Katalog

nın kolay gelışmesı ıçın hıçbır mantıklı gerekçe yoktur, çunku hemen hemen tum besınlerde bu vıtamınler yeterınce vardır ömeğın tıyamın (B1 vıtamını) sıvı ve katı yağlar ve rafıne şeker dışında tum besınlerde bulunur Ancak balık, karıdes ve mıdye gıbı denız urunlerınde tıyamınle bırlıkte, tıyamını parçalayan tıyamınaz enzımı de bulunduğu ıçın bu besınlerdekı tıyamının kana karışması lyı değıldır Zaten toplum olarak aşırı balık, karıdes ve mıdye tuketmedığımıze gore herhalde önemlı bır sorun olmasa gerek (') Tıyamının tedavıde kullanıldığı ve gerçekten yararlı olabıleceğı nadır durumlar arasında alkolıklerde gorulebılen bazı kalp ve beyın hastalıkları (berıberı ve VVernıckeKorsakoff sendromu) yer alır B6 vitamini (pırıdoksın) de besınlerde yaygın olarak bulunduğu ıçın gunumuzde çok nadırdır INH, sıkloserın, penısılamın gıbı bazı ılaçlar vucutta bulunan pırıdoksının etkısını azalttığı ıçın, eskıden bu ılaçları kullananlarda gorulebılen pırıdoksın eksıklığı nedenıyle, bu ılaçları İçeren haplar hazırlanırken ıçıne yeterlı mıktarda pırıdoksın konulmaktadır Yapılan deneylerde pırıdoksınden fakır dıyetle beslenmeye başladıktan uç hafta sonra beyın elektrık akımındakı anormallık ortaya çıkar, ancak henuz hıçbır hastalık durumu başlamamıştır Klınık olarak eksıklığın, yanı beyın ve sınırlerın ışlevlerınde bazı bozuklukların ortaya çıkması ıçın 12 ay geçmesı gereklıdır Yürüyen balinalar Bılım adamları 50 mılyon yıl öncesıne aıt yürüyen balina fosıllerı buldu Pakıstan'ın kala Chıtta tepelerınde bulunan iskelet, bılım adamlarının, balınaların karada yaşamdan denizde yaşama bu yörede geçtıklerı yolundakı savı doğruluyor Ekıbın onculuğunu yapan Hansa Thevvısse n'e gore balinalar yuzmeyı burada oğrendı Balınala rın atalarının karada yaşayan ve kurtu andıran etobur hayvanlar olduğu yıllardır bılınen bır gerçek El dekı fosiller de ılk balınaların yalnızca suda yaşayan, 16 metre uzunluğunda arka ayakları kısa ve kanattı hayvanlar olduğunu doğruluyor Bulgular, balınaların karada yaşayan hayvanlarla denizde yaşayanlar arasında bır geçış donemını yansıtması açısından önem taşıyor Bu tur geçış dönemı fosıllerı daha önce de bulunmuş Ancak hıçbırı hayvanın nasıl devındığı konusuna ışık tutacak denlı kapsamlı değıl Balina, karada sendeleyen, ancak denizde usta bır yuzucu olan erkek bır ayıbalığı boyundaydı Dr Thevvıssen'e göre fosıl, eskı balınaların karada dağır aksak yuruyup, denizde de belkemığını dalgalandırarak yuzduklerını ortaya koyuyor Yaratığın ınanılmaz buyuklukte kureğe benzer ayakları ve uzun parmakları vardı Karada devınmeden durduğunda goğus ve karnının ustune yatar parmak ve tırnaklarını açarak one uzatırdı ö n ayakları tum bedenını yerden kaldırabılecek denlı uzun değıldı Parmaklarını açmak zorundaydı, zıra uzun ve kanat gıbı olduklarından yururken ayaklarına dolanması ışten değıldı Bılım adamları balınaların neden denizde yaşamı seçtıklerını henuz tam olarak bılmıyor Ancak bu değışıklığın, bol ve guvenılır besın kaynakları bulmak amacıyla gerçekleştırıldığı sanılıyor (R U ) da damar tıkanması gıbı nedenlerde kan sulandırıcı ılaç alanlarda bu ılacın etkısının daha da artarak, kanamalarının ortaya çıkmasıdır B 12 eksikliği Bır dığer B grubu vıtamın olan B12 vitamini (kobalamın) yalnız hayvansal besınlerde bulunur, ancak gunluk gereksınım vucuttakı depolanmış mıktarla karşılaştırıldığında o kadar azdır kı, hıç B12 vıtamını almadan beslenmeye başladıktan 2 ıla 3 yıl sonra B12 vıtamınının eksıklığı ortaya çıkar Buna rağmen B12 vıtamını eksıklığı, belkı de en sık gorulen vıtamın eksıklığıdır Bunun nedenı, besınlerdekı B12 vıtamının yetersız mıktarda olması ya da vejetaryen ınsanların çok fazla sayıda olması değıl, mıde amelıyatı geçıren ınsanların çok fazla sayıda olmasıdır Çunku B12 vıtamınının bağırsaklardan kana karışabılmesı ıçın mıdede bulunan ıntrensek faktör adı verılen bır madde ile bırleşmesı gerekır Bunun dışında bazı barsak amelıyatları ve mıde ve bağırsak hastalıklarında da B12 vıtamının emılımı bozulabılır Antıbıyotık kullanımı sırasında gerçekten bağırsak ıçerığınde bazı değışıklıkler olur Bu nedenle antıbıyotık kullanırken B vıtamınlerınde eksıklık gelışeceğı tezınde doğruluk payı olsa bıle, klınık olarak B12 vıtamını eksıklığı ortaya çıkması ıçın antıbıyotık kullanımının 23 yıl sureyle devam etmesı gerekır Kesın tanı konulmuş B12 vıtamını eksıklıklerının hemen hemen hepsınde sorun vıtamının bağırsaktan emılımı ıle ılgılı olduğu ıçın hap ya da şu rup gıbı ağız yoluyla B12 vıtaminının verılmesının anlamı yoktur B12 vıtamını tedavısının gerektığı durumlarda kas ıçı enjeksıyon şeklınde tedavı gereklı olduğu ıçın, hap ya da şurup gıbı ağızdan alınan vıtamın preparatlarına B12 vıtamını konulmuş olması çok garıptır A,D,E ve K vitamlnleri yağda erıyen vıtamınlerdır Bu nedenle bağırsaklardan kana karışabılmeleri ıçın yağ ıle bırlıkte bulunmaları gerekır Yağ emılımınde bozukluk olan bazı bağırsak hastalıklarında bu dort vıtamının Vitaminlerin yanllŞ Ve gereksİZ 9 .. • d e eksıkl '9' aoru dört vıtamın kana lebılır Yıne bu KUllanimi nedenivle milyarlar .. • { aşırı depolandığı ıçın, mıktar|arda karıştıktan sonra yağ dokusunda zehırlenmeye neden olabılır Bunlar dışında kalan vitaminlerin hepsı suda erıyen vıtamınlerdır Bunların vucutta blnkımı daha az mıktarda olur ve bu nedenle vıtamın zehırlenmesı durumu pek ortaya çıkmaz. Yağda erıyen vıtamınlerden A vitamininin sureklı olarak fazla mıktarda alınması durumunda kemık ve eklem ağrıları, saç dökulmesı, derıde kuruma, ıştahsızlık, kaşıntı, kılo kaybı, karacığer ve dalakta buyume ve hatta beyınde basınç artması gıbı zehırlenme bulguları ortaya çıkabılır Çok aşırı mıktarda A vıtamını bır seferde alındığında anı beyın şışmesıne fazla bırıkme ve alınırsa vucutta bağlı olum olabılır D vitamininin aşırı mıktarda kullanılması ıle cıddı kemık ve bobrek hastalıkları ortaya çıkabılır Bu duruma genellıkle hekım onerısı dışında vıtamın şurubu verılen ya da ığnesı yaptırılan çocuklarda rastlanmaktadır K vıtamınine gelınce, bu vıtamın vucutta kanamayı onleyıcı ve bu nedenle de çok yaşamsal bır ışlevı ustlenmıştır Gerek duyduğumuz K vıtamınının bır kısmını yeşıl yapraklı sebzelerden alırken, onemlı bır kısmı ıse bağırsaklarda normalde bulunan mıkroplar tarafından yapılmaktadır Gerçekten de yapay solunum aletlerıne bağlı hastalar gıbı yalnızca damar yolu ıle beslenen ve genış etkılı antıbıyotıkler verılen hastalarda antlbiyotık etkısı ıle bağırsaktakı mıkroplar ortadan kalkacağı ve ağızdan besın alınamayacağı ıçın 1014 gun ıçınde K vıtamını eksikliği gelışebılır Bunun dışında her türlu kanamalı durumlarda K vitamini iğnelerı yaptlması ne yazık kı, çok yaygın bır uygulamadır Son olarak son zamanların modası olan E vitamlninden de söz etmek uygun olacaktır E vıtamını yağ dokusunda depolandığı ıçın, E vıtamınınden fakır dıyet alan bır kımsede kandakı E vıtamını duzeyı ancak bırkaç ayda duşmeye başlar, ışın ılgınç yanı kandakı mıktarı azalsa bıle hıçbır klınık bulgu ortaya çıkmaz özellıkle zamanından once doğan bebeklerde yuksek dozda E vıtamını kullanımı ıle karacığer ve dalakta buyume, sarılık, kannda su toplanması, bobrek yetersızlığı ve kanamalarla seyreden E vıtamını zehırlenmesı tablosu ortaya çıkabılır Yuksek dozda E vıtamınının bır dığer sakıncası A vitamini fazla alınırsa... Sonuç olarak her vıtamının tedavıde gerçekten gereklı olduğu klınık durumlar parmakla sayılacak kadar azdır Buna rağmen sağlık harcamalarının çok önemlı bır kısmının ılaca ayrıldığı ulkemızde, şımdıye dek ılaç pazannda buyuk bır yer tutan vitaminlerin yanlış ve gereksiz kullanımı nedenıyle harcanan mılyarların daha akılcı kullanımı ıle sayısız sorunların bulunduğu sağlık alanında kaynak yaratılacağı umudundayız Bu nedenle bır sure once bu konuda alınan doğru bır karardan, yeterınce bılgılendırilmemiş toplum uyelerı (sağlıklı ya da hasta bırey, hekım ve eczacı dahıl) ve yalnızca kâr etmeyı düşunen ılaç endustrısının baskısıyla gerı dönmek, çok talıhsız ve sorumsuz bir seçımdır Bu konunun doğrusunun nasıl olması gerektığını bildıklerıni, daha önce aldıkları kararla kanıtlamış olan kışı ya da grupların, toplumu bılgılendırmek ıçın çalışmak ve Ilaç endustrısının baskılarına dırenmek yerıne hemen teslim olması ise, ne yazık kı umut kırıcıdır Vıtamın içeren reçetelerın Sosyal Guvenlik kurumlarına yukunu arttıran bu karardan bır an önce dönulmesı, yalnız hekımlerın değıl, kendını ulkesı ıçın sorumlu hısseden herkesın ortak beklentisı olmalıdır * Iç Hastalıkları Uzmanı, Hacettepe Boşa giden milyarlar Hastalıkları Anabılim Dalı. Üniversıtesi Tıp Fakültesi Iç 3637