Katalog

B I LİM Y A Y I N DÜŞÜN BUL Stephen Havvking'in Evreni fıl»lı DELİKLER VE BEBEK Bır gerçek âlemdi gördüğün ey Celâleddin, heyulâ fılân değil Uçsuz bucaksız ve yaratılmadı, ressamı illetiulâ fılân değil Nâzım Hikmet Kemal Özüdogm* Bana kalırsa Nobel ödülünü çoktan hakettiği halde verilmeyenlerden biri de ünlü teorik fizikçi Stephen Havvking'dır. Sebebı ise kurduğu evren modelidir. llginç bır tesadüfle büyük ozan Yannis Ritsos da bu ödülü belirgin bır şekılde hakettiğı halde aynı modele inandığı için, alamadan dünyamızdan geçmiştir. Çunkü bu model maddeci diyalektik düşüncenin modeliyle çakışmaktadır. Şimdi modelin kısa açıklamasını Stephen Havvking'in ağzından dınleyelim: "Kuantum gravite teorısi yeni bir imkân yaratmıştır. Bunun ıçinde uzayzamana hiçbir sınır yoktur. Böylece sınırdakı davranışı tayin etmeye de ihtıyaç yoktur. Bilimin kanunlarının geçersız olduğu tekıllık de olmayacaktır. Denilebilir kı evrenın sınır şartlan tamamiyle kendi kendine yeterlıdır ve kendi dışında hiçbir şeyden etkılenmez. Ne yaratılmıştır ne de yok olacaktır. Sadece vardır." görüldüğü gibı bu modelin içinde hurafeye yer yoktur. Hurafeye yer olmayınca da sermaye insanları kolay aldatamaz. Yazımızın kahramanları bu yüzden Nobel'i almayı başaramamışlarsa da milyonlarca iyi insanın kafalannda ve gönüllerinde taht kurmayı başarmışlardır. Stephen Havvking'in yazdığı "Zamanın Kısa Tarihi" kısa zamanda yüzü aşan baskı sayısına ulaşmış ve 1993 yılı itibarıyle bütün rekorlan kırarak dünyada on milyonu aşan satış yapıp Guines Rekorlar Kitabı'na geçmiştir. Gerek Stephen Havvking gerekse Yannis Ritsos Türkiye'de de kendi alanlannda en çok çevrilen ve en çok satılan yazariar arasında baş köşeyı ışgal ederler. Konumuz bilim yayın olduğuna göre şimdi Stephen Havvking'in hem kendi yazdığı, hem editöriüğünü yaptığı hem de hakkında yayımlananlarla kısaca Stephen Havvking'e ait Türkçe'deki yayın dün yasına kısa bir göz atalım. Stephen Havvking'le ilgili dilimize ilk kazandırılan yayımlardan biri Yük. Müh. Osman Bahadır'ın büyük bir yetkinlikle çevirdiği "Stephen Havvking'in Evreni" (2) kitabıdır. Bu kıtapta John Boslough bır yandan Stephen Havvking'in modelını yalın bır şekilde okuyucuya tanıtmaya çalışırken diğer yandan bıyografik bılgılerı de tum kitaba ustaca yaymıştır. Bence bu kıtap Stephen Havvking'in kendi yazdığı unlu "Zamanın Kısa Tarihi"ni daha iyi anlamak ve değerlendirmek ıçin onemlı bır girış kitabıdır. "Zamanın Kısa Tahhfnde Stephen Havvking Newton'dan başlayıp Einstein'e ulaşan ve çağdaşları ve kendilerıyle devam eden reduksıyonıst bilimsel evren anlayışını okuyucuya buyük bir yetkinlikle anlatmayı başarmaktadır. Evrenin sırlarını sıradan okuyucuya iletmekte büyük bır ustalık kazanan çok sayıda popüler bılım kitabı yazarı John Gnbbin'ın kendısı gıbı ozellıklere sahıp bir diğer yazar Mıchael VVhıte ıle beraber kaleme aldığı Stephen Havvking'in bıyografisı "Stephen Hawkıng(3) Bılımde Bır Hayat" ısımlı kitabı Nezıhe Bahar'ın çevırisiyle Türk okuruna sunulmuştur. Dilımıze Sema Sezgin tarafından kazandırılan "Stephen Hawkıng(4) Evreni Kucaklayan Karın" da ıse Stephen Havvking'in annesi, kardeşleri, yakın akrabaları, mesai arkadaşları ve dostlannın ağzından humorla zenginleştirilmiş bır kişının sahıbı olarak tanıyacak ve daha çok seveceksınız. Kity Ferguson'un yazdığı Pınar Baldıran tarafından dilimize çevrilen "Stephen Havvkıngzaman ve uzayda gezıntı" isımlı kitapla ıse bir bılım kurgu ortamında dolaşıyormuşcasına gerçek evrenimızin sırlarını keşfedecek güzelliklenni duyumsayacaksınız Ingılızce orijinal baskısının hemen ardından Türkçe'ye Nezihe Bahar tarafından kazandırılan 'Kara Delıkler ve Bebek Evrenler(6)" kıtabının ıse çarpıcı yanını kıtabın sonunda Sue Lavvley'in BBC'nın "Issız ada disklen" programı çerçevesinde Stephen Havvking'le yaptığı soyleşi teşkil etmekte. Doğrusunu soylemek gerekırse ben Mozart'ın Requem compact diskinı bu soyleşıyı okuduktan sonra edinmeden edemedım. Emınım siz de okuduktan sonra bu diski veya kasetı edinmeden edemeyeceksınız. 1. Zamanın Kısa Tarihi, Stephen Havvking, Mıllıyet Yayınları. 2. Stephen Havvking'in Evreni, John Boslough, Çeviren: Osman Bahadır, Sarmal Yayınevı, 1991. 3. Stephen Havvking, Yaşamı, Kuramı ve Son Çalışmalan, Michael VVhıte, John Grıbbin, Çeviren: Nezihe Bahar, Sarmal Yayınevi, 1993. 4. Stephen Havvking, Evreni Kucaklayan Karınca, Ed. Stephen Havvking, Çeviren: Sema Sezgin, Alkım Yayınevi, 1993. 5. Stephen Havvking'le Zaman ve Uzayda gezinti, Kity Ferguson, Çeviren: Pınar Baldıran, Alkım Kitapçılık Yayımcıhk. 6. Kara Delikler ve Bebek Evrenler, Stephen Hawkıng, Çeviren: Nezihe Bahar, Sarmal Yayınevi, 1994. *Prof. Dr. İTÜ Inşaat Fakültesi ARMAĞANLI BULMACA Bir yıldızlı bulmaca Bu yıla pırıltılı bır başlangıç yapmalı. Umudu yaşatmak ıçın, yarının bu gunden daha guzel olacagını ummak ıçın. Her şeyın çok kotu gıttığı donemlerde, " daha kotusu olamayacağına gore bundan sonra olacak her şey lyıye doğru gelışecek, başka turlu olamaz" dıye düşunuyor ınsan. Ya da, "daha da beten olabılırdı," dıyoruz, Onat Kutlar belkı de bır daha Taksım meydanını geçerek Opera Pastahanesıne doğru yuruyemeyecek, ama hıç değılse yaşıyor dıyeceğiz. Bızı de bu umut, bu lyımserlık ayakta tutacak. Guzel ınsanlar Kutlar'ı Eyup tepelerıne taşıyacaklar, onun ıçın çaylannı yudumlayacaklar ve duyarlı oluşun dayanılmaz guzellığını çevrelerıne yayacaklar. Bu yıla pırıltılı bır başlangıç yapmalı. Hanı, "bız onları gormesek de var olan" yıldızlar gıbı. Işte bu nedenle bındokuzyuzdoksanbeş yılının ılk bulmacası da kağıt uzerınde parlayan bır yıldızla ılgılı. Bır daırenın ıçıne bır yıldız çızıp yıldızın bacaklarını bırleştırırsek aşağıdakı şekıl çıkar ortaya. Çözüm ve kazananlar: • • • ••• • • • • • • • • • ••• • • • • ••• • *• • • • « Kartın adı Joker, oyununadı Poker 404.CÜ sayının kazananlan: Mehmet Rafik Erdal Izmır, Ali ÖzkayaAdana, Aydın Özakın Izmir, Burak Erkuş Adapazan, Ayhan Ayteş Ankara, Ismail Görgülü Istanbul, Hakkı FıratIstanbul, Müjdat Sağır Bursa, Ismail Hastürk Izmır, Bora Uğurlu Ankara, Özgür Özakın Ankara, Özkan GülerAnkara, Turan Kırıcı Ankara, Hilal Gökçe Ankara, Ozan Açıkgö'z Sakarya, Volkan Çilingiroğlu Izmır, Hacı Mehmet Oflaz Adana, Suat Özbilgi Izmir, Gökçe Peker Ankara, Beyhan Başoğlu Bursa. Pekı, bu şekılde ınlı ufaklı kaç üçgen var? Her ne kadar bu sorunun cevabını bulmak goktekı yıldızlan saymaktan daha kolaysa da, uçgenlerın sayısı ılk bakışta tahmın edılebılecegınden daha (azla. Hazırlayan: ZEZE • I Çabuk oturun lütfen! 40715