Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER "Who Who Günîi" kuyrukluyıldızı geri döndü G eçen yıl Avustralya ve Fransa'da gozlenen bır kuyrukluyıldızın I S 574 yılında Çın'de görulduğu belırtilen yıldız olduğu sanılıyor Yıldız aradan geçen 14 yuzyıl boyunca hıç ortada görunmedığinden, en uzun yörungeye sahıp olma rekorunu elde tutuyor. McNaughtRussel tarafından geçen ysl Avustralya'da gözlenen yıldız, daha sonra Fransa'da gozlenerek Uluslararası Gökbılım Derneğı tarafından resmen tanındı. Çın tarıhçılerınin kayıtlarına göre (Keen Tıh adı verılen bir dön«mın uçüncu yılında, ayın ıkıncı dördun olduğu Woo Woo gunu olan) 4 Nısan 574 gunu Çınli gokbılımcıler gokyuzunde, ırı beyazımsı mavı bır şeftalıyı andıran garıp bır yıldızın varlığından soz ederler. Kuyrukluyıldızın yörungesıni hesaplayan Françoıs Colas, bunun Çın'de gorulen yıldızla aynı olduğunu, ancak yuzde yuz kesın olduğunu söylemenın çok guç olacağını dıle getırdı. Colas'ın kuyrukluyıldızın yörungesınden vardığı yargı, yıldızın Çın'de göruldüğunden berı ılk kez dunyanın gökyuzunde görulduğu yolunda Colas'ın hesaplamalarına gore yıldızın yörungesı onu guneşten 21 mılyar kılometre uzaklaştırmaktadır. Guneşın yörungesıni dolaşmak 1419 yıllık bır sureyı gerektırdığinden yıldız en az 3412 yılına dek blr daha görulmeyecek. Kuyrukluyıldızl ar guneşın yorungesınde dolaşan buz ve tozdan oluşmuş kıtlelerdır Bunlar ıkı genel sınıfta ele alınır. Yuz bınlerce hatta milyonlarca yıllık dönemlı uzun donem kuyrukluyıldızlar ve 150 yıldan kısa surelı kısa dönem kuyrukluyıldızlar. Kısa dönem kuyrukluyıldızlar ıçınde en uzun surelı ve en çok bılınenl, her 76 yılda bır guneşın yörungesınden gelen Halley kuyrukluyıldızıdır Uzun dönem kuyruklu yıldızlar yalnızca bır kez görulebılır Bunlar, durağan kuyrukluyıldızlardan oluşan kure bıçımınde ve guneş sıstemını çevreleyen Cort bulutu ıçınde sahnırlar. Böylesı bır kuy rukluyıldız Jupıter ya da Saturn'e çok fazla yaklaşırsa bu gezegenlerın çekımı, yörungeyı altust ederek yıldızı Guneş sıstemının ıçıne çekerek onu kısa dönemlı bır kuyrukluyıldıza dönuşturur McNaughtRussel kuyrukluyıldızı her ıkı sınıflandırmaya da tam olarak uymadığından duşundurucu Colas bu yıldızın yenı bır kuyrukluyıldız sınıfının ılk orneğı olma olasılığı uzerınde duruyor. Amerikan Psikiyatrisleri Toplantısı M. Emin Ceylan* PA'nın (Amerikan Psıkıyatrı Derneğı Bırlığı) bu yılkı toplantıları 2126 mayıs gunlerı arasında Fıledelfıya'da yapıldı Dunyanın çeşıtlı yörelerınden altı bın kışının katıldığı toplantıları Turkıye'dçn aralarında Dr Engın Eker, Dr Mehmet Ünal, Dr Savaş Kültür ve Dr Aslan Oğuz'un bulunduğu altı kışılık bır grup ızledı APA'nın 150 kuruluş yılına denk duşen bu yılkı toplantıların en dıkkat çekıcı özellığı pek çok "nıtelıklı" panel ve konferansın ılaç şırketlerınce fınanse edılıyor olmasıydı Şırketlenn elde ettıklen mılyarlarca dolarlık kârlarla araş tırmadan toplantıların fınansmanına kadar herşeyı tekellerınde toplayıp yönlendırdıklerı ve çoğu araştırıcının kendını bu gıdışın dışında tutmakta zorlandığı açıkça bellı oluyordu Hatta unıversıtelerde yurutulmekte olan sayısız araştırmanın ılaç şırketlerının desteğınde gıttığı, ılaç araştırmalarının ılk ayağının unıversıtelere yaptırılıp, sonrakı aşamaların doğrudan şırketın kendı laboratuvarlarında yurutulduğu ıfade edılmektedır Bu çerçevede yenı gelıştırılen en çarpıcı ılaç Olanzapın olmuştur Olanzapın yapı ve klınık etkınlık ıtıbarıyle Klozapın gıbı bır atıpık nöroleptıktır Deneysel aşamadakı dığerbır ılaç, etkılı SSRI'lara benzer Duloksetın'dır llacın en çarpıcı özellığı bılınen butun antıdepresıflerden daha guçlu olarak serotonerjık özellık gösterırken noradrenerjık etkısının de bulunması, fakat buna rağmen kolınerjık, hıstamınerjık ya da başka bır sıstem uzerınde etkı göstermemesı Kongrede bır konuşma yapan eskı WH0 Ruh Sağhğı Daıre Başkanı (önumuzdekı dö A nem ıçınde Dunya Psıkıyatrı Bırlığı'nın Başkanlığı'na seçılmesıne kesın gözuyle bakılan) Sartorius önumuzdekı dönemde psıkıyatrının, komorbıdıte, tedavıye dırenç, prımer sağlık hızmetıyle entegrasyon, ruh sağlığı yasalarmda duzeltme ve duzenlemeler ıle bırlıkte yan etkıden arındınlmış tedavı konusuna ağırlık vereceğını ıfade ettı Kongrede komorbıdıte konusunda en dıkkat çekıcı bulgular Obsesıf Kompulsıf Bozukluk (OCD) ıle ılgılı olanlardı Buna göre OCD spektrum bozukluklar olarak ıfade edılebılecek çok sayıda hastalığın aslında temel olarak ıkı gruba ayrılabıleceğı, bırıncı grup tıpık OCD bozukluğun yer aldığı, rısk almaktan sakınan serotonenık dısfonksıyonla gıden, frontal lob aktıvıtesının yuksek olduğu bozuklukların yerleştıgı gruptur Ikıncı grup ıse daha çok nsk almayı seven noradrenerjık dısfonksıyonun görulduğu, frontal lob aktıvıtesının düştuğu, ımpulsıf ozellıklerın ön plana çıktığı, tıpık ömeğını patolojık kumarbazlık, trıkotılomanı (saç çekıştırme) ve Kendını Yaralama Davranışı'nda görduğumuz gruptur Bu ıkı uçlu okun arasında da ara formlar dedığımız tablolar yer alır Bır dığer konu, şızofrenıde aılesel özellık gösterenlerle, göstermeyenler arasında çok belır gın farklar olduğu, bu nedenle muhtemelen bu ıkı tablonun bırbırınden ayrılması gerektığı ıle ılgılı ıdı Ingıltere'den R. Murray sporadıc olgularda oeyın ventrıkul genışlığının ötekılere göre %20 daha fazla olduğu, ustelık bu fazlalığın yalnızca erkekler arasında bır karşılaştırma yapıldığında daha da belırgın olduğunu ıfade ettı Yıne Murray'e gore erkek şızofren olguların ıçınde doğum sırasında komplıkasyon gösterenlerın hastalık başlama yaşı, doğumu sırasında komplıkasyon göstermeyen şızofrenlere gore daha duşuk Bu komplıkasyonlar çocukta belırgın bır organık yetersızlık yaratıp, genç erışkın dıyebıTeceğımız bır yaşta şızofrenıyı ortaya çıkartıyor Aılesel olgularda ıse ya genetık ya da aıle ıçı dınamık etmenler ya da her ıkı bırden ortaklaşa olarak nısbeten geç bır yaşa kadar, kendı ıçındekı etkıleşımTerın sonucunda hastalığı neredeyse olgunlaştıra olgunlaştıra ortaya çıkartıyorlar Son yıllardakı buyuk kongrelerde olduğu gıbı bu yılkı APA toplantılarında da tıpık bır özellık, psıkıyatrık hastalıklann bıyolojisı ve psıkofarmakolojısı ıle ılgılı konuların ön planda olması ıdı Bu konuların ışlendığı salonlar hıncahınç dolu oluyordu Hastalıklann bıyolojisı ıle ılgılı konular deyınce değınmeden geçmek yanlış olacak Onun ıçın özellıkel PET ve SPECT'e değınmek ısfyorum Psıkıyatrık hastalıklar ve onların tedavısı söz konusu olduğunda artık statık değıl dınamık ölçumler önem kazanmış duaımda O nedenle beyın kan ve glıkoz metabolızmasını değerlendıren PET ve SPECT, ET ve NMR'ın yerıne geçmış durumda örneğın BT'de en kuçuk kesıtın kalındığı 2 mm cıvarındadır Halbukı pek çok psıkıyatrık bozuklukta en önemlı odak noktası olan medıal temporal lobda anlamlı bır atrofının tesbıt edılebılmesı ıçın en az 0 79 mm'den daha ınce kesıtler almak gerekmektedır O halde BT atrofı çok ılerledıkten sonra bunu ortaya çıkartabılmektedır O nedenle dınamık ölçumler artık daha ön plana geçmış durumdadır Gerçı PET ve SPECT de pahalı aletlerdır Ancak bır Alzheımer tıpınde bunamanın Amerikan toplumuna toplam malıyetının bır yıl ıçın 58 mılyar dolar gıbı urkutucu bır rakam olduğu duşunulurse bu pahalı aletlerle dınamık değerlendırmeler yapmanın getıreceğı yuk o kadar önemlı olmamaktadır Kaldı kı dınamık değerlendır melerın malıyetının statık değeriendırmelerden çok farklı olmadığını da söylemek gerekır Alzheımer tıpı bunamada hem dınamık hem de statık değerlendırmelerın yapılmasının oldukça buyuk bır önemı vardır Çunku bır ıfadeye göre parıetotemporal lobda kanlanma azalması eğer medıal temporal lobda atrofıı ıle bırlıkte gıderse bu ıkılı bulgu Alzheımer ıçın patognomonıktır (tanı koydurucudur) APA bılımsel teknolojıde de önemlı atılımlar yapıyor Ens on elektronık kutuphanecılıkte bır atılım gerçekleştırmık durumda Yaklaşık 10 psıkıyatrı dergısı ıle bır o kadar kıtabı tek bır dıskte toplamışlar Bu da araştırıcıya pek çok kolaylık getırıyor APA elektronık kutuphanesı 750 dolar karşılığında APA'da ıstenebılıyor Toplantılarda one çıkmış bır konu da etık konusuydu Hatta toplantıların devam ettığı beş gun boyunca, kongre sarayının yanıbaşında Meksıka'dakı bır psıkıyatrı hastanesının sureklı protestosunu yaptılar Meksıkalı meslektaşlarımızın bu durumdan oldukça sıkıntı duyduklarını farkettım Ulkemız şuphesız Meksıka durumunda değıl Ancak yıne de bazı noktalara gun geçırılmeden el atılması, özellıkle de elektroşok uygulamalarının standartlara uygun hale getırılmesı kaçınılmaz gıbı durmaktadır ABD'de psıkıyatrı ıle ılgılı olabılecek nıtelıkte en az 40 kadar dernek, bırlık ve gönullu grupları var Toplantılar boyunca bunlarında aktıvıtelerıne tanık olduk örneğın bunlardan bır tanesı Lezbıyenler Derneğı ıdı Amerikan psıkıyatrıstlerının meslekı lısanslarının devamlılığını sağlayabılmek ıçnı bu toplantılara katılarak bellı bır kredıyı doldurmak zorunda olmaları, toplantıları çok kalabalıklaştırıyor ve sonuçta her turlu derneğın aktıvıtelennı yurutebılmek ıçın cazıp bır alan oluşmasına neden oluyor APA toplantıları * Doç. Dr., Bakırkoy Ruh ve Sinır Hastalıklan Hastanesı 3402