Katalog

OKURDAN BİZE HAFTANIN 6ÜNDE Mİ Billm adamı susmamalı Sayın Orhan Bursalı 2 Ocak 1993 tarıhlı yazısında " . bırtaktm yasalar, hukumet kararları ve ait olduğu kurum baskısı, bilim adamını susturmalı mı" sorusunu sormaktadır. Kuşkusuz susturmamalıdır Susmak, eğer varsa, suça ortak olmanın da otesinde, ıuçu yüklenmektir. Çuvaldızı kendımıze batıralım Çernobıl olayında unıversıteler olarak, bılıme. halka ve kendimize karşı yuklendığımız sorumluluklan yerıne getırmede kötü blr sınav verdık ve vermeye devam edıyoruz Sokratet ozerk bır universıtede çalışmıyordu. Fakat sonu olüm de olsa doğru bıldıklerını söylemekten çekınmedı Bıhm duşmanlığının ve dınsel bağnazhğın dorukta olduğu, bılım yuvalarının lahnp edıldıği, ünlu Iskenderiye Okulu nun son hocalarından genç bılım kadını Hypatia gerçeklerı odun vermeden savunmaya devam ettığı ıçın bağnaz papazların kışkırtmasıyla cahll halk tarafından linç edlldı (MS 415) Gallleo Qalllel, englzlsyon mahkemelerıne rağmen, 70 yaşından sonra pes etmış görunse de, yaşamı boyunca skolastlk düfünceye karşı bılımı savundu Androy Saharov, rahat yaşamı kaybetmeyı, surgunu, akıl hastanesıne kapatılmayı goze alarak lıer zaman doğru bıldlklerını soyledı Bu nedenle billm adamı olmanın ılk koşulu, bır akademık unvana sahıp olmak değıl, hangı koşuliar allında bulunursa bulunsun gerçaklerl söylemekten kaçınmamaktır Fakat »how veya şariatanlık yapmamalı, slogancı olmamalı vo çtkar çevrelerıne goz kırpmamalıdır Günlük polltikanın ustunde, bılım adamına yaraşır ağırlık ve bilgellkde konuşmalıdır Bır gazete muhabınnın, gazeleclllk yontemlerıyle elde ettığl bulguları peşin olarak kabul ya da ret etmemelıdır Çunku bılımın ana ılkesı kuşkucu olmaktır Eğer bu bulguları uzerlnde durmaya değer gdrurse, konuyu blllmsel yöntemlere göre araştırmalı ve kendl elde ettığı sonuçları açıklamalıdır Bu bakımdan Çernobıl olayına bağlı olarak Karadeniz Bolgesı'nde löaeml olgularınm arttığını bıldıren gazete habennı araştırmadan, lehınde veya aleyhlnde konuşanlar bu ılkelere uymamışlardır Bulguları bılımsel yoldan doğrulamaya engel olarak eskı yıllara aıt istatlstlkMİ verllerın ulmaması gosterılmektedır Istatıstıksel veriler yoksa arşlv taraması yapılarak gerçeğe erışılebılır Bılımsel dogruyu bulmak ısteyen her zaman amacına erlşır • Ondokuz Mayıs ÜnlversHesl Tıp Fakültesl Nostaljik kalmak nu, kalmamak nu? Geride bıraktığımız 1992 yılında bilimde yine bir sü*** rü ilginç konular tartışıldı, yenilikler insan yaşamının Ama bu olayın sadece bir yönü. Diğer yönü ise, teiyileştirilmesine katkıda bulundu, birçok temel konumel bilim çalısmalarmın dev projelerle devam ettiğida bilim irili ufakh gelişmeler katetti. dir. Tartışmalar, umutlar, yanhşlur ve doğrularla geçen Sözgelimi Hubble Uzay Teleskopu uzay araştırmabir yılm geniş ve her konuda bir özetini yapmak, bu larının birkaç milyarlık çok pahalı dev bir urünüdür. derginin kapsamını oldukça aşar. Ancak neler oldu, Teleskopun topladığı, toplayacağı bilgilerin yakın vesorusuna çok ayrıntılarına girmeden birçok alandan ya görünür gelecekte teknolojik ürüne dönüşme şansı örneklerle yamtlar bulmak mümkün. Bu sayımızdan sıfırdır. Hubble Teleskopu uzayda Tanrıyı da aramıitibaren dış kaynaklardan yaptığunız derlemeleri sizyor. lere sunmaya başladık. Fizikte dev çarpıştırıcı ve hızlandırıcılarla parçacık *** fizikçiled maddenin bölünebilme sınırlarmı genişletip Günümüzde binlerce araştırmacının, bilimcinin her durmaktalar. Bu da en temel bilimsel çalışmalardan gün iğneyle kuyu kazar gihi çalıştığı ve bilinenlerin biri, belki de birincisidir. üzerine yeni bilgiler katmak ıçin çabaladığı dev bilim Temel büimlerle teknoloji ve üretim arasında çok çarkınm, bütün hir yıl boyunca ürettiklerinin olumluj yakın ilişki kurulmuştur. olumsuz veya iyij kötü kalıpBu belki de yönlendirmeları içinde bir değcrlendirmeye, güdülemeye bile gereği sini yapmuk mümkün mü? olmayan floğal bir gelişmeBir yıl gibt kısa bir dönem dir. Fizik, maddeyi araştıriçin böyle bir değerlendirme dıkça, özelliklerini keşfetvapmak zor. Peki 10 yıl için, tikçe, yepyeni maddelerin 30, 50. 100 yıl için bu değertasarlanmasına zemin halendirme yapılahilir mi? zırlamaktadır. Malzeme fiTabii, işin yanlışlığı bilimc zikçileri de sözgelimi elektböyle bir soru yöneltmekle rik iletiminde elektrik haşlıyor. Bilimsel düşünceyi, kaybtnı yüzde 90'lardan bu düfüncenin verilerini, vüzde 15 'lere düşürecek yeürünlerini iyij kötü, olumluj ni malzemeler gelıştirmekolumsuz kavramları içine tedir. soknıuk, sonra çıkan sonuçSiz, temel bilimsel çalışları msanlığın yararına/ maları saf ve gerçek haliyle zararına açısından yorumlayüceltip, onun verilerini yarak tavır belirlemek, dünürünlere dönüştürecek yeni yayı hütünüyle kucaklamabilim disiplinlcrinin gelışya, kavramaya çalısan mesini önleyemez ve kötübilimsel bir hakışı yansıtaleycmezsiniz. maz. Bu gelişmenin sonuçlaOlayın bütünü, bilimin ne Milyarhk proje Hubble uzay teleskobu rından korkmamn da bir aleden sonuç ilişkilerı çerçevesinmi yok. Bilgi ve kaynak kımde, yaşadığımız, karşılaştığımız binlerce soruya, oladeyse, bunları öncelikle kendi yararı doğrultusunda ya yanıt arama çabasıdır. kullanması doğaldır. Rohotlara, fabrikalarda otoBu uğraşıvı ne kimse durdurabilir ne de yasaklayamasyona karşı çıkmak, sanayi devriminde işçilerin hilir. emek güçlerini niteliksel ve nicliksel olarak azaltan *** makineleri kırmasıyla eşdeğer değil midir? Politika, kamu kaynaklarına bağımlılığı ölçüsünde Bilimin, teknolojinin bu anlamda getirdikleri daha bilimi, temel bilimsel çalışmaları kendi öncelikleri ve sosyal ve insanca yaşamanm koşullarını, zemininı hayararları doğrultusunda yönlendirir. Günümüzde büzırlıyor. Önemli olan gelişmelere daha geniş açıdan yük boyutlara ulaşan tüketim toplumu modeli ve bu bakabilmek; yeni koşulları doğru tahlil edebilmek ve modelin zorunlu bir sonucu olan dünya pazarlarındaki bu temelde yeni Jîkirler üretebilmek. dev kavga, temel bilimleri uygulamalı bilimlcrle işbirDeğişen durumlardan korkmamn kazandıracağı bir liğine zorluyor, sanayinin gereksinimlerine daha başey yoktur, yoksa nostaljik bir görüş olarak yaşağımlı kılıyor. maktan başka çare kalmaz.. Teknoloji üretimi bilgisinin de yoğunlaşarak artma*** sı, temel bilimsel araştırma sonuçlarının teknolojik Gelecek cumartesiye kadar mutlu ve sağlıklı bir ürüne dönüşme süresini görülmemiş ölçüde kısalttı. hafta dileklerimizle.. Bu gerçekler, temel bilim çalısmalarmın mümkün olduğunca daha çok pazarın gereksinimleri doğrultuQAİL. sunda yönlendirilmesine neden oluyor. Araştırma talepleri bu açılardan değerlendiriliyor. Prof. Dr. Süleyman Çelık İki yazıya iki çift söz 1 JHh sayının 12 sayiasında dostum Kemal Güruz, özune gerçekten de ıçtenlıkle katıldığım (1) bır yazıyla unıversıte yönetımı sıstemlerı konusundakı göruşlerını ozetlemekte Ancak bunların geçerlılığını sağlayan mekanızma ayrıntısıyla açıklanmayınca her şey havada kalıyor Bunu meslektaşım Hamıt Fışek çok lyl açıklamıştı (2). 2 Bihrn Teknık dergıslnde "Bılım PoiıtıT.ası"nın tabıı kı yerı vardır, ama "Bllimde Polıtıka yapılmasına" aracı olmasına çok uzuldum Bılım adamlığı nltelıklerını polıtıkacılığa dönuşturmeyı bır turlu başaramamış olan dostum Tolga Yarman'ın 30? sayının 6 sayfasındakı yazısı dah çok "Plastıp Show"a yakışırdı (1) 3 Nısan 1992 tarıhlı Cumhurıyet'te çıkan yazımdan odıtörun çıkarmış olduğu ıkl paragraf. H Fışek'ın açıklamalarının (2) bır özelı mahıyetınde olup " Bu suroı;, öylesine mukemmeldır kı artık boyle "atanmış" blr rektöre sız dıktator yetkısı bıle verebılırsmız zaten bunu kullanmayacaktır" sozlerıyle bıtıyordu (2) Bılım Teknık, sayı 264, s 9 (4 Ntsan 1992) .Saygılarımla R. Ömu[r Akyiiz Cumhurlyat BİLİMTEKNİK «No 305 23 Ocak 1992 «Yenı Gun Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A Ş •Genel Yayın Yonetmenı özgenAcar «Genel Ydyın Koordınatöru Hlkmet Çeünkaya • Yazı Işlerı Muduru Celal Baflangıç • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı •Grafık Yonetmenı Tüle» Hasdemlr 3053