Katalog

MART AYINDA GÖKYÜZÜ 12 Mart'ta, güneş batarken, batı ufkunda ipincecik Ay'ı gözlemleyebiliriz. Bülent Uyanıker y'ın guneş ışınlarıyla aydınlanan yuzunu göremedığımızde buna "yeni ay" derız Ay Guneş'ı arkasına almıştır ve bızım göremedığımız yuzu aydınlıktır Tam tersı oluştuğunda ıse bu kez Dunya Guneş ı ardına almıştır Ay bıze tepsı gıbı yuvarlak ve aydınlık görunur Buna "dolunay" derız Ay'ın yenıay evresınden çıkıp Guneş'ten aldığı ılk ışıkları bıze yansıtmaya başlamasıyla ıncecık bır hılal oluşur Bunun akşam uzerı oluşmasını beklerız Guneş henuz batmıştır ve Ay yenıay evresınden çıkmaya başlamıştır Doğaldır kı, bu olay her yenıay evresınde yınelenır Ancak Rımı zaman Ay bu kadar ufka yakın değıldır ya da henuz akşam olmamıştır Ustelık bu olay her yenıay evresınde aynı dakıklıkte olmaz Ay'ı yenıay evresınden çıktıktan ne kadar sonra görduğumuz onu daha ınce ya da kalın bır hılâl bıçımınde göreceğımızı belırler Bu zorunlu belkı de sıkıcı gırışten sonra mujdemızı verelım Yılın en ınce hılalını görmeye ne dersınız? 12 Mart akşamı Guneş batarken batı ufkuna bır göz atarsanız yenıay evresınden çıkalı henuz on saat kadar olmuş uydumuzu görebılırsınız Bu, 1994 yılı ıçınde görebıleceğımız en ınce hılâl olacak Ay göz kamaştıracak kadar parlak değıl Durbunle ya da teleskopla bu ıncecık Ay parçası uzun sure ıncelenebılır En guzel ve etkıleyıcı hılal (otoğrafları bu zamanlarda çekılenlerdır dıyebılırım Gökyuzu fotoğrafları yarışmalarında bu tur fotoğraflara sık sık rastlanır Bana so rarsanız kaçırmayın1 Zahmet edıp Ay'ı gbzleyenlere bır de ödulumuz var Bakışlarınızı Ay'dan yukarı sola doğru kaydırırsanız, ışte sıze Venus Bu ay ızleyeceğımız gökyuzu parçasında Avcı Boğa, Buyuk köpek bölgesı hâlâ ızlenebılır Kış uçgenı akşamın ılk saatlerınde u Yılın en ince hilâlini seypedelim MART'94 6=3o A fuktan yaklaşık 60 derece uç karış yukarıda Kolunuzu ılerı uzatın ve gökyuzunu karışlayın, bır karışınız 20 dereceye denk gelecektır Kış uçgenının parlak yıldızları Sırius, Betelgeuse ve Procyon bölgede yolunuzu bulmanızı kolaylaştıracaktır Procyon parlak bır yıldız olmasına karşın ıçınde yer aldığı takımyıldız gökyuzunde kuçuk bır yer kaplıyor Adı Kuçuk köpek Procyon'un gökyuzunun en parla ğı Sırıus'la ortak özellıklen ıkısının de cuce bırer yoldaşı olması Çuce beyaz bırer yıldız Procyon ve Sırıus'un çevresınde donuyor Ancak Procyon'un cucesı Sınus'un unlu cucesınden sonra sönuk Her ıkı cuceyı de çıplak gözle göremıyoruz Procyon ve Sırıus'un dığer bır ortak özellığı de Guneş e yakın ve parlak olmaları Guneş çevresındekı 30 ışık yılı çapındakı bır kure ıçınde Procyon ve Sırıus Guneş dahıl en parlak ıkı yıldız Sırıus'un çevresınde bır gezegenı olsa şımdılık çevresınde gezegenı olan bır yıldız bılmıyoruz oradan Procyon'u 1 4 kadır parlaklığında görurduk Yanı dunyadan Sırıus'u görduğumuz gıbı Ama Procyon'dan Sırıus'a bakacak olsaydık, gökyuzundekı 2 7 parlaklığında bır ışıldak görurduk \\ TAY n*ptün O uranto VAY OĞLAK • Şekil 1: 711 mart tanhleri arasında sabah gökyuzunde yer alan gezegenlerın takımyıldızlara ve uydumuz Ay'a gore konumlan. Ay 7 martta Neptun, Uranus ıkılısının uzennde. Neptün 5.8 kadır parlaklığında. Gozun gorme sınınnt zorluyor ama bır durbunle rahatlıkla görulebılır. Uranüs 8'ıncı kadırde, bır teleskop gereklı. Ay daha sonra Merkur, Mars ve Satum'e doğru ıleıiıyor. Bu goruntuyu mutlaka ızleyın. Bu uç gezegen ay sonuna kadar bırlikte. 24 marttan sonra Mars ve Merkur Satum'un de altında kalacak. Merkur Ay'ın 5 derece guneyınde olacak alan yıldızın adı Zubenelgenubı Jupıter'ı guneş ışıklarıyla gozden yıtene dek ızleyebılırsınız Ayrıca gezegen 2 martta ve 30 martta uydumuz Ay'ın 7 derece guneyınde yer ala cak Gezegenın uydularını bır durbun yardımıyla ızlemek olası Uzerındekı bantlar bır teleskop yardımıyla görulebılır Bunun ıçın en uygun saatler gezegenın batışına doğru Merkur nısan ayına kadar gökyuzunde Oğlak ve Kova takımyıldız arasında yer alan gezegen ayın başında 1 8 parlaklığında ve gıderek parlaklaşıyor Ayın sonuna doğru 0 2 kadıre kadar ulaşacak Ancak bu parlakhk sabah tanı şafak ıçınde gezegenın çok lyı gözlenmesıne yıne de yetmıyor Çunku gezegenın ufuktan yukseldığı 10 derecenın bıraz uzennı ancak buluyor Bır referans noktanız yoksa bulmakta bıraz zorlanabılırsınız Ancak 9 ve 10 mart sabahları Merkur'u Ay'ın yardımıyla bulmak daha kolay özellıkle 10 marttakı Merkur Ay yakınlaşması ızlenmeye değer Bu traıhte sabah guneş doğmadan önce Merkür sabahları Venüs akşamları Venus mart ayına Guneş'ten ortalama 50 dakıka sonra batarak başlıyor Ancak gezegen gıderek daha geç batacak Ayın sonuna' doğru Venus'u Guneş battıktan sonra bır buçuk saat kadar ızleyebıleceğız Venus'un konumu gıderek daha lyı hale gelıyor ve bu da 3 7 parlaklığındakı gezegenı gozlem hstesınde bır numara yapmaya yetıyor 13 mart akşamı ıse batı ufkunda Venus uydumuz Ay ıle buluşuyor Gezegen Ay'ın 5 derece guneyınde Kesınlıkle ızlenmelı Mart ayından sonra Venus gıderek daha uzun sure gökyuzunde kalacak ve konumu daha da lyıleşecek Mars, Merkur ve Saturn ıle bırlıkte sabah göykuzunde ve ufkun hemen uzennde Gezegen 1 2 parlaklığında ve Kova takımyıldı zında 10 martta uydumuz Ay da bu uçluye katılıyor Mars'ı Ay'ın 7 derece guneyınde bulabılırsınız Ay bır gün sonra Saturn'un hemen uzennde yer alıyor Boylece Ay'ın 9 mart11 mart arasındakı yolculuğu bır gözlem şölenıne donuşuyor Gezegenlerın ufuktan fazla yuksekte olmamaları görun tunun guzellığını engelleyemıyor Dahası 14 martta Mars Saturn'e 0 4 derece kadar yaklaşıyor Bu tanhleri sakın kaçırmayın Her uç gezegen de ay sonuna kadar bırlıktelıklerını surdurecek Ay dünyaya en yakın Mars, Merkür, Satürn Uydumuz Ay mart boyunca bır gezegenden ötekıne koşturup duruyor Ay 4 martta son dördun, 12 martta yenıay, 20 martta ılk dördun ve 27 martta dolunay evresınde ola cak 27 marttakı dolunay evresı sırasında Ay 1994 yılı ıçınde Dunya'ya en yakın konumunda olacak (361 845 km) Açık bır gökyuzu dıleğıyle • Şekil 2: Yılın en genç Ay'ı 12 marita Akşam gökyuzunde Ay'ın takımyıldızlar arasındakı hareketını gösteren bu çızımde Venus de yer alıyor. Ay 13 martta Venus'un hemen uzerınde ve daha sonra 17 martta Ulker kumesıyle muluşmak uzere yola çıkıyor. Kış uçgenı ufkun uç karış uzennde. Jupiter akşam gökyuzunde 622 Jupiter terazı takımyıldızının batısında yer alıyor Ayın başında saat 23 00 dolayında doğan geze gen akşam gökyuzunun krallığını ustlenıyor Hemen yakınında yer * Şekil 3. 2931 mart tanhlennde Ay ve Jupiter. Gezegen Zubenelgenubı'nın hemen yakınında. Ay dolunay evresınden geçelı 2 gun olmuş. Herkul ve Çoban takımyıldızlan da goruntude.