Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER Astronomi egitimine 3 oneri Prof. Dr. Kâmuran Avcıoğlu sempozyumunda, dünya ve Türkiye'de astronomi eğitimi ve öğretimitartışıldı. Prof Dr M.üsman Denvrcan G eçon hatta (16 7 1991) İU Astronomi ve Uzay Bılımlerı Bolumunde başarılı bır sempozyum yapıldı Ikı yuz kadar dınleyıcının ızledığı sempozyumda (arklı unıversıtelerden on sekız konuşmacı Türkiye'de ve dunboyutlarıyla ortaya koydular Sempozyum anlamlı bır gunde I U Gozlemevı Araştırma ve Uygulama Merkezı nın bırın cı kuruluş yıldonumunde kurucusu merhum yada astronomi eğitimi ve ögretimlni tum Derman ulkemızde temel ve orta öğretımde astronomi eğıtımı ve oğretımındekı eksıklıklerı ortaya koyduktan sonra yıne aynı kurumdan Prof Dr O*man Demlrcan sorunun çozumu ıçın atılması gereken adımları onerı nıtelığınde dıle getırdı fnonu U Fızık Bolumu nden Prof Dr. Zekl Aslan da astronom yetıştırılmesı ve ulusal astronomi gozlemevı gereksınmesı uzerınde durdu Yapılan panelde ıse sekız konuşmacı uzay çalışmalarının önemı ve ulkele rın gehşmesıne katkısı konusunda bılgı verdıler ve bu konuda sorulan soruları yanıtladılar Sempozyumda ulkelerın gehşmesıne onemlı katkıları olması beklenen uç temel onerı oluşmuştur 1. Temel ve ortaoğretımde astronomi ve uzay bılımlerı eğıtımı ve oğrtımındekı eksıklığ' MEB bır an once algılamalı ve eğıtımoğretım programlarını buna gore guncelleştırmehdır Üç temet öneri Unıversıtelerımızın astronomi ve uzay bllimlerl bolumlerı MEB nın bu yonde gırışeceğı uygulamanın her aşamasında bdkanlığa yardımcı olacaktır 2. Çağdaş astronomi ve uzay bılımlerı eğıtımı ve oğretımının vazgeçılmez bır parçası olan gezegenevlerının (planeteryum) nın en azından buyuk şehırlerde kurulması amacıyla MEB bır an once unıversıteler TUBİTAK vo beledıyelerle ışbırlığı çalışmalarına başlamalıdır 3 Komşu ulkelerde olduğu gıbı artık Turkıye de de bır ulusal gozlemevı kurulması çalışmalarına başlanmalıdır 1960 lı yıllardan berı duyulan bu gereksınmenın doöru algılanıp ulusal gozlemevının kurulması halınde uluslarara sı bılımsel ışbırlığını hızlandıran ve temel bılımlerde araştırıcı vetıştırılmesınde ve yenı bulgular kaydedılmesınde onde gelen uluslararası unu olan bır kurum kazanılmış olacaktır Sempozyumu duzenleyenler ve ızleyenler bu onerılenn yetkılı ve ılgılı kurumlarca dıkkate alınıp değerlendırılmesını dılemektedır Prof. Dr Kâmuran Avcıoglu nın1932199i) anı sına yıne kendı vasıyetı uzerıne duzenlendı Sempozyumun temel amacı Turkıye'de temel ve ortaoğretımde astronomi eğıtımı ve oğretımının eksıklığını dığer ulkelerle karşılaştırarak ortaya koymak ve soruna çozum onerılerı qetırmektı 1988 yazında Uluslararası Astronomi Bırlığı (IAU) Baltımore da astronomı eğıtımı ve oğretımı konulu bır haftalık uluslararası bır toplantı duzenlenmış ve sonuçta tum ulkolerden onerıler doğrullusunda ulkelerınde astronomi eğıtımı ve oğretımını her duzeyde guncedeştırmele rını ıstemıştı Bu toplantıya ulkemızden ne yazık kı ne bır bılırrı adamı ne de Mıllı Eğıtım Bakanlığı ndan Iv'EB bır yetMı katıldı Öncelıkle gelışmış ulkeler IAU nun önerısı uzerıne son bırkac yıl ıçınde astronomi ve uzay bılımlerı eğıtımı ve oğretımını buyuk olçude guncelleştırdıler Ulkemızde ıse Turk A3tronomı Dernegı nın gırışımlerıne karşın orta öğretımde asağıyukarı raten hıç bulunmayan astronomi eğıtımı ve oğretımınde lııçbır değışıklık kaydedılmedı Doc. Niyazi Gündogdu'ya sövalye nisanı Jeoloji: Gerçek anlamda fiziğin, kimyanın, matematiğin kesiştiği noktada bulunan inter disipliner bir bilim Hülva Pcker oç Dr Nıyazı Gundoğdu ya geçen jgunlerde FransaTurkıye arasındakı ılışkılerın gelıştınlmesı alanındakı faalıyetlerı jeolojık ve Maden Araştırmaları Burosu Uzay Bılımlerı Mıllı Merkezı CNRS Spot, IMAGE gıbı Fransız bılım ku ruluşlarıyla Turk bılım kuruluşları arasındakı bağlantılarda onemlı rol oynaması ıkı ulke arasındakı bılımsel bağlantıların guçlendırılmesıne ve çoğaltılmasına katkıları nedenıyle Palmes Academıques dalında şovalye nışanı verıldı Doç Dr Gundoğdu, lıse yıllarında kımya ve makıne muhendısı olmayı çok arzulaaığını, o yıllarda bu ısteğının gerçekleşmedığını, bır yıl suren tıp oğrencılığınden sonra Hacettepe Unıversıtesı Jeolojı Muhendıslığı Bolumune gırdığını belırterek şoyle devam edıyor Jeolojıde jeokımyayı seçmemın nedenı kımyaya olan tutkum ve bazı alet ve makınelerı kullanarak la boratuvarda çalışma ımkânlarının olmasıydı Bırtakım aletlerle çalışabılmek ıçın temel bılgıler gereklıydı Unıversıtede de asıstandım Bır yıl kada jeolojıyı bır kenara bırakarak sadece elektronıkle uğraştım Bırçok temel bılgıyı de o donemde kazandım Hedeflerımden bırı yurtdışında sedımanter jeokımya konusunda doktora yapmaktı Gundoğdu'nun ılk çalışmaları bugun 20 yüzyılın hammaddesı olarak anılan zeolıtler Bunlar çok çeşıtlı boyutlarda endustrıyel uygulamaları olan özellıkle Amerıka ve Japonya da yaygın uygulama alanları na sahıp bır malzeme Turkıye'de de çok zengın zeolıt yatakları var Bu rezervlerı buyuk olçude Doç Dr Gundoğdu ve arkadaşları ortaya çıkarmıştır Bugun Batı Anadolu dakı borak yataklarında boraklarla bırlıkte buyuk zeolıt yatakları var Gundoğdu jeolojının analıtık boyutunu seçtığı ıçın jeokımyasal teknık ve yontemlerı çeşıtlı problemlerın çozumunde kullanmaya çalıştı Jeolojının sadece maden arayan veya jeolojık harıta olmaktan çok daha fazla mısyonları olduğunu hıssettı ' Jeolojı gerçek anlamda fızığın, kimyanın matematiğin kesıştığı noktada bulunan ınter disipliner bır bılım" dıyor Gundoğdu Doç Dr Nıyazı Gundoğdu 1985'ten sonra çok yenı teknıklerın gelıştığını bu teknıklerı ızleyebılmek ıçın sedımanter jeolopyle ılgılı çalışmalarını daha çok doktora ve yuksek lısans oğrencılerıyle yuruttuğunu belırtıyor Gundoğdu nun yurutucusu olduğu projelerden dort tanesı tamamlanmıs dığerlerı devam edıyor Bıgadıç (Balıkesır), Emet (Kutahya) Kırka (Eskışehır) ve Beypazarı nda (Ankara) neojen volkanosedıman ter basenlerın mınaroloıısı, petrografı ve jeokımyasını Fransız Bılımsel Doç. Dr. Niyazi Gundoğdu tören sırasında. Fotograf: özgen Acar Aıaştırma Ulusal 1986 dan sonra Fransa ıle Hacettepe Merkezı Strasbourg Lous Pasteur UnıverUnıversıtesı'nın ılıskılerını boyutlandırıp sıtesı ve Hacettepe Unıversıtesı ışbırlığıyuzaktan algılama konusuna da eğıldıklerıle bu araştırmayı 19841988 yılları arasınnı belırten Doç Dr Nıyazı Gundoğdu da gerçekleştırmışler sonrakı gelışmelerı şoyle anlatıyor Yer Turkıye de çevre konusunda kullanılabıyuzunu gözlemlemek amacıyla atılmıs bır lecek mevcut laboratuvarların envanterı takım uydular var ve çevre koruma açısında etkın bır çevre Rapsat ıle 30 metreden daha buyuk obsıstemının olusturulmasına yonelık proıelelerı gorebılıyorsunuz çok buyuk alanlayı 1S88'de tamamlamışlar ra bakabılıyorsunuz Rapsat ıle 185x185 Tamamlanan dıger ıkı proıeden bırı Dalkm kare genışlığınde bır alan bakmak yan (Koyceğız) sahılınde yuva yapan demumkun Halbukı bız arazıye gıttığımızde nız kaplumbağlarının (caretta caretta) bıorada kuçuk bır noktayız Bırçok şeyı ara yolojık ıncelenmesı ve bunları etkileyen zıde aynı anda gozlememiz çok zor Usteçevresel etkenlerın belırlenmesı dığerı lık bu uydular sayesınde bılgısayar ortaAnkara ıl merkezınde atmosferık kurşun mında tum arazının yapısını ınceleme kırlılığının arastırılması olanağına sahıpsınız Bu konu Turkıye Halen devam eden beş proje konusu ıçın yenı bır konu değıl TUB'TAK ta ve ıse Kapodakya ve Kızılcahamam volkanıtMTAda bu konuda calışmalar yapılıyor lerının koken ve evrımı Kuzey ve Doğu du Bi7 bu konuya çok sonra gırdık ama Anadolu faylarının yuksek rezo'usyonlu sımdı uzaktan algılama guncel bır boyuta uydu goruntulerı ıle tektonık ıncelenmesı, ulaştı Iç Anadolu ust tersıyer alt Kretase havzalarının sedımanter petrolojı ve jeodınamığı yuksek rezolusyonlu uydu goruntulerının deprem zararlarının azaltılmasında kullanımının arastırılması Bıgadıç klınoptılolıtlı tuflerın sanayıde ve çevre kırlılığının azaltılmasında kullanım olanaklarının arastırılması 2284 Bılımler arasında ınsanın duşunce yapısına etkısı bakımından astronomının bır benzerı yoktur Insan aklının evrenın >abısını oğrenırken gozlemlerı kullanma becerısıne en lyı örnek astronomi ve uzay bılımlerıdır Içınde yaşadığı evrenın gızlerını merak eden ınsanın çevresıne ılgı çekmede astronomının gucu ya dısınamaz Bugun gelışmış ulkeler eğıtımoğretım planlarında ogrencının ılgısını temel bılımlere çekmek ıçın astronomıden yararlanan proıeler gelıştırmektedır Temel bılımlerın bır uygulama alanı olan astronomi kışının genel ve mantıklı duşunmesınde ve daha da onemlısı bılgı çağına ayak uydurmasında en onemlı rolu oynayan bılım dalı olarak bılınmektedır Astronomi dığer temel bılım dallarma sıkı sıkıya bağlıdır ve bu bılım dallarındakı gelısmeyı de hızlandırmaktadır Bugun guncel astronomi bılgısınden yoksun olarak yetışlırmeye çalıştığımız genç kuşak bu uzay ve bılgı çağında sadece eğıtım eksıklığı ve çağdaş bılıme ters duşme değıl fakat çağın gereklerıne ayak uyduramama gıbı cıddı bır sorunla karşı karşıyadır Sempozyumda ışte bu cıddl sorun enıne boyuna tartışılmıştır I U Rektor Yardımcısı Prof. Dr. Tayhın Aküner I U Fen Fakultesı Dekanı Prol Dr Çetln Bolcal Turk Astronomi Derneğı Başkanı Prof Dr. Dilhan Eryurt, I U Gozlemevı Araştırma ve Uygulama Merkozı Başkanı Prof Dr Dursun Koçer ve Turkıye nın ılk kadın dekanı emeklı astronom Prof Dr. Nüzhet Gökdogan ın açış konusmalarından sonra I U Astronomi ve Uzay Bılımlerı Bolumunden Aras. Gör Mevlana Basal astronomının gunumuzdekı yerı ve onemı uzerınde bır konuşma yaptı E U Astronomi ve Uzay Bılımlerı Bölumu nden Prof. Dr. Cafer Ibanoglu gelışmış ve gelışmekte olan ulkelerde aslroıiomı eğıtımı ve oğretımını karşılaştırmalı olarak sundu A U Astronomi ve Uzay Bılımlerı Bölum unden Doç Dr. Ethem Düşünceyi etkileyen bilim