Katalog

SES Sesin özelliklerine bir bakış Sesin güç kaynağı, ses oluşumu, iyi ve güçlü ses, ses ve beyin, ses ve kulak, ses ve gırtlak, sesin güzelliği, ses tedavisi Dr Mehmet Omur ykü, Parıs'te, kımıne gore Seıne Nehrı nın kenarında kımıne gore Palaıs Royal'ın bahçesınde, 1854 ytlının guneşlı bır sonbahar gunü başlar O gune kadar kımsenın canlı bır ınsanda goremedığı ses tellerı, bır şan hocası tarafından gorulur Manuel Garcıa, unu tüm dünyaya yayılmış bır tenorun oğlu olarak çeşıtlı operalann kulıslerınde buyumuş tam baba mesleğıne başlamışken genç yaşta sesını kaybederek şan hocalığı yapmak zorunda kalmış bır kışıdır O da babası gıbı unlenır Her yerden ders almaya gelen oğrencılen vardır Parıs ve Londra'da verdığı derslerde, ınsan gırtlağı hakkında doktorlardan daha fazla bılgısı olduğu soylentısı yayılmıştır Ancak, kadavralardan toplanan bu bılgıler Garcıa'ya yetmemektedır O, konuşurken veya şarkı soylerken gırtlağın ıçınde neler olup bıttığını ses tellerının ne hale gırdıklerını merak etmektedır Bır gun kafasında bır şımşek çakar Ayna, evet ses tellennı ayna ıle gormeye çalışacaktır Tıbbı aletler satan bır dükkândan 6 franka o zaman henuz dort koşelı olan bır dışçı aynası satın alır Bu aynayı ağzının ıçıne sokarken dığer elıne aldığı bır el aynası ıle ağzına ışık duşurerek ses tellennı gormeyı başarır ve ınsan sesı ıle ılgılenen lanngoloji ve fonıatn bılım dallarının temelını atar gelışmeler ınsan sesının nasıl çıktığını anlamak ıçın yapılan çok sayıda araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır O nın sıyrılmasının, sesı olumsuz etkıledığını bılıyoruz Son 25 yıl ıçınde gelışen yenı teknolojık aletler, ınsan sesının daha iyi anlaşılmasını ve ses hastalıklarının daha iyi tedavı edılmesını sağladı Şarkıcı, tıyatro sanatçısı, polıtıkacı, avukat gıbı sesını profesyonel amaçla kullanan kımselerın Ses bilimi Insan sesı, sanıldığı gıbı sadece gırtlaktan çıkmaz Insan sesı, tum vücudun mukemmel bır uyum ıçınde çalışması sonucu ortaya çıkar Insan sesının normal çıkabılmesı ıçın vucudun dik ve dengede olması goğus kafesı, akcığerier ve solunum kaslan gıbı solunum sıstemını oluşturan organların sağlam olması gerekır Hava ufleyen organlar dışında sesin ınce ayannı yapan gırtlağın tüm parçaları da sağlam olmalıdır Bu da yetmez Sesin rengını belırleyen rezonans boşluklarının sağlıklı olması gereklıdır Boğaz, ağız boşluğu, yu Ses, nasıl oluşur? Tanhın ılk çağlarından berı ınsanoğlu, ınsan sesının gızemı ıle ılgılenmış, ancak en onemlı adımı atmak 1906 yılında 101 yaşında olen, Garcıa'ya kısmet olmuştur Halen günumuzde KBB hekımlerı, hastalarının gırtlaklanna onun bulduğu yontemle bakmaktadırlar Garcıa'dan once de orneğın gızlı yapılan kadavra dıseksıyonları donemınde, ınsan sesını oluşturan organlar ve sesin oluşumu araştınlmıştır 1741 yılında Montpellıer de Antoıne Ferreıne adlı bır hekım aslında telden çok kıvrım olan ses tellerıne "vokal kord" adını vermıştır Toplumda ıletışımın onemıne ve şarkıcılann, oyunculann, onderlerın seslenne duyulan hayranlığa karşın, ınsan sesı 25 yıl oncesıne kadar sırlannı sakladı Tıp alanında sesle ılgılı bılımsel araştırmaların sayısı çok azdı Seslerını profesyonel amaçla kullanan kışılerın ses sağlığı ve hastahklanyla ılgılenen hekım ler de pek azdı Tedavı olanakları ıse s>nırlıydı Ses tellerındekı iyi huylu tumörlerın alınması bıle sorun yaratıyordu Yapılan amelıyatlar, zor koşullarda lokal anestezı ıle nodul ve polıplerın koparılması ve ses telının sıyrılması şeklınde oluyordu Bu amelıyatlardan sonra hastaların sesı, ses tellerı tumuyle normal gorulmesıne karşın bozuk kalıyordu Bugün ses telı mukozası Küçuk dılın konuşma ve tlz ses çıkarma durumlanndakl pozısyonlan aynı dagHdir ve bu şan ögrencilerinin kuçuk dülorlnl, nefes borusunun on çeperınl kapatması kfln, yukarı veya yana çekmeyl ögrenmekteki guçluklortn nedenkjlr Dllln sırtı te nefes borusunun on yuzeyı arasındaki mesafe 1 veya 2 mm olmalıdır Mesafe 2mm'yı geçerse ses burundan çıkar Bu açıkllk ortadan kalkarsa ses duzleşir. sorunlanyla ılgılenen Fonıatn denılen yenı bır uzmanlık dalı ortaya çıktı Fonıatn, uzmanlar arası dayanışma gerektıren bır ekıp ışıdır Bu ekıbı ozellıkle gırtlak ve ses sorunlanyla ılgılenen bır KBB uzmanı, konuşma ve ses patoloğu (speech therapıst ortofonıst logoped de denılır) ıle şan hocası oluşturur Artık, şarkıcının ıkı notayı neden yuttuğunu, mılletvekıı adayının neden sesının kalınlaştığını veya satıcının sesının neden zayıfladığını anlamak kolaylaşmıştır Hatta Kım dergısındekı sevgılı arkadaşımız Oya Ozdılek'in neden "hayatta hıçbır şeyden, sesınden çektığı kadar çekmedığını" bıle anlamamız mumkun Sıgara ıçen bır kışıde oluşan tumor, gelışmış aletlerle daha kolay tanınıp daha iyi tedavı edılmektedır Bu muşak damak, dil, çene ve dudaklarda şekıllenen sesler her ınsanda farklıdır Aynı parmak ızı gıbı Butun bu oluşumlar sağlam olsa bıle eğer ınsanın ışıtmesı ozurlu, hormon ve ruhsal dengesı bozuksa sesı yıne kotu çıkar Sesı iyi anlayabılmek ıçın bu organlan bıraz tanımak gerekır Gırtlak, hançere larınks veya ses kutusunu oluşturan tum anatomık parçalann ısımlerı Yunanca'dan alınmıştır Bu durum, bu organa gostenlen ılgının antık çağlara kadar uzandığını gostermektedır Galen, gırtlağı ılk tanımlayan kışıdır Organın ılk resımlerını 1490 yılında Leonardo da Vıncı çızmıştır Padovalı Vesalıus'un, bugün bıle gerçerlığını koruyan ayrıntılı tanımlamaları ve dıseksıyonlan hayranlık uyandırmaktadır Anatomıstlerın ılk fark ettıklen durum, lannksın mukemmel suspansıyonudur Boyun kaıdesı ıle kafa kaıdesı arasına yerleşmış kaslar, yay gıbı gorev yaparak gırtlağı boyunda çeşıtlı pozısyonlara getınrler Bu yapı aynı zamanda gırtlağın dışarıdan gelecek her türiu darbeye korunmasını, elastıkıyetını sağlar Bu korunma, lannks kıkırdaklannın ozellıklen nedenıyle artar Bu kıkırdaklar yumuşak elastık kıkırdak olduklarından bu kadar çok trafik kazasına rağmen gırtlak kırıkları ve yaralanmalan nadırdır Gırtlağın dordu küçuk ve onemsız olmak uzere 9 kıkırdağı vardır Bız onemlılerı ınceleyelım Epıglot, çay kaşığı şeklınde olup genış kısmı yemeklerı yutarken gırtlağın uzerıne kapanarak, gıdaların hava yoluna kaçmasını onler Tıroıd kıkırdak, Yunanca "Kalkan Kıkırdak" anlamına gelır Kıkırdağın ıkı kanadının orta hatta bırieşmesıyle erkeklerde daha belırgın halde olan ve "Adem elması" denılen çıkıntı ortaya çıkar Dığer bır kıkırdak yuzuğe benzeyen kınkoıd kıkırdaktır Bu kıkırdak, one doğru eğılerek ses tellennı gerer Son ıkı onemlı kıkırdak ıbnğe benzedıklerı ıçın arıtenoıd adını alıriar Ses tellerı bu ıkı antenoıd kıkırdağa bağlı olduklarından onlarla beraber hareket ederler Açılır ve kapanırlar Açılınca, aralanndan hava geçerek akcığeriere doalar, kapanınca akcığerierden çıkan hava ses tellennı tıtreştırerek sesin çıkmasını sağlar Lannks ıskeletının ıçınde ve dışında kaslar vardır Iç kaslar, kıkırdakların yerlennı değıştırerek ses tellennın şeklını, durumunu ve gergınlığını değıştınrier Ömeğın krıkotıroıd kas, ses telının gergınlığını dolayısıyla tızlığını kontrol eder Dış kaslar ıse gırtlağı aşağı yukarı çekerek hem kıkırdakların yerlennı değıştınrier hem de kabaca tızbas ayannı yaparar Gırtlak boyunda yukan doğru yükselınce ses tızleşır, aşağı çekılınce başa doğru geçış olur Sesin ınce motor ayan, ses tellen tarafından yapılır Bu nedenle opera sanatçılan, dış gırtlak kaslarını, gırtlağı belırII bır sevıyede tutacak şekılde kullanıriar Böylelıkle şan sanatçısı ses kalıtesını belırlı bır duzeyde tutabılırler Ses tellennın ve gırtlağın ıç yüzeyını döşeyen, mukoza adlı ınce tabakanın ozellıklen ve ustlendığı kanşık görevler son yıllarda anlaşılmıştır Ses tellerı, bırbırienyle sanıyede yüzlerce defa çarpıştıklarından uzerlenndekı mukoza dığer bolgelerden farklıdır Bu bolgeler travmaya dayanıklı olan çok katlı yassı epıtelle ortulmuşlerdır Gırtlak etrafındakı boşluklan, gıtann tellen ardındakı tahta boşluğa benzetebılırız Bu boşluklar sesin yankılandığı ve armonıklerın kazanıldığı bölgelerdır "Ses"in yapısı Sesin güç kaynağı Sesin guç kaynağı, tellenn altındakı oluşumlardır Akcığerler, goğus kafesı, 40710