amelıyatlar yapılmaktadır Laser, son yıllarda teknolojı hankası cerrahı bır alet olarak devnm yapmasına karşın ses telı cerrahısınde her zaman en lyı çare değıldır Laser ışınının etrafında bır ısı bolgesı oluşur Bu ısı bolgelen lyı ayarlanamazsa mukoza altında oluşan nedbeler ses bozukluğunun dulememesıne neden olur Cerrahı yontemlerie felçlı ses tellerıne kollajen maddeler enjekte edılebılmekte gırtlak kıkırdakları uzennde bazı değışıklıkler yapılmakta ve seste duzelme elde edılmektedır Bu yontemlerie, ses frekansı yükseltılebılmekte ses tızleştırılebılmektedır Ancak bu ses ınceltme ışlemı hıçbır zaman ses sanatçılarında yapılmamakta sadece bazı anormal ses bozukluklannda veya cınsıyet değıştırmış kışılerde uygulanmaktadır Insan sesının tedavısınde KBB hekımı ıle ses uzmanlan, konuşma ve dıl patologları, şan hocaları le bırlıkte çalışmak zorundadır Boylece hastalara çok daha sağlıklı bır hızmet venlebılır önemlı olan sesı koruyucu hıjyenık koşullan lyı bılmek ve uygulamaktır Toplumda ses sorunlarının düşuk olması ıçın en onemlı etken eğıtimdır Çok bagınlıp çağırılan, boğaz kazıma alışkanlığı olan, çok sıgara az su içılen toplumlarda ses kısıklığı daha yaygındır öykunun sonu 1905 yılında Londra'da yaşanmaktadır, Garcıa'nın buluşunun değen 50 yıl sonra anlaşılmış, tum sevdıklen onun 100'uncu yaşını buyuk bır coşkuyla kutlamaktadırlar O ıse mutevazı bır şekılde "6 franklık bır ayna ıçın bu kadar şamata yapmaya değer mı" demektedır Gelın, sız de bu yazının sonunu teybınıze bır Leman Sam kasetı koyup güzel bır ınsan sesı dınleyerek sonra da şarkı söyle