Katalog

BİLİM POLİTİKASI Y Ü K S E K E N E R J İ F İ Z İ Ğ I bu ödul sıstemı ıçınde, global bır değerlendırmeye alınırken, başkaları tarafından yapılan toplam atıf sayılarına gore bır sıralama yapmak yerıne bu değerlerın ılgılı bılım dallarındakı ortalama Impakt Parametrelerıyle normalıze edılmış ortaiamaları kullanarak bır sıralama yapmak daha objektıf olacaktır Impakt Parametresıne ılaveten değerlendırme sıstemımızde kullandığımız dığer ıkı faktorden de burada kısaca bahsetmekte yarar göruyorum Bunlardan bır tanesı "Ulke Parametresı" dığerı ıse "Unlu Makale" kavramlarıdır Ulke parametresı bır ulkede SCI'ce taranan dergılerde bır yılda yapılan toplam yayın sayısının, o ulkedekı bu tur yayınları yapma potansıyelıne sahıp doktoralı bılım adamlarının toplam sayısına oranıdır Bır ulkenın kışı başına bılımsel uretkenlığının bır gostergesı olan bu parametre hesaplanırken Turkıye rakamı 1 'e normalıze edıiıp, dığer ulkelerın Turkıye'ye gore bağıl değerlerı hesaplanmıştır Bu değerler Kuzey Amerıka ve Batı Avrupa ulkelerı ıçın yaklaşık olarak 5 cıvarındadır (1) Bu parametrenın hesaba katılmasındakı ana neden şudur Bılım adamlarının uretkeo'ıkleri fızıksel altyapı ve bılımsel ortamların gehşmışlığı ve araştırma fonlarının mıktarı gıbı çevre koşullarıyla orantılıdır Dolayı sıyla nıtelıklerı aynı bıle olsa değışık devre koşullarına sahıp ulkelerde bılım adamlarının bılımsel uretım mıktarları doğal olarak farklı olacaktır Bu nedenle ulkemızdekl çalışmalarıyla odule aday olmuş bır bılım adamıyla ABD gıbı ulkelerdekı çalışmalarıyla aday olmuş bılım adamlarımızı aynı odul sıstemı ıçınde karşılaştırırken bu çevre koşullarından kaynaklanan farklılıkları gıderıcı bır normalızasyon yontemı bulunması gerekırdı Bunun ıçın odul komısyonunca benımsenen yöntem SCI'ce kaydedılen yayınların ulke parametresı ıle normalıze edılmesıdır "Unlu Makale" kavramı ıse bır bılım adamının rutın uretımının dışında evrensel bılımde yankı uyandıran katkısıdır Bu tur katkının çok sayıda kuçuk katkıların kollektıf etkısınden daha onemlı olduğu açıktır Bu nedenle bu tur eserlerı olan bilım adamın evrensel bılıme çok sayıda rutın eserı olan bır bılim adamından daha çok katkı yaptığı soylenebılır Bu goruşler ışığı altında değerlendırme komısyonu her aday ıçın uç parametre hesaplamıştır SCI ce taranan dergılerdekı yayınlar gozonunde bulundurularak, bunlar A = Toplam yayın sayısı/Ulke Parametresı B = Impakt Parametresı ıle normalıze edılmış atıf sayılarının ağırlıklı ortaiamaları C = En çok atıf alan makalenın atıf sayısı/lmpakt Parametresıdır (2) Bu genel tartışma çerçevesınde bılımsel performansı değerlendırırken ıkı temel ölçut kullanılmıştır Bunlardan, "gerek şart" olarak adlandırabıleceğımız bırıncısı nıcelık ve nıtelık bakımından yayınların değerlendırılmesıdır "Yeter şart" olarak adlandırabıleceğımız ıkıncısı bılım adamının genel performansıdır Bu da yukanda değınıldığı gıbı meklektaş goruşlerıne dayanmaktadır Her aday ıçın once bu parametreler hesaplanmış, sonra uç alt grup (temel bılımler, muhendıslık bılımlerı ve sağlık bılımlerı) ıçın ayrı ayrı olmak uzere normalıze edılerek her aday ıçın bu uç parametrenın alt gruplar ıçlndekı yuzde payları hesaplanmıştır Her bır parametre ıçın hesaplanmış bu yuzde paylarının değerlerı Bilim Kurulu'nca belırlenen ağırlık katsayıları (toplamları 1'e eşıt olan a, b, c gıbı 1'den kuçuk uç sayı) ıle çarpırrilarının toplamı alınarak, (Aa+Bb+Cc), her bır aday ıçın sıralamaya esas olacak 'Toplam Gösterge Puanı" hesaplanmıştır Toplam gösterge puanlarının her bır alt grup ıçın buyukten kuçuğe doğru sıralanmasıyla adaylann Bılım kurulu değerlendlr mesıne esas olacak sıralaması belırlenmıştır Daha once vurgulandığı gıbı yayın ve atıf krlterlerı ancak bır gerek şarttır ve bunun tek başına bılımsel mukemmellığin gostergesı olamayacağı evrensel bılım dunyasının yaygın kanısıdır Bu nedenle, bu mekanık onkoşulu sağlayan aday grubu arasından evrensel mukemmellığı gerçekten yakalamış olanların seçımı ancak meslektaş değerlendirmesi ıle yapılabılır Mukemmellığin değerlendırılmesı ıse genel olarak bu krıterlerı kendılerı sağlayan bılım adamlarınca ya pılabılır Bunun ıçın daha once TUBİTAK Bılım ö dulu'nu kazanmış en az 5 bılım adamından oluşan Değeriendirme Komısyonu kurulmuştur Bu komısyon, değerlendırmelerını gene bılım dunyasınca tanınmış uzman bılım adamlarına hazırlattığı ayrıntılı raporlar ışığında yapmakta ve raporunu nıhaı değerlendırme ıçın son karar mercıı olan Bılım Kurulu'na sunmaktadır Burada vurgulanması gereklı husus meslektaş değerlendirmesi surecının uç aşamalı bır süreç olduğudur Aralarında TUBİTAK Bılım Ödulu almış bılım adamlarının da bulunduğu onerı mercılerı odule aday gostermekle ılk genel değerlendirmede olumlu goruş bıldırmış olmaktadırlar Ikınci aşamayı ıse danışman goruşlerının de yardımıyla Değerlendırme Komısyonu'nun Bılım Kurulu'na sunacağı lısteye gırmeye hak kazananlar geçmış olmaktadır Son aşama ıse Bılım Kurulu uyelerı tarafından tum verıler ışığı altında yapılan genel değerlendırmeler aşamasıdır TÜBİTAK Bilim Ödülü konuşması Meslektaş değerlendirmesi Değerlendirmede iki faktör Teorik Iiziğin üç Teorik fizikçiler maddenin yapıtaşları üzerine, görünür gelecekte pratikte denenmesi beklenmeyen yepyeni kavramlar ve bu kavramlar üzerine kurulmuş yepyeni bir dünya inşa ettiler Prof Dr Ergın Sezgın uksek enerjı fızıkçısının amacı gerçekten çok ıhtıraslıdır Maddenin yapıtaşlarını ve bunlar arasındakı temel etkıleşme kuvvetlerını, bırkaç zarıf prensıbe dayanan, mukemmel bır bırleşık teorı ıle betımlemek Son yıl larda, bu konuda çok onemlı gelışmeler oldu özellıkle teorik alanda, çok derın ve oldukça egzotık yenı kavramlar keşfedıldı Bu konuşmada, bu kavramlardan uç tanesıne kısaca değıneceğım Supersımetrı, uzayzamanda ek boyutlar ve uzanımlı yapılar Bırbırlerıyle bağlantılı olan bu uç konu uzerınde bır çok çalışmalarım oldu Bunlar arasında sanırım en onemlısı, supersımetrık uzanımlı yapılar uzerıne 1987 yılında yapmış olduğun bır çalışmadır Konuşmamın sonunda bu konuya doneceğım önce supersımetrı ve ek boyutlar uzerıne yapmış olduğum çalışmaları bır haylı etkılemış olan, karıyerımdekı bazı donem noktalarından kısaca bahsetmek ıstıyorum yeni kavramı Y ödul sıstemımızde bu yıl yaptığımız bırtakım değışıklıklere de kısaca değınmek ışterım Bılındığı gıbı bu yıla değın Teşvık Odülü 40 yaşını doldurmamış genç bılım adamlarına son beş yıl ıçınde gerçekleştırdıklerı bır eser ıçın verılmekteydı Dısıplınler arasında özellıkle bır eserın oluşumuna katkıda bulunan bılım adamı sayısında ve bunların katkı paylarının belırtılmesınde gorulen buyuk farklılıklar, değerlendırme surecınde buyuk zorluklara neden olmaktaydı Dolayısıyla odul esaslarında yapılan değışıklıklerte Teşvık Ödulu'nun son beş yıl ıçınde gerçekleştırılen bır tek esere verılme uygulamasından vazgeçılmış, bu odul ıçın Bılım ödulu'nde uygulanan krıterler yumuşatılarak kullanılmak uzere, bılıme evrensel duzeyde katkıda bulunabılecek potansıyelde olduğunu kanıtlamış genç bılım adamlarının tum çalışmalarının değerlendırılmesı ılkesı benımsenmıştır Bu yıl gerçekleştırılen bır dığer yenılık ıse "Teknolojı teşvık Odülü"dur Bılindığı gıbı temel bılımler ve muhendıslık bılımîerının çıktıları farklılıklar gösterebılmektedır Temel bılımlerde genelde bılımsel yayın tek çıktı tum olduğu halde, muhendıslığın bazı dallarında bu, patentlı ya da patentsız teknolojık bır urun olabılmektedır Ulkelerın kalkınmışlık duzeylen Içın önemlı çıktılar olan bu urunlerın de odullendirılmesının özendıncı boyutunu gözönunde bulunduran Bılım Kurulu "tıcanleşmış" .dolayısıyla ulke ekonomısıne bır katma değer sağlamış teknolojık yenılıklere de ödul vermeye karar vermıştır Sure azlığı nedenıyle ne yazık kı bu yıl bu odule layık bır başvuru yapılmamıştır Prof Dr Namık Kemal Pak Başkan Yardımcısı Kaynaklar (1) NSF Sclence Resources Studies Dıvısion Natıo nal Pattnrns of R&D NSF 91 309 (2) Scienco Cltation lnd«x 1993 Joumal Ranklngs Volume ' Bu ya» "19B4 Blllm, Hlzmat Tovflk OduUati" ttkapcıOmm ön»özünd«n alınmıf t» Bu yılki değişiklikler 1975 yılında Hacettepe Fızık Bölumu'nden mezun olup, TUBİTAK bursuyla Amerıka'da, Stony Brook'ta Konuşmamın başındoktora yapmaya gıttığım Prof. Dr. Ergın Sezgın TUBİTAK da, teorik yuksek enerjı fizik ödülünü aldı. zaman, yuksek enerjı fızığı fızığındekı uç onemlı yapmak ıstedığımı bılıyorkavramdan bahsetmışdum O sıralarda benım ıçın şanslı olan tım Bunlardan bınncısı, supergravıtasbır gelışme oldu Peter van Nıeuwenhpuıyon teorısının temelını teşkıl eden superzen adında Hollandalı tanınmış bır fızıkçı sımetrıdır En basıt halıyle bu sımetn, Stony Brook'ta göreve başladı Bır yıl gözlenen her parçacığa tekabul eden bır geçmeden Peter Van Nıeuwenhuızen Daeş parçacık öngorur Ne ılgınçtır kı, henıel Freedman ve Sergıo Ferrara, çok önuz bu eş parçacıklardan bır tanesı bıle nemlı bır teorıyı keşfettıler Supergravıgozlenebılmış değılken, bırçoğumuz sutasyon dıye bılınen bu teorı, Eınsteın'ın persımetrının doğruluğundan ve bır gun gravıtasyon teorısını genelleştırıyor ve deneysel olarak kanıtlanacağından hıç bırleşık bır teorı bulma yolunda yenı kapışuphe etmıyoruz lar açıyordu Ikınci kavram, evrenın, Eınsteın'ın duBu keşıfle gelen heyecan dalgası benı şunduğu gıbı dört boyutlu değıl, daha de sardı ve Van Nıenwenhpuızen'ın dokyuksek boyutlara sahıp olduğu1 Bu ek tora oğrencısı olarak bu konu uzerınde boyutlar son derece kuçuk olduğu ıçın çalışmaya başladım Şu kadannı söyleyegunlük deneyımlerımızde göremıyoruz, yım kı, çılgın gıbı sıkı çalışan, bu son deama varlıkları, basıt parçacıkların spektrece enerjık Hollandalı'nın doktora oğrenrumunu ve aralarındakı etkıleşımlenn nıcısı olmak hıç de bır pıknığe benzemıyortelıklerını belırleyebılıyor Dığer ılgınç bır du1 Ne var kı. bundan şıkayetçı olma dım, çunku ne de olsa bu yuksek tempodakı çalışma tarzı semeresını verdı ve supergravıtasyon teorısının gelıştırılmesı surecıne katkıda bulunmam mumkun oldu 1980 yılında, karıyerım ıçın dığer bır şanslı gelışme oldu Stony Brook'ta yaptığım bazı çalışmalarım, Italya'nın Trıeste kentındekı Uluslararası Teorik Fızık Merkezı'nın kurcusu ve dırektoru olan Pakıstanlı fızıkçı Abdus Salam'ın dıkkatını çektı Nobel ödulu almış olan bu buyuk adam, bana bu merkezde bır ış teklıfınde bulundu Bu teklıfı kabul ettım ve bu benım Abdus Salam ıle olan son derece verımlı bır çalışma donemımın başlangıcı oldu Bu donem, ben 1990 yılında Texas A&M Unıversıtesı'ne gıdınceye kadar devam ettı Abdus Salam ıle beraber, ozellık le yuksek boyutlardakı supergravıtasyon teorılerını ınşa ettık ve önemlı ozellıklerını hesapladık 39710