Katalog

TARİH Anadolu'dan şaşırtıcı bulgular:Boyalı Pasinler ilçesindeki yazılı kaya mağarasında bulunan boyalı resimlerin îlk fotoğrafları... Yazı ve fotoğraflar: Nezih Başgelen A. ŞerH Beygu'nun Aziz anısına nadolu arkeolojisinın az bilinen alanlarından birisi de tarihöncesi kaya resim sanatıdır. Bugüne kadar, Antalya Bölgesınde Karain, öküzini, Beldibi nde Adıyan ılınde, Palanlı vadlsl Keçiler mağarasında, Hakkarı Bölgesınde TirşinGevaruk vadilerinde, Orta Toroslarda Kürtin Ini'nde, Elblstan yakınlarında, Kars ili Çamuşlu köyü yakınlarında Yazılıkaya ve Kurbanağa da Van bölgesinde Put/Yedisalkım koyu Kızların Mağarası'nda tespıt edılen resimler bu konuda onemli örneklerın rastlandığı bellibaşlı merkezlerdır. Bu merkezler içinde Yazılıkaya, Kurbanağa Mağaraları ve TirşinGevaruk vadilerindeki resimlerin kazıma ile, diğerlerinin ise boyama olarak yapıldığı gözlenmektedir. Van ili Put/Yedisalkım köyündeki Kızların Mağarası'ndaki büyük olasılıkla hayvan kanı ile yapılmış kırmızı renkli resimler boyalı mağara resimlerinin özgün örnekleridir Burada stilize insan betimleri, keçi, geyik figürleri ile av ve tuzak sahnelerinden oluşan pano halinde resimler bulunmaktadır. Erzurum ili, Pasinler ilçesı Kayabaşı köyünün yakınında, Aras nehrı kıyısında, sarp ve yalçın bir kayalık üzerinde ilk kez saptayıp görüntülediğimiz boyalı mağara resimlerinin konuya yeni bir katkı getireceğini sanıyoruz Askerlik hizmetimiz dolayısıyla Erzurum'da bulunduğumuz sırada çevrenin tarihi ve arkeolojisi ile ilgili incelemeler yaparken 1930'lu ve 4O'lı yıllarda Erzurum Erkek öğretmen Okulu TarıhCoğrafya öğretmeni olan A Şerif Beygu'nun 1936 yılında yayımladığı "Erzurum, Tarihi, Anıtları, Kitabeleri" adlı kitabını okurken şu satırlar ilgimizi çel'mişti: "... Köylulerin Yamak Mağara dedıkleri yüksek kayalar arasında mihrap içine oyulmuş yazıyı görmek için köyden ayrıldım. Yüksek kayaların arasında bulunan Yamak Mağara'nın yazısının yanına varmak ancak kayalığa çıkacak yolun yapılması ile mümkün olacağı anlaşıldı. Bu mağaranın karşısındaki Kerengâr köyünün Aras'a bakan kayalıklanndan Yarnak Mağara görünmekte A .*"•: Yukarıda,Aras Nehrlve arkada boyalı mağara resimlerinin yer aldığı sarp kayalık. Yanda ise Kars Kurban Mağarası resimleri... Erzurum ve çevresini en ucra köşelerıne kadar gidip ınceleyen değerlı araştırmacıoğretmen Beygu bu satırlara paralel verdiği dipnotunda ise mağaraya ulaşma koPasinlerde Doğu Anadolu kaya reaim sanatı için büyük nusunda şunları anlatmakö'nem taşıyan boyalı duvar resimlerinden ömekler. taydı: "... Yamak Mağara Yağan'ın cenubunda Aras kenarında boğaz ıçindedir. Köye ıkibuçuk saat mesafededır. Buraya gitmek için guneş doğarken Bekir adında ıhtiyar Yağan köylüyle koyden çıktık... Boğaza girdikten epey sonra yol sarplaştı. Arabayı yakın olan Kerenkar köyune gonderdik. Biz de yaya olarak yürüdük. Aras nehrini elbiselerimizi çıkararak geçit yerinden geçtik. Epeyce yürüdükten sonra göğe fırlayacakmış gibi yükselen kayalığın dibine geldik. Aras burada durgun, kayalar arasından boğuk sesle akıyordu. Sert ve dik yamacı bıraz tırmandıktan sonra daha yukarı çıkmak imkânı gorunmedı. Çakıl taşları yamacı her orttuğunden, her adım attıkça aşağı doğru yuvarlanmak tehlikesi başgösterdi. Yü zustu ttrmanmaya teşebbus edeıek bıraz çıktım. Öyle bir yere geldim, deprenemedim... Aşağı doğru kaymaya başladım. Bir aralık sırtımı yere getirerek elimi sağ ve solda küçük çakıllar içine gömerek kendimı tespit etmeye uğraştım ise de muvat(ak olamadım, her tarafım incinerek, son derece acı duyarak sürüklendim, nihayet meyilin azaldığı yerden aşağı indim..." Beygu oğleye kadar mağaraya çıkmak ıçın uğraşır ama başaramaz. Eskiden yaban keçisi avlamak için bu yalçın kayalara tırmanan avcıların olduğunu ve onların bu mağarayı gördüklerini belirtmektedir. Bunlardan birisi de yanındaki köylü imiş. Onun deyişine göre, düz ve yüksek kayanın sathında mihrap gibl oyulmuş yazı vardır. Bunun ne çeşit yazı olduğunu ise köylü bilememektedir. Beygu, burası ile il