Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI Unix işletim i üzerine sistemi ü Nezıhe Bahar Sayın Pekol, işletim tlstemlerl içlnde Unlx'e ilglnin nedenlerl nelerdlr? Pekol : Unıx ıdealleştırılmemelı Programlama dıllerı ıçın de bır genelleme yapıp şu en lyısıdır denemeyeceğı gıbı, işletim sıstemlerı ıçın de boyle katı bır değerlendırme yapmamak gerekır Bu dıllerden her bırının daha uygun olduğu alanlar olabılıyor örneğın 4GL ıle hızlı program gelıştırılıyor, ama zaman zaman bazı noktalarda yetersız kaldığı ıçın C ye, Cobol a Fortran a çıkılıyor Unıx gucunu teknık sebeplerın dışında, yaygınlığından alıyor Unıx bugun gerek dunyada gerekse ulkemızde pek çok kışı tarafından kullanılan bır işletim sıstemı halıne geldı Kullanıcı tabanı buyudukçe onem kazanıyor Önce akademık sonra muhendıslık teknık ve tıcarı kullanıcı tabanının yaygınlaşmasının yanısıra donanımdakı gelışmeler Unıx ıçın uygun koşullar hazırlamış, Unıx ıçın hazırlanan yazılım sayısı da haylı artmıştır Bılgı ışlem pazarında çoğu zaman, bır urun yaygınlaştıkça ona yonelen yapımcı sayısı artıyor, ucuzluyor ve kalıte yukselıyor Oaha guvenlı oluyor Bu slstemln özelllklerlni anlatar mısınız? TÖBANK Bilgi Sistem Bölüm Başkanı Semih Pekol, bilgisayar işletim sistemlerinden Unix üzerine soruları yanıtlıyor. lyı analaşılır Standartları belırleyen X/ OPEN adlı organızasyonun resmı sektöre yonelık bırçok çalışması vardır Kanımca bızde de bu tur bır yola gıdılmesı faydalı olacaktır Devlet kuruluşları bugun farklı donanım ve işletim sistemlerinden dolayı bırıbırıyle 'konuşamamakta", verı ve program paylaşımı yapamamaktadır Bır dığer konu da unıversıte ve meslek okullarından Unıx oğretımının yaygınlaştırılması ve boylece zaten kıt bır kaynak olan programcıların her değışık işletim sistemı Içın tekrar eğıtılmesınden veya yazdıkları programı çope atmalarından tasarruf edılmesı Unlı'ln deglşlk tflrlerl olması kullanıcı açısından ne gibl torunlar yaratablllr? Pekol : Evet, bu kuçuk fakat uzucu bır sorun Unıx, mıkrolardan maınframe bılgısayarlara kadar değışık yapı ve markalarda çalışabılen ve hepsı uzerınde aynı ortamı yaratabılen bır işletim sıstemı Donanımı ve onun uzerınde çalışacak Unix ı farklı yerlerden almak mumkundur Satıcı fırmalar ısteyerek veya ıstemeyerek Unıx'te değışıklıkler yapıyor Isteyerek kendılerıne ozgu yenı ımkanlar katıyorlar Istemeyerek yapılan farklılıklar ıse o ılave özellikle ılgılı standartların henuz belırlenmemiş olması durumunda ortaya çıkıyor Genellıkle, daha sonra o standaı'ı gelıştırıldlğınde yapılmış olan değıştırılıp, standarda uyarlanıyor Donanımcı ıse urununun en lyı olması ıçın çaba harcıyor, işletim sıstemını kendl donanımında en lyl çalışacak şekılde duzenlıyor Her bır değişıklık ıse kullanıcı ıçın bır tuzak oluşturuyor llavelerın cazıbesıne kapılıp onları kullandığı anda yazılımın taşınılabılırlığınden, fırma seçme ozgurluğunden mahrum kalıyor Unlx'in yetersiz yonlert var mı, varsa nelerdlr? Pekol : Tabıı var Bazı eksık kalan ve gelıştırılmesıne devam edılen yönlerıni şöyle sıralayabılırız * Tıcarı uygulamalardakı buyuk bılgılerın yönetlmine ve "transaction processıng" (TPS) olarak adlandırılan ışletıme uygun değıldır Bu eksıklığın şu anda başka yazılımlarla gıderılmesı yoluna gıdılıyor, orneğın Oracle verı tabanı Unix'de TPS Ise 1992 yılında çıkacak * Güvenlık sıstemı ve sistem yönetım fonksıyonları zayıttıı Askerı güvenlık standartları ve dağıtılmış yonetım araçları gelıştırılıyor * "Tıme sharıng' dızayna sahıp oldu ğundan, Real Tıme uygulamalar ıçın uygun değıldır Hassas zamanlama ve cevap ısteyen ışlerde ozel Unıx turevlerı kullanmak gerekır * Kullanıcı arayuzu guçlu olmasına rağmen çok sade ve rahatsızdır Maclntoah'un sağladığı ımkanlara ulaşabılmek ıçın Open Look, Motıf glbi yazılımlar gelıştırılmış olmasıyla beraber onlar da ozel grafık donanım gerektırır * Sıstemın kurulma ve ışletımı ıçın bu konuda tecrubelı eleman olması tavsıye edılır Unıx'ı derınlığıne bılen kışılerın azlığı onlara "guru", yanı ustat denmesıne yol açmıştır * Unıx guçlu bır bılgısayara ıhtlyaç duyar Unıx daha da gelıştıkçe ışlem gucu ve bellek gereksınımı artacaktır TOBANK'taki eder mlslnlz? uygulamalardan söz Bilgisayarda güvenlik Şifreli anahtarın bulunması için bir bilgisayarın 19 yıl süreyle çalışması gerekiyor MSDOS sıstemıyle çalışan kışısel bılgısayarlar ıle ışlenen verıler, şımdıye kadar verl hırsızlarının sısteme gırıp verı lerden yararlanma veya onları değıştırme gırışımlerıne karşı korunmasızdılar veya en lyı koşullarda yalnız şıfrelerle, yetersız bır şekılde korunmaktaydılar Şımdı Bochum dakı Ruhr Unıversıtesı nden Profesor VVolfgang Weber ve Bernhard VVeıtkampeer, beş yıllık gelıştırme çalışmalarının sonunda, merkezı olmayan bılgısayarlarda verılerı tanımlayacak şekılde kılıtleyen ve onları ıstenmeyen kışılerın ulaşmasına karşı koruyan şeffaf bır krıpto sıstemını tanıttılar Mucıtlerın bıldırdıklerıne gore sıstemın anahtarını bulmak ıçın bır super bilgisayarın 19 mılyon yıl boyunca çalışması gerekıyormuş (1024 anahtar arasından seçım yapma zorunluğu nedenıyle1 Araştırıcıların algorıtması olağan krıpto analızı yontemlerıyle ve harf sıklığının ıncelenmesı yoluyla belırlenemedı Her kullanıcı, bılgısayarı çalıştırmaya başladığı anda korumak ıstedlğı alt menuyü belırleyebillyor Bu amaçla manyetık bır kart yardımıyla kendı gızll anahtarını verıyor, Bundan sonrasını krıpto sistemı otomatık olarak gerı planda halledıyor Krıpto sıstemı, bır blok şıfre algorıtması ve bır tesadufı sayılâr jeneratorunden oluşuyor Her cınsten verı, verı mıktarının her zaman aynı kalması amacıyla bıre bır oranında kilitleniyor (s.p.) Pekol: TÖBANK da daha oncekı çalışma orta boy bır IBM Sıstemı ıle yurutuluyordu Kapasıte ış yukumuze yetersız geldığınde bır yenılenme zorunlu olmuştu Ya daha ılerı benzer bır sısteme geçecek, ya da tumden bır yenılenmeye gidecektık Donanım ve lırma seçımınde bızı ozgur kılacak bır karar ıle Unıx'e geçtık Bu karar, Oracle gıbı Unıx'ı tamamlayan ve yine donanımdan bağımsız yapısı olan bır 4GL/verı tabanı yazılımı kullanma kararı ıle butunleştı Uygulamamızın dağıtık bılgı ışlem tıpınde olduğu söylenebılır Şubeler kendı ışlemlerlni Unix ile yapmakta, gerekli bılgıler merkeze X 25 ıle aktarılmaktadır Merkezde de Ethernet ıle bağlı dığıtılmış duzendekı bılgısayarları kullanmaktayız, tabıı hepsı Unıx Ikı şube arası ve merkezle haberleşme PTT'nın TURPAK ağı kullanarak gerçekleştırılmekte ve boylece haberleşme masraflarında önemlı tasarruflar sağlanmaktadır Pekol : Olumlu yonlerının en başında taşınabılır olması gelıyor Donanımdan bağımsız bır yapısı olduğu ıçın, kullanıcıyı bellı bır donanım fırmasına bağımılılıktan kurtarıyor Bellı bır makıneye ozel bır kodla değıl de yuksek duzey blr dll (C) ıle yazılmış olması ona taşınabılırlık sağlamıştır Bövle bır kodun anlaşılması, değıştırılmesı veya başka bır makınaya aktarılması kolaydır Çeşıtlı donanımlarda çalışan Unıx aynı zamanda çeşıtlı termlnal ve yazıcılara göre duzenlenebılen bır girış/çıkış slstemini içerlr Unıx çok kullanıcılı, çok ışlevli bır işletim sistemıdır guçlu netvvork özelliklerı vardır, dosya ve verı katarları ıçın tutarlı bır format kullandığı ıçın uygulama yazılımı gelıştırmeyı kolaylaştırır, kullanıcıyâ çeşıtlı olanaklar sağlayan çok sayıda komuta sahıptır Çesltll ülkelerde Unix'e yönellk devlet politlkalarından bahaeder mlslnlz? Gozgoze, yuzyuze elecekte çok sayıda konuşmacıyla, çok uzakta olmalarına rağmen ızakta yuzyuze sohbet etmek mumkun olacak Vıdeo konferansları, duzenlenişleri gözardı edılemeyecek zorlukları da bırlıkte getırdıklerı ıçın sevılmemekle beraber, yıllardır yapıla gelmekte Şımdıye kadar bu tarz ıletişlme katılan kişıler, genellıkle çok uzakta bulunan bır vıdeo konferans studyosuna, muhatapları da ISDN, cam elyaf veya uydu hattının öbur ucundakı vıdeo konferans studyosuna gıtmek zorundaydılar Berlin'dekı Heınrıch Hertz Haberleşme Teknlği Enstltüsu Antropoteknık Bölumu'nde konferansa katılanlann çalışma masalarının başında kalmakla birlıkte, sayıları dörde kadar çıkabılen konuşmacıyla hareketlı göruntuler ve ses Pekol: ABD ve Avrupa'da pek çok ulkede Unıx e resmı sektörden buyuk ılgı gösterllmiştır Hukumetler taşınabılır blr işletim sıstemınden yana davranıyor ve ıhalelerde ıstenen işletim sıstemınden yana davranıyor ve ıhalelerde ıstenen işletim sıstemı olarak Unıx belırtılıyor Devlet ve askerıyenın en büyuk kullanıcı olduğu duşunulurse bunun önemı daha 27672 yoluyla bağlantıda olmalarını sağlıyabılen bir sistem geliştırıldi Bu amaçla, ıletışıme katılanlann büroları, ozel bır telefon, bir mlkrofon iki hoparlor, bır vıdeo kamerası, bir monitör ve bır dökuman kamerasıyla donatılıyor (••P)