Katalog

AF Hayat Erkanal ve arkadaşlarının Izmir çevresinde yaptıkları kazılardan çıkan sonuçlara göre Ege Uygarlığının beşiği Adalar ve Yunanistan değil, Anadolu sahilleri... Liman Tepe Kazı ve Araştırma Kuriılu Ege tarihi yeniden yazılıyor üm Ege Bölgesi M.ö. 3. bin başından, yani Eski Tunç Çağı başından Itibaren yeni bir kültürel gellşim içine girmiştir. Girit, Kıta Yunanistan, Kiklad adalan ve diğer Ege adaları bu gelişimi tüm yönleriyle yansrtmaktadır. Madenin ve özellikle de bronzun ilk defa yoğun bir şekilde gelişmiş bir teknoloji ürünü olarak kullanıldığı bu dönemde ekonomik açıdan bir kentleşme çabası gözlenmektedir. Bazı yerleşim yerlerinde merkezi konuma sahip saray niteliğindeki büyük yapılar aynı zamanda toplumsal bir değişiklığe işaret etmektedir. Daha önceki dönemlerde herhangı bir oluşum safhası geçirmeden ortaya çıkan bu yeni ekonomik ve sosyal toplum şekli, genel olarak Ege bölgesine dışaridan gelen insanlara bağlanmaktadır. Üst düzeyde maden teknolojisine ve çok daha gelişmiş bir kültüre sahip bu insanların nereden geldiği konusu bilim adamlarını ikıye ayırmıştır. Bazı bilim adamlanna göre Ege Bölgesi'ndeki bu yeni kültüriin ortaya çıkmasına neden olan insanlar kuzeyden, Balkanlar'dan; bazı bilim adamlanna göre ise de Anadolu'dan gelmişlerdir. Anadolu bilindiği gibi Ege dünyasına nazaran çok daha önceki dönemlerde her yönüyle büyük kültürel gelişmeye sahne olmuş ve bu gelişmeyi çevre kültür bölgelerine aktaracak düzeye ulaşmıştır. Ege bölgesindeki bu yeni oluşumu Anadolu'ya bağlamak isteyen bilim adamlarının en büyük dayanak noktası da budur. Bu görüşü destekleyecek, Ege M.ö. 3 bin merkezlerinden her yönüyle daha güçlü ve daha köklü, tüm Ege Bölgesi için sıçrama tahtası olabilecek bir Batı Anadolu sahil yerleşim yeri, Urla Liman Tepe kazılanna kadar açık bir şekilde ortaya konamamıştır. T Liman Tepe'nin Konumu: Liman Tepe Urla ilçesine bağıl Iskele mahallesinde, Karantina Adası'nın tam karşısında bir yanmada üzerinde yer almaktadır (bk. Plan). Yanmadanın kuzeyınde bulunan yüksek kayalar kuzey rüzgârlarını büyük ölçüde kesmekte, böylece yerleşime uygun bir genış alan ortaya çıkmaktadır. Eski çağlarda yanmadanın iki tarafında, doğu ve batısında bulunan deniz girdilerinin güneye doğru daha çok uzadığı anlaşılmaktadır (krş. Resim: 1). Bu nedenle Liman Tepe eski çağlarda günümüze nazaran çok daha uzun bir yanmada olarak değertendirilmelidir. IzmırÇeşmealtı yolu bugün Liman Tepe'yi doğubatı istikametinde kat etmekte, dolayısıyla birçok modern yapıyla birlikte kazı alanını kapatmaktadır. Bu nedenle kazı çalışmalan ancak arada kalan boş arsalar üzennde yürütülebilmektedir. Ustte Uman Tepe'nin genel gorünüşü. Arka planda Karantina Adası görülmekte. Uman Topo Eski Tunç Çağı kazı bölgestni gösteren harlta. Kapak fotoğrafı ise. heykeltıraş Bülent Ötük'ün çalışmalan sonucunda ortaya çıkan Eski Tunç çağı Uman Tepe görüntüleri. minde klasik çağlara kadar süregelen en eski merkez olmaktadır. Höyüğün Kalkolitik veya daha eski çağlarda oluşan topoğrafik yapısı, Eski Tunç Çağı'na ait ikinci kültür tabakası tarafından bilinçli bir şekilde değerlendırılmiştir. Tepe kesimi bir çeşit doğal savunmas istemi olarak ele alınmış, güney yamaçlara yaslandınlarak inşa edilen bir suria yanmadanın kuzeyinde 45 m yükseklikte bir iç kale oluşturulmuştur. Küçük bir kesimi açığa çıkarılan sur sistemi çok gelişmiş bir teknolojiyi yansıtmaktadır. İlk önce 12x10 m boyutlannda, ön kısımları yuvariak kuleler inşa edilmiş (Resim: 2), daha sonra bu kuleler kalın sur duvarlanyla birbirierıne bağlanmıştır (Resim: 3). Yamaca yaslandırılan kulelerin iç kısımları kerpiç dolgudur. Kenarlar ise tabakalar halinde ele geçen Urla taşıyla çok muntazam bir şekilde örülmüştür. Ele geçen kule kalıntısı klasik dönem sarnıç ve kuyuları tarafından kısmen tahrip edilmiştir. Buna rağmen korunan kısımlan 6 m'lik bir yüksekliğe ulaşmaktadır. En alt tabanı bugüne kadar tespit edilememiştir. Yani bu yüksekliğin daha da artması olasıdır. Yanmadayı doğubatı istikametinde kat Liman Tepe bir höyük olup bir taraftan yarımadanın kuzey ucunu oluşturan kayalık bölgeye dayanmakta, diğer taraftan ise bir yelpaze gibi güneydeki düz alana açılmaktadır. En yüksek noktası höyüğü doğubatı istikametinde ıkiye bölen IzmirÇeşmealtı yotunun altında kalmaktadır. Bugüne kadar Liman Tepe'de klasik ve arkaik çağlar dışında dört önemli kültür tabakasıyla tanışılabilmiştir. Kültür tabakalan içinde en eskisi M.ö. 4. bine, yani Kalkolitik Çağ'a aittir. Bu tabaka IzmirÇeşmealtı yolunun altında kalan büyük tepe noktasının kuzeyinde, çok dar bir alanda oldukça yüksek bir seviyede tespit edilmiştir. Yüksek seviyede tespit edilmesi daha eski kültür tabakalarının açığa çıkma olasılığını artımnaktadır. Bu özelliğiyle Liman Tepe sadece Resim 2. Liman Tepe Eski Tunç Çağı sur sistemine alt ön kısmı Izmir bölgesinde değil, tüm Ege sahil kesiyuvariak bir kule Ege'de ilk kez eden bir sur sistemi iç kaleyi daha çok neye, ana karaya karşı korumaktadır. zılar sırasında açığa çıkartılan kalıntıU sas sıstemin alt kısmını oluşturmakt Liman Tepe'nin Araştırma Tarihi: Antik Klazomenai kantiyle bağlantılı prehistorik merkez ilk olarak 1950 yılın Ekrem Akurgal tarafından tespit edilml 1979 yılında Güven Bakır tarafından s( rülen sondaj çalışmalan sırasında ilk ol sonuçlar alınmış, bunun üzerine 1980, 1981 yıllannda ilk dönem çalışmalan g çekleştiriimiştir. On senalik aradan sor 1992 yılında ikinci dönem çalışmalann başlanmıştır. Kazılara halen Urla Belec Başkanlığı'nın çok yönlü katkılarıyla Ki Bakanlığı ve Ankara Üniversitesi adına vam edilmektedir. 4048