Katalog

MİLLİ P A R K L A R I M I Z S AĞ LI K Tha10 Konuau Al aniar 1994 Yılı G<• l i r i 1 454 770 3 633 070 5 444 260 6 305 947 16 836 047 1994 Yt lı Gid erl 420 000 1 235 216 1 373 500 1 097 152 4 125 936 Muhaaaan B*d«l Topgsra •Baydag1 ı n Mı1 1 ı Parkı ) Kurfunlu Şvlaİ9f ı Dilak Ysrım Ads s ı Oludsnız K ı d r * k Tabiat Parkı TOPLAM 560 000 1 390 000 2 600 000 3 100 000 7 710 0 0 0 Sağlığı korumada çağdaş yaklaşımlar Doç. Dr. Acar Baltaş, Londra ayat kalitesi bedensel ve psikolojik iyilik halıyle doğrudan ilışkilidir. Günümüzde sağlık bilimleri hastalıktan korunmayı, sağlığı geliştirmeyi, korumayı, düzeltmeyi ve handikaplıların yetersizliklerini azaltmayı amaçlamaktadır. Birkaç yıl öncesine kadar geçerli olan kavram, "sağlığı korumak"tı. Insanlar sağlıklarını korumayı yeterli görüyorlardı. Son yıllarda yapılan araştırmalar, insanların sağlıklannı gerçekte, kendilerini en sağlıklı hissettikleri sırada kaybettiklerini ortaya koymuştur. ölüm sebeplerinin en başında yer alan koroner kalp, kanser, inme ve hipertansiyon hastalıklan esas olarak bir hayat biçiminin sonucudur ve insanın kendisini bütünüyle sağlıklı kabul ettiği yıllarda yerleşmektedir. Bu sebeple "sağlığı korumak" yaklaşımının yerine "sağlığı geliştirmek" anlayışı ortaya çıkmıştır. Bu konulara ek olarak, profesyonellerin görev alacakları alanlara göre aşağıda sıralanan dislplinlerden bazıları da kendilerinin seçimine sunulmalıdır. * Antisosyal ve saldırgan davranışlar, * Bağımlılık, * Sakatların bakımı, * Epidemiyoloji, * Etik ve Hukuk (Yasalar), • Yemek, uyku ve cinsel fonksiyon bozuklukları, * Yaşlıların tıbbi ve sosyal bakımı, * Sağlığı geliştirme ve hastalıktan korunma, * Yönetim becerisini geliştirme, * Davranış değiştirme yöntemleri, * Çocuk sağlığında birincil koruma, * Toplumdaki psikiyatrik ve psikolojik bozukluklar, * Hastalık ve sağiığın sosyal çerçevesi. ile "saha ve çevre temizliği" üstlenicilere bırakılmaktadır. ungörülen "muhammen bedeli" üzerinde en yüksek fiyat önerisinde bulunan ve bir dönem içinde ihaleyi kazanan üstlenici, üstlendiği alanın temizliğini yapacak ve buna karşılık da giriş hasılatının tümünü alabilecektir. llgili genel müdürlüğün hesaplamalarına göre özelleştirmeye konu milli park ve tabiat parklarına ilişkin 1994 yılı gelir gider ön~ görüleri ile muhammen bedelleri (1000 TL) aşağıya çıkarılmıştır: Ihaleler 11 mayısta yapıldı ve böylece milli parklarımız ve tabiat parklarımız, sonu büyük bir olasılıkla hüzünle bltecek bir serüvene atılmış oldu. çi" getirebilirse o denli çok kazanacaktır. Bu durumda da "taşıma kapasitesinin aşılması" gibi bir kaygıyı da taşımayabilecektir. iii) Sözleşmede, Milli Parklar Yönetmeliği'nin bu türden alanların korunmasına ilişkin önlemlerle ilgili 17. maddesinde sayılan yaptınmlann hiçbirine yer verilmemektedir. Iv) Bir milli park ya da tabiat parkında işletmecilik yapabilecek özelliklere ve araçgereç ile personel donanımına sa Hastalığın değil hastanın tedavisi Günümüz Insanının kendi sağlığı ko Her şeyden önce Milli Parklar Yönetmeliği'nin 5/a10 fıkrasında yer verilen; "Devlet mülklyeti ve yönetimi İle kaynak, manzara, mülkiyet ve yönetlm bütünlüğü esastır" yaptırımlarıyla çelişen bu uygulamanın yol açabileceği olumsuzlukların "en önemsizinden" başlayalım: * Devlet, yukarıdaki çizelgede de görüldüğü gibi, ıhalenin muhammen bedel düzeyinde gerçekleşmesi durumunda. Oysa, sözgelimi Milli Parklar Fonu gelirleri tümüyle, dahası kurumlar vergisi ödenerek de olsa Milli Parklar ve AvYaban Hayatı Genel Müdürluğü'ne bırakılmış olsa devletin böyle bir ge Dilek Yanmadasındaki Milli Parkımız doğal ve kültürel zenlir kaybı olmayacaktı. ginlikleri banndıran deniz ve ormanın içlçe bulunduğu bir * Milli park ve tabtat beldodlr. parkları ekolojik bir riske hip olması gibi üstlenlcilerde aranacak atılmaktadır: Üstlenicilerle yapılan sözleşniteliklere sözleşmede yer verilmemiştir. melerde öylesine yaptırımlara yer verilmiş * * * ve öylesine eksiklikler var ki bu alanların Yalnızca 5 mllyar TL'lik bir harcama geleceğinden kaygılanmamak olası değil: Bunlann başlıcaları şunlar: ya da 7.7 milyar TL.'lik bir gelir için milli park ve tabiat parkı gibi bilimsel, doğal i) Üstlenici, alanın genel güvenliğlnden ve kültürel zenginliklerimizi bu risklere atve yangın yıkımından sorumlu olacaktır. mak, en hafif deyimiyle "mirasyedilik" deAncak, sözleşmenin bir maddesine göre ğilse, nedir? "yangın", üstlenicinin yükümlülüklerini yerine getirmemesinin "mücbir" (burada1) Yılmaz Sakarya; "Milli Parklarda Etüdki anlamıyla "haklı") nedeni sayılabilecekEnvanter ve Planlama" Milli Parklar ve Yatir. ban Hayatı Semineri, Muğla, 1986. ii) Sözleşmede söz konusu alanın eko2) Tansu Gürpınar; "Turizm Faaliyetlerilojik yönden "taşıma kapasltesl" ile ilgili nin Doğal Çevre Üzerine Etkileri", Turizm bir kısıtlamaya yer verılmemiştir. Açıktır ve Çevn» Konferansı, Ekim 1990, TÇSV, ki, üstlenici, alana ne denli çok "ziyaret Neler olabilir? Çağdaş sağlık eğitimi Hayat kalitesi açısından koruyucu yaklaşımlar yüksek teknolojiye dayanan tedavi edici tıp kadar önem kazanmıştır. Bunu sağlamak için sağlık alanında hizmet veren bütün profesyonellerin eğitimi içinde biyoloji, sosyal ve psikolojik bilimlerin çok yönlü birikimlerinden yararlanılması kaçınılmaz olmaktadır. Böyle bir eğitimin amaçları şöyle sıralanabilir: * Yönetimin tecrübelerinden yararlanmak, * Uyumlu bir ekip çalışması yapmak, ' Profesyonel bir davranış kalıbı hazırlamak, * Koruyucu yaklaşımlara etkin bir şekilde katkıda bulunmak, * Bilgi toplama, kaydetme ve iletişimde bulunma becerilerini geliştirme, * Sağlık ve bakımı etkileyen sosyal, politik ve ekonomik faktörleri (eleştirel olarak) analiz edebilmek, * Insan bedeninin ve zihninin işleyişini ve bunlann çevresel ve kültürel bağlam içindeki etkileşimini anlayabilmek. Sağlık alanında çalışacak müstakbel profesyonellerin bugün almakta oldukları eğitime ek olarak çağdaş sağlık anlayışını geliştirmelerine katkıda bulunacak olan şu konuların eklenmesi yararlı olacaktır. 1 Bilgi toplama, 2 ıstatistik, 3 Araştırma yöntemleri, 4 lletişim becerisi, 5Karar verme, 6 Modem yönetim. nusundaki sorulan ve isteklerinin cevaplanması hekimlerin hastayı değil hastalığı tedavi edici yaklaşımlannı fazlasıyla aşmaktadır. Ayrıca yapılan araştırmaların ortaya koyduğuna göre bir hastanın tedavisinde nonspesifik faktörler, spesifik faktörler kadar önem taşımaktadır. Spesifik faktörler olarak, hekim tarafından doğru teşhisin konulması, doğru ilacın, doğru dozda verılmesi en başta gelir. Nonspesifik faktörler ise, terapi ortamının fıziksel uygunluğu, hastanın beklentileri, terapiste ve tedaviye güveni, terap'stin gayreti, terapistin kendisinin yaptığı tedavinin mantıksal temeline olan inancı ve güvenidir. Spesifik ve nonspesifik faktörlerin karşılıklı etkileşimi aynı zamanda tedavinin de sonucudur. Sonuç olarak, günümüzde çağdaş sağlık hizmetinin sadece tıp fakültelerinde hekimlere hastalıkların teşhis ve tedavisini öğretmekle sağlanamayacak kadar karmaşık ve çok yönlü bir süreç olduğu aşikardır. Türkiye'de sağlık eğitiminin bu gelişmelere göre yeniden gözden geçirilmesinde bütün yük ve sorumluluğun hekimlerin sırtından alınmasında büyük yarar vardır. Ancak böylece, hastaya çok disiplinli (multidisipliner) bir yaklaşımla yaklaşmak ve sonuç almak mümkün olabilecektir. 38077