Katalog

B İ L İ M KÜLTÜR Uzayın hızı neden kesildi? Yalnız uzay savaşı değil, onun uzantısı olan Yıldız Savaşları projesi de tavsadı. Vehbi Belgil zay serüveni Soğuk Savaşın sıcak bir görüntüsü idi; biri bitince öteki de bitti. Hız iki taraf da birden kesildi: önce Amerika'da, sonra Sovyetler Biriiği'nde. Hatta yalnız uzay savaşı değil, onun uzantısı olan Yıldız Savaşları Projesi de tavsadı. Konuyu gereğince kavrayabilmek için biraz gerilere, Ikinci Dünya Savaşı'nın son aylanna dönmemiz yararlı olacaktır. lemanlann çoğunun işine son verildi. Soğuk Savaş içinde Sıcak Savaş sürüyordu. "Cruise" (kruyz) füzeleri bunun sonucu oldu. Uzay çalışmalarından edinilen deneyimlerle "arayıcı ve bulucu bomba" yapıldı. Bomba Amerika'dan Rusya'ya doğru fırlatılacak, alçaktan uçarak araziye göre yolunu bulacak, tepe ve dağ ile karşılaşınca yükselecek, düzlükte gene alçalarak hedefın bir iki metre dolayında pat ka'ya bildirecek, bunlan imha füzeleri hemen yola çıkanlacak, füzeler daha Sovyet topraklannda iken yok edılecekti. Bilgisayar, lazer ışığı gibi Rusya'nın en zayıf olduğu silahlarla yapılacaktı bu savaşlar. Gösteri, bardağı taşıran damla oldu. Başka birçok olayın da devreye girmesi ile, Rusya, yelkenleri suya indirdi, böylece bugünkü yumuşama sağlandı. Sovyetler Biriiği daha tarih sahnesine çıkarken "sürekli savaş" doktrini ile ortaya atılmıştı. Lenin "Ya kapitalıst rejım, ya biz" diyordu. Sosyalist sistem dünyaya hâkim olana kadar boğuşma sürecekti. Bu arada propagandaya büyük önem verıliyordu. "Spor ve Uzay" en güzel propaganda gerekli idi... Ama, güneş balçıkla sıvanamayacağına göre, görmek isteyen gözler rejimin aksaklıklannı rahatça görebılıyordu. Rusya çağının çok gerisinde kalmış, Eski Roma gibi, artık büyüyemez haie gelmişti. Halkının en doğal gereksinmelerini bile karşılayamıyordu. Hatta, halkı, kendısine fazla gelmeye başlamıştı. Gorbaçov, özellikle ilk günlennde, "Onları beslemekten kendimizi ihmal ettik" demiyor muydu? Eski Roma'da öyle olmuş; tek bir yerden yönetilemez hale gelmişti. Bu yüzden 395'te, "Doğu" ve "Batı" diye ikiye bölündü. Doğu Roma, yani Bizans, bu sayede, Köristopalis 1058 yıl daha yaşadı. Batı Roma ancak 81 yıl yaşayıp 476'da battı. Sovyetler Biriiği bugün böyle bir kavşakta. Kendi canı ile uğraşır hale geldi. Yeni bir insan, bir dünya cenneti yaratma amacı ile ortaya çıkanlar bir kan gölü yaratmışlardı: Ihtilalde 20 milyon, 1921 kıtlığında yine o kadar insan ölmüştü. Ikinci Dünya Savaşı'nda da 20 milyona yakın kımse ölmüştü. Iç tasfıyelerde ne kadar kişi öldü? Kesin bir şey söylenemiyor. Dünya cenneti yerine bir yalan cenneti kurulmuştu. Uzay başanlannın çoğunun da yalan olduğu Iddia ediliyor bugün. Macar yazar Istivan Nemere, bir ara putlaştınlan "Gagarin"in yalan olduğunu ileri sürdü. Yalan ve zulüm imparatoriuğunun ipliginl ilk pazara çıkaran Kruşçev oldu. Sonra, Gorbaçov, perestroyka politikası ile tam iflası ilan etti. Japonya'nın çevne kirliliğindeıı ders aponya 1853'e kadar kapılannı yabancılara kapamıştı. Amerika bundan çok rahatsızdı: Amerikalı balıkçılann kaza sonucu karaya çıkmasına müsaade edilmiyordu. Bu içe kapanıklık Amerikalı komodor Perry'nin zoriaması ile son bulunca Japonya dünyaya gözlerini açtı ve dünyanın hızla ileriemesine karşılık kendisinin ne kadar geri kalmış olduğunu anladı ve hızlı bir Batılılaşma programı ile 50 yılda Batıyı geçti. Ikinci bir 50 yılda yalnız Batıya değil, dünyaya meydan okumaya başladı. Ancak bu macera 4 yıl sürdü. İki tek atom bombası, serüvene son verdi. 1945'ten sonra yeni bir Japonya çıktı ortaya: Eskisinden daha da güçlü. Bu yeni Japonya, halkının sonsuz çalışma şevki sonucu, bu sefer bütün dünyayı tehdide başladı: Üretim ve yaratma gücü ile. Ancak, bunun yarattığı zenginlik büyük bir çevre kiriiliğini de yanında getirdi. Tuhaftır, Japonya'nın çevre kirliliği, yoğun sanayileşmesinin sonucu değildi. Çünkü, ülkenin, "sülfür dioksid", "azot dioksid" ve "karbon dioksid" seviyeleri azalmıştı. Buna karşılık "hayattan kâm almak isteyen" ve bunu gerçekleştirecek güçteki Japon sayısı hızla artmıştı. Çevre kirliliği boş zamanı değerlendirme etkinliklerinin arkasından geliyordu, şöyle: Japon zengini golf sporuna, kayak sporuna çok düşkündü. Bu sporlar ikinci ev yapımına zorluyordu herkesi. Bunlar dağlarda, kıyılarda, göl ve nehir kenariannda yapılıyordu. Bu yolla, ortaya ev çöpü, ev atık suyu, tuvalet atıklan sorunu çıkıyordu. Bundan başka, birçok taria, bostan, park gibi düzlükler golf alanına çevriliyordu. Işte Japon tipi çevre kirliliği bundan çıkıyor. Durum biraz da bizdeki gelişmeyi göstermiyor mu? Ikinci bir ev edinme gereksinmesi "kıyı yağması"na, küçücük ve şipşirin "birkaç yüz nüfuslu" köylerln çirkin beton yiğınlanndan oluşan kentlere dönüşmesine yol açtı. Blzde bu gelişmenln daha da üzücü bir yani ortaya çıktı: Her kanş toprağında son 810 bin yılın uygarlıklarının yapıtlan ile dolu ülkemiz bu eski eserierin en akıl almaz hilelerle dışan kaçınlmasına, blrçoklannın turist akını yüzünden yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya gelmesine yol açtı. Bütün bu durumlardan hepimiz yakınıyoruz. Ama önlem almıyoruz. Sadece yakınmakla yetinmek, bize, "görevini yerine getirmiş aydın" rahatlığı veriyor. Günde 4050 bin turistin gezdiği bir antik tiyatro, bir yeraltı kenti, bir kilise veya cami elbette yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya gelir. Ama bunun çaresi bunlan turizme kapatmak değildir. Yaş meyve ve sebzeleri, salgınlara yol açıyor diye yemekten vazgeçmeyeceğimiz eski yapıt gezilerini de önleyemeyiz. U Bulucu bomba Dünya cenneti J Her şey büyük bilginin Başkan Roosevelt'e gönderdiği 2 Ağustos 1939 tarihli uyan mektubu ile başladı. Nazller, atom bombasını yapmak üzere idiler. Amerika elini çabuk tutup daha önce davranmazsa, böyle tek bir bomba, hem bir limanı, hem de onun uzantısı olan bir kenti yerie bir edebilirdi. Roosevelt, Kongre'nin müsaadesi ve haberi olmadan bomba yapımı için gerekli harcamalan yaptı. Hiroşima ve Nagazaki olayları bunun sonucu oldu. Ancak, bombaları kullanma emrini Truman verdi. O sırada Almanya da, Japonya da çökmek üzere idi. Yani bombaları kullanmaya pek gerek de yoktu. Başkanın amacı, savaş sonrasında büyük bir belâ olacağa benzeyen Stalin'e gözdağı vermekti. Ama, Stalin tınmadı. O da arka arkaya hem atom, hem hidrojen bombalannı yaptı. Dahası, Rusya, 4 Ekim 1957 Cuma günü uzay yolunu açtı. Işte Amerika'nın etekleri o anda tutuştu. Rusya şöyle demek istiyordu: "Sen mi beni atomla korkutacaksın? Ben de onu uzaydan senin başına fırlatınm." Sonunda, Başkan Kennedy, Amerika'nın bütün yaratıcı güçlerini bir noktada yoğunlaştırmak için "10 yılda Ay'a gideceğiz" sloganını ortaya attı. Sam Amca <esenin ağzını da açtığı için süre sonundan önce Ay'a gidildi. Amerika, zaferini i/lce pekiştirmek için Ay'a 7 sefer daha düzenledi. Bunlann, blri hariç (Apollo13), lepsi başanlı oldu. Son Apollo aracı (Ax>llo17) Aralık 1972'de döndü. Apollo D rojesi'nin amacı Ay'a adam Indirip geri ^etirmekti. Bu amaç gerçekleşti. Apollo jezileri on olacaktı, vazgeçildi. Rusya'ya /eterince gözdağı verilmişti. Einstein'ın uyansı rasama layacaktı. Tabii atom başlıklı füzeler de çoktu. Amerika, bunlaria, Rusya'ya, yine bir uyanda bulunuyor, şöyle demek istiyordu: "Sen beni uzaydan atom bombası ile korkutamazsın. Ama, ben seni, bumunun dibinde patlatacağım bombalarla mahvederim." Buna Rusya'nın yanıtı tank oldu: 2030 bin tank... Alman sınınnın uzak ve yakınındaki bu tankları karşılayacak sayıda NATO tankı yoktu. Amerika, buna da, "Nötron bombası" ile karşılık verdi. Bombanın özellığı şu idi: Yakıp yıkmıyor, sadece canlılan öldürüyordu. Canlı, tanklan kullanacak askerterdi. Bu meydan okumayı, "Yıldız Savaşlan" projesi izledi. Amerika'da çok iş yapan aynı addaki bir filmden alınmış adla tanınan bu proje şuydu: Sovyet topraklan üzerinde, atmosfer dışında, yani uluslararası alanda hep duracak uydular, Rusya'dan atılacak füzeleri anında Ameri Ay'a 6 kez adam gönderip getirme, Vtısır'daki sağır sultanın bile duyabileceği 3ir gösteri idi. Bunu "Skylab" (Uzay LaDoratuvan) projesi Izledi. Bunda amaç, dünya yörüngesinde ilk Uzay Istasyonu (urmaktı. Bunu "Space Shuttle" projesi zledi. Bunda da amaç, her gezi için ayn 3İr taşıt yerine aynı aracı gönderip geri jetirmek idi. Fakat, asıl amaç olan gözdağı da ger;ekleştirildikten sonra işler tavsamaya saşladı. Uzay ve Havacılık dairesinde e Nötron bombası Rejim, halkın mutluluğu içindir. Milyonlarca insanın ölümü pahasına bir mutluluğa mutluluk denmez, yeni bir sözcük bulmak gerekir. Aynı olay Büyük Ihtilal'inde de yaşanmıştı. Terör döneminde (31 Mayıs 179327 Temmuz 1794) 14 ay içinde kan gövdeyi götürmüştü. kendisi de giyotinde can veren Madame Rolland bu durum için şu ünlü sözü söylemişti: "Ey Hürriyet! Senin adına ne cinayetler işleniyor." Işte, Sovyetler'de olsun, Amerika'da olsun Uzay Serüveni'nin hızı bu yüzden kesildi. Fransız trajedi şairi Corneille'in de dediği gibi: "Savaşan kalmayınca savaş da bitti." Sonuç 40413