Katalog

NÜKLE ER KAZALAR ıçinde ıse bırbırine karışmış grafıt, yakıt, beton, kurşun, çelık, kum, demır aksam, bor ve balıkçıdan oluşan bır kaos var Reaktörun ıçındekı, sıcaklığı 2000 dereceyı bulan karışımın bır kısmı, eriyerek ait taraftakı kondansasyon odalarına sızıyor Bu kaosun ıçinde ne kadar kovuk oluştuğunu kimse tahmın edemıyor Reaktörü kaplayan bu beton kılıf hem kısa zamanda ınşa edılmesı, hem de sınırh teknıkler kullanılması yuzunden sıkıştırılamıyor içerıdekı sıcaklık değışimlerı betonda çatlak ve kabarmalara neden oluyor Bunda döküm sırasında betonun her yere homojen dağılmamasının etkısı de var Tavan betonundakı çatlaklar yağmur suyunun reaktöre sızmasına meydan vermekle kalmayarak, ıçensıyle, dışarısı arasında hava alışverişıne de yol açıyor Bu da radyoaktıf sızıntı olasılığını akla gtırıyor hemen Reaktör ve çevresınde sureklı ölçüm yapılmasına karşın, bu çatlaklardan sızıntı olup olmadığını belırlemek oldukça zor Şu anda reakiörıı tam anlamıyla güvenlı hale getırmek ıçın ıkı çözum uzerınde tartışılıyor Bırıncisı, beton lahidi yıkıp ya da en azından bır tarafını delıp ıçerıdeki yakıtın bır bolumunü çıkarmak Dığeri ıse ıkinci bır lâhıt ınşa etmek Beraberinde pek çok soruyu da getıren her ıkı çözum uzerınde de düşunulecek vakıt ne yazık kı çok az, çunkü bu dengesız beton lahıdın içerıdekı karmaşaya daha ne kadar dayanabıleceğını kımse bılmiyor Gerekli önlemler alınmazsa, iklncl Çernobll 1aclası hıç de uzak bır ıhtimal gıbı görünmüyor Öte yanda Sovyet yetkılıler, patlamanın Sovyetler'de "6 kaza" daha C ernobil Nükleer Santralı'ndakl patiama, nın uzerınden beş yıl geçtıkten sonra Sovyetler'deki radyoaktıf yayılma ınanılmaz boyutlara ulaştı Üstelik bu durumun tek sorumlusu Çernobıl de değıl Sovyet nükleer enerjı santralları ıle ılgılı yıllık haber bültenıne göre 1989 yılında önceden planlanmadığı halde 118 enenı santralı kapatılmış, 100 santralda ıse kapasite düşurülmuş Ne yazık ki çok sayıda santralın kapatılmasının nedenl, Sovyet yetkililerin atom enerjısınden yavaş yavaş vazgeçmeye başlamaları değıl Nedenler şöyle özetlenebillr Ekslk kontrol, kötU bakım ve yetoralz koordlnasyon. lstatlst,kler 1990 yılında durumun daha da kötülestıglni gosteriyor Plansız kapatmalar, blr öncekl seneye göre yuzde 15 artmış Gerekçe, yine teknik eksıkllkler ve ınsan hataları Sovyetler Blrllğl tarafından ilk defa 19641985 yılları arasında nükleer santrallarda meydana gelen kazalar da açıklandı • Lenıngrad dakı bır nükleer santralda, soğutmadolaşım sıstemınde ortaya çıkan bır aksaklık yüzünden, yuksek radyoaktıvıte ıçeren sular dışarıya bırakıldı Bu kazada uç kışı öldü ' Aynı reaktörde, Ekim 1975'de teknik bır hata sonucu, 1 mılyon Curıe değerınde radyoaktıvıte havalandırmayla dışarı verildı • 1977 yılında, belırsız bır nedenle Belorjarsk Nükleer Santralı nın yakıtının yarısı endı Sonrakı bır yıl boyunca işçiler yuksek radyoaktıf ışınlara maruz kaldılar • Aynı reaktörde, 31 Aralık 1978'de. tavandan kopan bır parça, türbın yakıt tankının uzerine duştü Reaktörun soğutulması sırasında 8 kişi yuksek dozda ışın aldı • Ermenıstan'dakı bir santralda, Ekim 1982'de elektrlk jeneratöru patladı • Balakovvo'da hazıran 1985'de deneyimslz personel hatası yuzunden, bozuk bır güvenllk sıpabı 14 kışının ölumune yol açtı kilenen bölgelerdekı yıyeoek sıkıntısının sona ermesı ıçın, buralara et, sut, yağ, sebze ve meyve gönderılmesı de planlananlar arasında Sovyet delegasyonu tarafından, Bırleşmış Mılletler oturumunda ortaya konan bu planların gerçekleştırılmesı ıçin Batı'nın buyük desteğı gerekıyor Batılı ulkelerin yardımlarıyla gerçekleştırılecekler arasında laboratuvar, özel klınık, rehabılıtasyon merkezlerı sanatoryum teşhıs ve tedavı merkezlerının yanı sıra mılyonlarca metrekarelık konutlar var Bu kadarla da bıtmıyor Sovyetler Bırlıği'ndekı uzman eksıklığının de bır ölçude, dığer ulkelerden gelecek hemotolog endokrınolog, onkolog, ımmunolog, genetik uzmanı, psıkolog ve jınekologlarla karşılan.nası şart Cernobil patlamasından sonra yuksek düzeyde radyoaktıf ışına maruz kalmış bökjelerde hâlâ ağaçlar ve bınalar yıkanıyor, sokaklar yenıden asfartlanıyor, ancak zararlı ışınların sızdığı ekim alanları kullanılmaya devam edılıyor Bu hem oralarda yetiştirilecek besın maddelerı hem de çiftçiler açısından oldukça büyük tehlıke oluşturmakta Üstelik bu alanlardakı ışlemler özel, kabinll traktörlerle değıl normal araçlarla gerçeklestirıliyor Bölgeye gönderılen kabinll 825 traktör, ıhtıyacın ancak dörtte birinl karşılamakta Tum trajık boyutlarına karşın, beş senedır olup bıtenler Sovyet yetkılılerı pek etkılemışe benzemıyor "Güvenllğe daha çok önem vsrmemiz gerektiğlnl anladık" dıyor, patlama sırasında çevre bakanı olan Yury Israel, Enerjı ve Elektrıkten Sorumlu Bakan Vekılı Jewgenıj Petraıevv'e göre ne olursa olsun, Sovyetler Bırlığı ıçın şu andakı en ucuz enerji atom enerjısı Öte yanda çok pahalıya mal olacağı gerekçesı ıle Çernobıl'de halen çalışmakta olan uç reaktöre de güvenlık duvarı yapılmıyor (BaW. Splegel, Stern) sayısal sonuç ve etkılerını resmı olarak ancak 1993 yılında yayımlamayı planlıyorlar Bu yıl toplam 395 yerleşım bölgesınden, 73 bln kişinın tahlıye edıleceğını belırten yetkılıler, radyoaktıf ıçermeyen yıyeceklerı satın alabılmelerl için halka para yardımı da yapılacağını eklıyorlar Patlamadan etaraştırmaları çoğunlukla Hıroşima'dan sağ kalanlarla sınırlıydı Üstelik bu ınsanların tam olarak hangı dozda ışına maruz kalmış oldukları da tespıt edılemıyordu Işınların etkılerinln saptanması ıçın yıllarca beklemek gerekıyor Hıroşıma kurbanları bombadan 203040 yıl sonra kanserden ölüyorlardı Harnsburg'daki ThreeMılelsland Nükleer Santralı'ndakl patlamadan sonra, 28 Mart 1979'da, uzerınde koruyucu kıyafetter olduğu halde reaktörun deneme odasına 5 dakıka sure ıle gıren ışınkımyageri Edward Houser, kontrol odasına gerı döndüğunde, uzerınde 3 rcm değerınde radyasyon taşıyordu Gazetecılere gururla radyoaktif ışınların etkılerınden korkmadığını belırten Houser gibı pek çok araştırmacı da o zaman bu ışınların gerçek tehlikelerınden haberdar değıldı Oysa Houser, ıçerıde kaldığı 5 dakika ıçinde kansere yakalanma olasılığını %15 arttırmıştı bıle Ortaya çıkan gelışmelere hemen tepkı gösteren Uluslararası Işınlardan Koruma Komısyonu, tehlıkelı ışın limıtının santrallarda yılda 5 remden 2'ye ındirilmesını önerdi Bu rakam henuz görüşülüyor Oysa OakRıdge araştırmasının sonuçları tartışmaya yer bırakmayacak kadar kesın 2 rem dahl çok. Insanlar her yıl zaten doğal olarak 1/10 remlık ışına maruz kalıyorlar Çektırllen bır akcığer röntgenı ıse fazladan 1/100 rem demek Kanser de alınan ışın dozuyla doğru orantılı artıyor Her %5'lık rem artışı, kansere yakalanma olasılığını 10 katına çıkarıyor üçümsendi Sasa Dyatcuk 17 yaşındaydı ve santraı patıa dığında da bütün çocuklar glbi dışanda oynuyordu Kimse onu uyarmamıştı Sonra kanser oldu ve geçen kış öldü gede de topraktan yayılan doğal ışıma çok yuksek olduğu halde, bölge halkındaki kanser oranı duşuk Araştırmacılar, ışınların zararlı olup olmadığının ışınımın türüne ve dozuna bağlı olduğunu ıddıa edıyorlar Nükleer enerjı karşıtları ıse zararsız ışın olmadığı görüşunde Onların verdıklerı örnek de, duşuk dozdakı ışınlardan bıle zarar gören embrıyolar Ne yazık kı bu ıddıaları desteklemek ıçın kanserın etkılerını uzun sure araştırmak pratık olarak mumkun olamıyor Bugüne kadar, ışınlara bağlı kanser arıh 25 Nısan 1986 günlerden cuma Cernobil Nükleer Santralı'nda dördüncu blokun yıllık olağan güvenlık testı ıçın hazırlıklar yapılıyor Anı bır ener|i kesıntısı halınde turbojeneratörun nasıl tepkı gos tereceğı mcelenecek Ancak bu kez o gune kadarkı denemelerden farklı olarak ge rekırse testı hemen tekrarlayabılmek ıçın deneme sırasında reaktörun çalışmaya devam etmesı planlanmış Dığer nükleer santrallarda da gerçekleştirilen bu testlerde sorun çıktığı bılındıgınden denemeyı ızlemek uzere Moskova dan bır komıte de gelecek Testle bırlıkte terslıkler de başlıyor Kont rol tabloları yavaş yavaş duşurulmesı gereken reaktör gucunun, beklenıldığınden çok daha hızlı azaldığını belırtıyor Bu durumda reaktörun ısınması patlamaya yol açabılır Saat 01 23 te sekız ana soğutma pom pasından dördü kapatılıyor Sonrakı 40 sanı ye ıçinde reaktörun gucunde anormal bır ar tış saptayan gorevlı hemen alarm duğmesine basıyor Gücu normalın 100 katına ulaşan reaktörun çatısı dört sanıye sonrakı pat lamayla delınıyor Çatıyı tamamen havaya uçuran buyuk patlama ıse 01 24 te gerçekleşıyor Reaktörun her yanından alevler fışkırırken etraf radyoaktıf ışınlar yayan, parçalanmış grafıt parçaları ıle dolu Herkes herhangı bır yangını sondurmeye gıder gıbı alevlerı sdndurmeye koşuyor Reaktörun çatısında ellerınde hortumlarla yangını sondurmeye çalı şanlar, kendılerını kötu hıssedene kadar ışlerıne devam edıyor artık ayakta duramaya cak hale gelınce nortumu yenı gelene devredıyoriar Etrafa yayılan radyasyon reaktör dekı bırkaç ölçum aletı tarafından kayıt edılemeyecek kadar yuksek Tum bunlar olurken nükleer santrala ıki km uzaklıktakı Prıpyat ta olağan bır cumar tesı yaşanıyor Çocuklar parklarda oynuyor annebabalar bahçe ışlerı ıle meşguller Yal nızca gun boyunca ağızlarında metallmsi bir tat ve boğazlarında da kaşıntı hıssetmış olduklarını belirtiyorlar sonradan 27 nısan pazar gunu halk sonunda reak tör patlamasından resmen haberdar edılıyor Aynı gun, öğleden sonra 1000 kadar otobusle tahlıye başlıyor O gun reaktörun uzerınde, yukseklıgı 100 metreyı bulan bır duman tabakası oluşmuş durumda Içi ıse ışıl ışıl yanıyor Yangın ancak on beş gun sonra söndurulebılıyor Yangını sondurmeye çalışanlardan otuzu hemen patlamayı ızleyen gunlerde olurken ıkı yuz kadan çeşıtlı hastalıklara yakalanıyor Bu hastalıkların başında lö•eml ve tlrolt kanseri var Üç bloku çalışmaya devam eden Çernobıl Nükleer Santralı'nın çevresındekı orman tamamen yok olmuş durumda Zararlı ışınlara dayanamayan çam ağaçları yanarak bı rer odun parçası gorunumune burunmuşler Zaten buyuk bölumu yerın uç dört metre al tına gömulerek uzerlerı toprakla örtulmuş Bu ağaçlar gıbı toprağın altına gömulen radyoaktıf maddeler ıçeren mılyonlarca ton ağır lığında eşya araç ve tahta var Bu, bölge halkı ıçın hâlâ oldukça buyuk bır tehlıke oluş turuyor •çunku radyoaktıf maddeler kolaylıkla toprağa nufuz ederek dere ve gollere ulaşa bılırler Bu artıkların özel fabrıkalar kurularak, yakılarak en azından azaltılması gere kıyor U T 5 yıl önce 5 yıl sonra 2167