25 Kasım 2024 Pazartesi English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

DOÖAL FELAKETLER VE Y A Ş A M Çığ felaketlerinin yaşandığı günlere girdik. Bufelaketininsan üzerindeki etkilerini aşağıda sorular ve yanıtlar şeklinde okuyacaksınız. İzzettin Barış* , Lütfi Çöplü** Soru: Çığ altında kalan insanların yaşama sansları ne kadardır? Yanıt: Bedeni tümüyle çığ içinde kalmış bir insanın yaşama şansı ne kadar süre sonra kurtarıldığına bağlıdır. Kazazede hemen çığdan çıkartılabilirse yaşama şansı % 80'dir. Bu şans 1 saat sonra % 40a, 2 saat sonra % 20'ye, 3 saat sonra % 10'a iner. Eğer kişi 4 saatten daha uzun süre sonra kurtarılmışsa yaşama şansı hemen hiç yoktur. Bedenleri kısmen çığ altında kalan kişiler kurtarıldıklarında yaşama şansları fazla olduğu için kara daha fazla gömülü arkadaşlarını da kurtarabilirler. Soru: Çığ altında kalan insanlann kurtulma şansları neden zamanla azabr? Yanıt: Çığı oluşturan kar 1 saat içinde sertleşmeye başlar. Karın sertleşmesi ile birlikte çığa gömülü olan kişi de sıkışmaya başlar. Kar, kurbanını bir mengene gibi sıkıştırır. Hasta nefes alamaz ve solunum hareketleri durur. Kafası dışarıda olmak üzere bedeni tümüyle çığ altında kalan bir olguda hastayı kurtarmak için yapılan ağızdan ağıza solunumun hiç yararı olmamış, ancak kurbanın göğüs kafesi kar kütlesinin dışına çıkarıldıktan sonra solunum başarılıolmuştur Soru: Çığ altından kurtarılanlar olayı nasıl anlatmaktadırlar? Yanıt: Hastaların çoğu olayın nasıl meydana geldiğini hatırlamamaktadır. Kurbanların bir kısmı karın kulak, ağız ve burunlarından içeri girdiğini söylediler. Bazıları üzerlerınde 50 battaniye kadar bir ağırlık hissettiklerini belirttiler. Kurbanlar olay öncesi patlama veya gürültü gibi bir uyarı olmadığını söylemekte Soru: Çığın hızı ne kadardır? Yanıt Çığın hızı düştügü dağın yüksekliğine ve eğimine bağlıdır. Ortalama hızın 100 km/saat üzerinde olduğu bilinmektedir. Soru: Çığ içinde kalan insanların pozisyonları nasıldır? Yanıt Kurbanların çoğu çığın uzun eksenine paralel olarak bulunurlar. Ağız ve burun çevrelerinde akciğerden kelen su ile mideden gelen kusmuğun donmuş olarak ağız ve burunu bir perde gibi kapadığı Çığ altında öliim görülmektedir Soru: Çığ İçinde kalan İnsanlann öliim nedenlerl nelerdlr? Yanıt: Hastaların kaybedilme nedenleri genellikle bir çeşit boğulmadır. Ağız ve burundan akciğerlere kadar ulaşan kar eriyerek solunum yollarını tıkar ve hastanın bir çeşit boğulmasına neden olur. Ote yandan kusma sırasında bilincin tam açık olmaması nedeniyle mide içeriği de solunum yollarına kaçar. Ancak en ö'nemli etken karın katılaşması sırasında hastanın göğüs ve karnın sıkışarak solunum hareketlerini yapamaz hale gelmesidir. Bu şekilde boğulan kişide oksijensizlik ortaya çıkar ve en önemli ve erken zarar kalp, beyin ve akciğerlerde gelişir. Soru: Çığ içinde kalmış klşllerde canlandırma Işloml neden başanlı olmamaktadır? Yanıt: Çığ altında kalarak yaşamlarını yitiren kişilerde yapılan otopsi çalışmalarında kirli kanı toplayıp akciğerlere gönderen kalbin sağ kısmının genişlemiş ve akciğerlerden gelen temiz kanı bedene pompalayan kalbin sol kısmında soğuk ve oksijensizlik nedeniyle taş gibi sert olduğu görülmüştür. Bu şekilde sertleşmiş olan bir kalbin tekrar çalıştırılması mümkün değildJr. Bu nedenler dışında yuvarlanma sırasında çarpmaya bağlı kemik kırıkları, beyin kanamaları ve akciğer yaralanmalan da hastanın kaybedilmesine neden olabilir. Soru: Çığdan kurtanlanlara ne gibi tedavller uygulanmaktadır? Yanıt: Hastanın bedeni hemen ısıtılır karın içine sıcak su verilır (Peritoneal la?8fl. Solunuma yardımcı olunur, gerekirse kalpakciğepompasınâağlanabilir. 'Prot. Dr., " Doç. Dr., Hacettepe Onivenitesi Tıp Fakültasi Göğus Hastalıklan A.BJ). Jeofiziğin ülkemizde ilkjhocası i h s a n Ozdoğan, fizikçi, yer bilimci ve I özellikle de jeofizikçi olarak "mavi geze|gen"in bilinmeyenlerini çözmek ardınida bir ömur tüketti. Bu yazıda onun billmsel kişiliği, jeofizlkçilerin de kullandığı terimlerle "zaman bağımlı' ve "zaman bağımsız" olmak üzere ikı ayrı açıdan ele alınimayaçalışıldı. Prof. Dr. İhsan Özdogan'ın ardından şına karar verir. Böylece jeofizik, fakulte öğretim yönetmeliginde btr öğretım dalı olarak yerini alır. Onun, 1953 yılında Jeofizik Enstitüsü'ne naklı yapılır. Enstltü öğretime, 19531954 ögretım dönemınde, bundan 40 yıl önce başlar. Kendisi ve Prof. Dr. M. Fouche'nin Zaman Bağımlı özgecmlş (1,4) daha etkin olmak üzere, Ord.Prof. Keİhsan Özdoğan, sonradan ılk, orta ve lırım Erim, Prof. Dr. Nazım Terzioğlu, se öğrenımını yapacağı Kastamonu'da Prof Dr. Fahır Yeniçay gibi bılım Cumhuriyet Düşüncesi nin filizlendiği yıladamlarının, Türkiyede ilk kez jeofilarda, 1913 yılında dünyaya gelir. 1932 yızik eğitim ve öğretlminin Istanbul Unilında Kastamonu Lısesı'nden mezun olversitesi Fen Fakültesi yapısı içinde duktan sonra Milli Eğıtım Bakanlığı'nca, kurulmasında buyük katkıları olur. Fransa'ya Nancy Üniversıtesi'ne gönderilir 1960 yılında ise o, Jeofizik Kürsuve fizikkimya lisansıyla yurda döner. sü'nde açık bulunan kadroya profesör 1938in son aylarında Istanbul Ünıversiolmuştur. tesi Denel Fızik Kürsüsü'ne asıstan olarak 1960 yılından 1977 yılına kadar Jeatanır. ofızık Kürsüsü Direktörü ve 1977'de 1946 yılında Istanbul Universitesi özerkKursü Bölüm'e donüştüğünden Jeofilığe erışir. Tum fakulte, kuruluş ve öğretım zik Bölüm Başkanlığı'na atanır. 1983 programlarını yenıleme çalışmalarına gırıyılında emeklı olur. Ama jeofızikle ilgıiır. Bu arada Fen Fakültesi de 1948de hasıni kolay kolay kesemez. örneğin, zırladığı 10 yıllık öğretim programına Jeofi1989 yılında Istanbul'da Jeofizik Müzik programını da ekler ve mümkun olur hendıslerı Odası'nın duzenledıği "Je. olmaz açılması kaydıyla Fen Fakültesi'nin Prol. Dr. İhsan özdoğan ofizik Kurultayı'nın onur konuğudur var olan enstitüleri arasında jeotizik enstitüsü de yerini almış olur. 13 Ocak 1993 günü, Türkiyedeki Jeofizik eğitim ve öğretiminin Bu arada da hocamız 1946da doktorasını tamamlamış ve 40. yılında aramızdan ayrılır. 1950de doçentlık sınavını geçerek Denel Fizik Kürsüsü'ne eylemli Zaman Bağımsız Ozgeçmiş doçent olarak atanır Onun yaşamı, kendi deyimiyle genç bir bilim dalı olan |eofizik Eleman yokluğu nedeniyle Jeofizik Enstitüsünün açılışı 1952 yıbiliminin ülkemizdeki doğuşunun, gellşiminin ve geleceginin izlelına kadar gecıkecektır. Bu amaçla o, 1951 yılında 2 yıl süre ile rini taşır. Unesco bursu ile Paris Jeofizik Enstitüsü'ne, Jeofizik eğitim ve ögGunumuz fizik duşüncesınde "çevresel" ve "deneysel" olmak retlm amacıyla gönderilir. 1962de fakulte kurülu, enstıtu'nün açılı üzere gellşen ikl yaklaşım vardır. Jeofizik "çevresel" olandan hareketle yerın merkezinden atmosferın en uçlarına kadar olgular ve süreçlerle ilgilenen bir bılım.dalıdır (2) Klaslk bir sınıflamaya göre "katlı yer" ve "onun akışkan" (denizler ve atmosfer) bölümü ile ilişkili olarak sınıflandırılabillr. Hocamızın bu çerçevede fizikten jeofizc ğe bilgı/deneyim aktarımını sağlayan bılimsel kışılığı kanımca en onemlı yanlarından bırıdır FızıkJeofızık arakesıtınde |eofızığe bıraz daha yakın ikisini de kuşatabılecek kimliğiyle yaşadı. Onun, Jeofiziğin ülkemizdeki bılimsel tarihi açısından özgün yanı "bütünsel" yaklaşımındadır. Bu yaklaşım, iyonosfer fiziğinden Jeomanyetızmaya, Fjzıksel oşinografıden volkanolojıye, Hıdrolopden sismolojiye, jeofiziğin bu çeşıtlı dallarına aralarındaki fiziksel bütünlük nedeniyle genel ve birbirleriyle ilişkili olarak bakabilmek anlamını taşır. Yani, jeofizikçi "uzayda danseden "mavi küre"nin, iç, dış ve yüzey koşullarını zaman ve mekan boyutunda fotoğraflayan" insandır (3) Prof. özdogan'ın özellikle jeomanyatizma ve iyonosfer fiziğl üzerine ülkemlz özellnde ilk olarak çalıştığı ve dikkatini çektiği konular onun jeofizikteki öncülügünün kanıtı sayılmalıdır. Kuşkusuz her bilim adamının bılimsel karıyerı yanında eğıtımle ılgili çalışmaları da vardır Bir yazın adamımız, Oktay Akbal, demokrasiyi iki kanatlı kuşa benzetir Tek kanatlı kuş uçmaz. Ünlversitelerimiz de iki kanatlı kuşlardır, bir kanadında eğitim işlevı, bir kanadında ise bilim işlevı İhsan Hoca, gorülüyor kı bunu nadiı başarabilen ınsanlardandır. Belkı uzun yıllar ülkemizdeki jeofizik eğitlminin yalnızca Istanbul Oniversitesi'nde yapılmış olması ona Türkiye Jeofizikçilerinin yarısından fazlasının hocası olma onurunu vermiştır. 1.0. Mühenditllk Fakültasl Jeofizik Müh. Böl. Yer Flziği An». Gör. DEĞİNİLEN KAYNAKLAR (1) Prof. Dr İhsan Ozdoğan (Özgecmlş), Yeryuvarı ve İnsan Dergisi, Kasım1978. (2) Geophyslcs, Internattonal Dldlnary of Geophyslcs, Pergamon Pres, 1967. (3) Ferhat özçep, Jeoflzik Üzerine Oldukça Oznel Yargılar. Jeofizik Bültenı, TMMOB Jeofizik Muh Odası Yayını. Ekım 1902. (4) Prof. Dr. İhsan Ozdogan, Istanbul Universitesi Fen Fakültesi Jeofizik Kürsüsünün Doğuşu, Gellşmesı, Gelecegi, Jeofizik Dergısi, 1977 Ferhat Özçep 3052
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle