Katalog

DOĞUM ÖNCESİ CERRAHİ Bebeğe ana karnında ameliyat Ameliyat yaraları cenlnlerde hiç iz bırakmayarak lyileşlyor. Ayrıca bağışıklık slstemleri, yetlşkinlerdekl gibi yeni organları reddetmiyor. özet çeviri: Bedrettin Ulusoy Baştarafı 1. sayfada mı sağlıklı bebeklerde olduğu gibi kapalı değildi. Gebeliğin sekizinci haftasında karın içl organları sol akciğer boşluğunu doldurmaya başlamış ve karın içeri çökmüş, kalp de göğsün merkezıne doğru kaymıştı. Bunun en ciddi sonucu sol akcığerın gelişememesidir. Ourumun tıp dllindeki adı diyafram hernisidir (diyafram fıtığı), 2200 bebekten birinde görülür. Harrison bu tip bir kusuru yeni doğanlarda gidermeye çalıştığından hep hayal klrıklığına uğruyordu. Anatomik bir kusur dışında tamamen sağlıklı olan bu bebeklerın % 75'i doğumdan hemen önce ya da sonra hayatlarını kaybetmekteydiler. Oysa Harrison bundan yirmi yıl önce henüz daha bir öğrenciyken bile sorunun ana karnında yapılacak bir müdahale ile ortadan kaldırılabileceğini düşünmüştü; tabii birilerl nasıl yapılacağını bulabilirse. Bu birileri de Harrison olacaktı Harrison hayvanlar üzerinde sayısız deney ve insanlar üzerinde de altı başarısız ameliyat gerçekleştirdi. iki bebek doğumdan sonra ilgisiz nedenlerden ölmuştu; dığer dordünün karacigerteri göğüs boşluğuna öyle k'aymıştı ki yaşamsal önem taşıyan göbek bagı damariarına zarar vermeden müdahale yapmak imkânsızlaşmıştı. Şımdi söz edeceğimiz hasta ise çok daha fazla umut vaat ediyordu. Ultrason taramasından anlaşıldığına göre karaciğerın ancak küçük bir kısmı fıtığın içine girmişti. Harrison fetusun sol göğüs kafesinin hemen altından 6 cm'lik yatay bir kesık açtı Daha sonra fıtığın içinde karışık olarak bulunan dalak, mide, karaciğer parçası ve bağırsakları düzgünce, boyutlan normal bir fetusunkine oranla daha küçük olan karın boşluğunun içine yerleştirdı. Göğüs kafesindeki baskının ortadan kalkmasıyla akciğer de normal boyutlarına tekrar ulaşacaktı. Bunların ardından işin en zor kısmı geldi: Hiç dıyaframı olmayan hastaya yeni bir tane yapmaya çalışmak. Zorluk yainızca hastanın çok küçük olmasından kaynaklanmıyordu. Hasta oylesine kaygandı ki Harrison bebeğin kalbinin atışlarını gösteren monitörün elektrotlarını küçücük göğsün üstüne yapıştırmak yerine dikişle tutturmak zorunda kaldı. Harrison ve cerrah Scott Adzlck büyük bir ustalıkla yapısı bozuk olan diyaframın kenarına cerrahi bir yama tutturdular. Bebek büyüdüğünde yamanın çevresindeki kas dokusu genişleyecek ve ergenliğe ulaştığında bedenindeki tek kusur, diyaframının sol alt tarafında bulunan yaklaşık 5 cm büyüklüğündeki yuvarlak bir ameliyat izi olacaktı. Harrison başka bir yamayla fetusun kaburgalarının altındaki kesiği kapatıp şimdi doğru yerlerinde bulunan organların ıçerisinde gelışebileceklerı daha guiıış bir karın boşluğu meydana getirdi. Dıştaki bu yama doğum sonrasında çıkartılacak ve yerine bebeğin kendi derisi konacaktır. Elli dört dakika süren bu incelikli tamirin sonunda Harrison, bebeğin kolunu anasının rahmindeki yerine tekrar yerleştirdı. Ameliyat eklbi, büyük bir kısmı ameliyat öncesinde çıkartılıp saklanan cenin sıvısını ince bir tüple eski yerine boşalttı. Bunların ardından toplam iki saatlik işlemin anne Içln an önamll aşamasma gelindi: Estetık amaçlarla bir bikininin örteceği alanın altında kalması sağlanan keslk yerinden, kurcalandığında hemen kasılma eğilimi gosteren bir organ olan rahmindeki kesik dikildi. Harrison, bu sınırlı organla başetmeyı maymunlar üzerinde gerçekleştirdigi ameliyatlarda öğrendi. Iş bittiğinde rahim sakindl. stkjşan sol akclöer kanrt organlar\ Fetus karnı Harrison bir fetusun diyaframmdakl fıtığı gidermek amacıyla annenin karnında ve rahmlnde ' kesikler açar. Fetusun kolunu kavrayarak onu uygun konuma getlrir. Daha sonra göğüs kafesinin altındaki kesiğin içinden göğüs boşluğunun içine kaymış olan ıç organları yerlerine geri koyar. Böylece akciğerier normal olarak gelişme olanağına kavuşurlar. Bunun ardından kusurlu olan diyafram yeniden oluşturulur. Ancak Harrison dışında hiç kimse rahmi açıp fetus üzerinde büyük bir cerrahi girişime kalkışmadı. Blake Schultz başansı tıpta yeni bir dal yaratıldığını kanıtlamıştır. Dokuz yıl önce bir fetusun idrar torbasındakı bir bozukluğu gıdermek amacıyla Harrison ilk açık rahim amellyatını gerçekleştlrdiğinde pek çok meslektası tarafından bir hain olarak görüldü. 1960'larda gerçekleştirilen ve hüsranla sonuçlanan 40 kadar açık rahim ameliyatı, cerrahların bu konudan el etek çekmelerlne yol açmıştı. Harrison, 1981 'de idrar torbasındaki tıkanıklığı rahımi açmadan gidermeye başladı Bu yöntemle idrar torbasından cenin boşluğuna idrar geçmesını sağlayan bir kateter, ultrason rehberiiğinde bebeğe yerleştiriliyordu. Bu işlem daha sonra dünyada en azından 100 kez daha gerçekleştirildi. Harrison yönteminı yainızca büyük fetuslarda kullanmakta ve işlemin küçük fetuslarda sorun çıkarabileceğine inanmaktadır. Kateterin, yerinde daha uzun süre tutulması, yerinden çıkması ya da tıkanması olasılığını da arrtırmaktadır. Zaten Harrison'un açık rahim amellyatını ilk kez uyguladığı vakalar bu tür vakalardır. İdrar torbası ameliyatı Ancak Harrison'un gerçekleştirdiği kapsamlı deneyler ve yükselen başarı graflği meslektaşlarının kendisl hakkındaki düşüncelerini değlştirmelerıne yol açtı. Bugün 47 yaşında olan Harrison yeni yeşeren bu alanda lıder kabul edilmektedır Harrison'un bu konuda öncüluğe başladığı idrar torbası ameliyatı bir diyafram fıtığının onarılmasından çok daha kolaydır. 2000 erkek fetustan birinin idrar torbasının dip kısmında idrar yapmayı zorlaştıran ya da imkânsızkılan bir doku parçası bulunmaktadır. Bu bozukluğu ultrasonografi ile teşhis etmek çok kolaydır: Şişkin idrar torbası kimı zaman bebeğin kafastndan bile büyük gözükür. Tıkalı bir idrar torbası, böbreklerin olduğu kadar cenin sıvısı ıçerisinde olgunlaşmak zorunda olan akclğerlerin de gelişmesını olumsuz yönde etkiler. Cenin sıvısını yapan fetusun ıdrarı olduğundan, idrar torbası tıkalı olan bebeklerın coğu hemen doğum sonrasında solunum yetmezliğınden ölmektedir. Her yenillğln maliyetl var Cerrahinin kimi diğer branşlarına baktığımızda gelişme hızının görece daha yüksek olduğunu görmekteyız; bypass ya da kalp nakli gibi. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Öncelikle, bu konud Hı hayvan deneylerinin maliyeti çok yüksekt1. Ayrıca bu tür ameliyatlar son derece zor amellyatlardır Tüm bunların dışında şimdiye değin elde edilen başarı yüzdeleri de çok yüz güldürücü değildir. Ancak Harrison'un meslektası Mltchell Globua başarı yüzdesindeki düşüklüğün doğru hastaların seçilemediğı, ilk vakaların da hesaba katılmasına bağlı olduğunu söylüyor Globus şu anda gerçekleştirilen en riskli açık rahim ameliyatlarının sonuçlarının bile önciı çalışmalarda elde edilenlerden daha iyi olduğunu belırtiyor ve eklıvor "Kalp kapaklarını değiştlrmek Için y. • amellyatlar slmdl sıradan kabul edlllyor, ama İlk blrkaç yüz hastanın ölmüş olduğunu Blake doğuyor Mlchael Harrison, şimdlye kadar bir rahml açıp Içlndekl bebek üzerinde cerrahl bir müdahaleye girişme cesareti gösterebllen tek oerrahtır. Aynı işl yapmaya çalısan kimi meslektaşlan İse başansız oldular. 2156, Bu müdahaleden yedi hafta sonra, 5 Ağustos 1989'da küçük Blake Schultz sezaryenle doğurtuldu. Doğumun normal süreden altı hafta önce gerçekleşmesi kimseyi şaşırtmadı. Çünkü fetus henüz ana karnındayken gerçekleştirilen ameliyat, yarattığı hormonal değişikliklerle erken bir doğuma yol açtı. Ama Blake yine de sağlıklıydı; bugün de öyle. Küçük Blake dünyanın her yöresindeki öncü tıp adamları ıçın çok önemlı bir semboldür. Bu öncüler, fetus yaşamının bir zamanlar gız olan yönlerıni açığa çıkartan yeni ve gelişkin teşhis araçlannın yardımıyla tıpta yeni bir uğraşı alanı yaratmaktadırlar. Son on yıl içerlsinde cenine iğne benzeri araçlarla ulaşarak çeşitli müdahalelerde bulunuldu.