Katalog

AMERİKA'DAN NOTLAR HAFTANIN GÜHDEMİ Okyanusta 'yosun ormanları' Nasıl yapmalı da atmosferde Co2'yi azaltmalı ve O2'yi arttırmalı sorusuna ilginç öneriler var... Doğan Cüceloğlu, Los Angeies unyanın ısınması ve otomobıller ile (abrikalardan çıkan karbon dloksidin atmosferi zedelemesı, bilim adamlarının sorunu olmaktan gıtiikçe çıkmış, dunyanın bırçok ulkelerınde vatandaşı ılgılendırmeye başlamıştır Vatandaşın ılgıkndığı konuyla doğal olarak polıtıkacı da ılgılenır Bu nedenle dunyanın ısınmasını önleyıcı ve atmosferi onarıcı bılımsel öneriler gundeme gelmıştır Bu önerılerden ıkısı, özellıkle ABD bılımsel çevrelerınden, dıkkati üzerıne çekmlştir Dünya için oksijen kaynakları aranıyor D tacak bu her ıkı yöntemın de uzerınde duşunmeye değer olduğunu ıfade etmekte, sınırlı alanlarda denemelere başlanmasını önermektedır Dunyada yılda altı mılyar ton karbondioksıt atmosfere bırakılıyor Martın'ın önerdığı Antartık okyanusunda gübreleme ıle yosun yetıştırme ıkı mılyar ton karbondıoksıdı özumleyebılecek güçte görulmektedır Öte yandan Spencer, her bir milyon mıl karelık yosun tarlası yoluyla, bir milyar ton karbondıoksıdin okyanus altına depolanabileceğınt ilerı sürüyor ABD Ulusal Bilim Akademisı üyesi Adam Heller, bu projelere para ayrılmasını ve önce ufak alanlarda deneme projeler uygulanmasını önermekte Ona göre bu projeler, özellıkle gübreleme yoluyla yosun yetıştırme, şımdıye kadar ortaya atılan projelerden en ucuzlarından bıridır, "Böyle bir denemeye girismemek bizlm ahmatdığımızı göstermekten başka bir anlam tasımaz" dryor Geçen yıl Nature ve Paleoceanography dergilerinde John H. Martln ikı makale yayımladı Bu makalelerinde Martln, Antartık Okyanusu'nda yaptığı araştırmalarda, denız yosununun gehşme ve çoğalmasını belırleyen en önemlı etkenın sudakı demır mıktarı olduğunu ıfade etmıştı Eğer okyanusa demırlı bol gubre verılırse büyuk bır yosun alanı yaratılacağını ve bu "yosun ormanımn" ozumleme sırasında karbondıoksıdı alıp oksıjenı bırakacağını savunmuştu Dwain Spencer, dunyanın ener|i ıhtıyacını karşılamada ve fazla karbondıoksidin azaltılmasında okyanusu kullanmak ısteyen bılım adamlarından bır dığerıdır Spencer, Kalıfornıya'nın Palo Alto kasabasında merkezı bulunan Electrıc Povver Research Instıtute kuruluşunun dırektörudür Ona göre, okyanusun ustune serılı genlş hasır alanlar üzerinde yetiştırılecek yosunlar olgunlaştıktan sonra harmanlanıp kıyıya getirilir ve özümleyıcı aletlerden geçırihrse, yosundan sıvı gübre, metan gazı ve karbondioksıt elde edilır Sıvı gübre ve metan gazı, tıcarı değerı olan ürünlerdır, fakat burada önemli sorun, ortaya çıkan karbondıoksıdin nasıl ortadan kaldırılacağıdır Karbondıoksıdin ne yapılacağı konusunda Japon bılım adamları bır önerıde bulundular Sıvı halıne getırılerek ağırlaştırılan karbondioksıt okyanusun derınlıklerıne pompalanırsa, okyanus derınlıklerinın soğukluğu ve yuksek basıncı karbondioksıdi orada tutar, depolar 197O'te yuz dönum kadar bır yosun tarlası hasırlar uzerınde yetıştırılmiş, fakat çıkan bır tayfunun yarattığı buyük dalgalar yosun tarlasını parçalamış ve yararsız hale sokmuştu Spencer şımdı. buyük dalgalar çıktığı zaman denız altına batarak kendını koruyabılecek yosun tarlalarıyla ılgılı projeler uzerınde çalışmaktadır. Biyologlar, karbondıoksit miktarını azal Doğayı değil insanları değiştlrellm Bazı bilim adamları karbondioksıt fazlalığının ınsanların sorumsuzca kömür, petrol ürünlerı ve ormanları yakmasından kaynaklandığını söylemekte, önce bu sorumsuz ınsan davranışlarının değışmesı gerektığını ılerı surmekteler Onlara göre ınsanların sorumsuzluğuna dokunmadan sorunu yosunlar yoluyla çözmek, kötu alışkanlıkları daha da kamçılayacak ve dcğanın kötüye kullanmasını arttıracaktır Adam Heller orman kesımının sanıldığı kadar kolayca önünün alınamayacağını, özellıkle gelışmekte olan ülkelerde artan nüfusun orman kesimıyte ılişkılı olduğunu belırtmektedır Martın, okyanusu demır yönunden zengın gubreyle besleyerek çok genış bır bıtkı örtusu yaratmanın kımseye bır zarar getırmeyeceğını, aksıne bırçok faydalı yan etkılerı olacağını savunmakta Bu göruşe ABD Denız Araştırma Enstıtüsu Dırektöru Edvvard J. Grean de katılmakta ve bır an önce bu denemelere gırışılmesinı önermektedir 1992 ortalarında ılk denemelerin yapılması beklenıyor Ulusal Bılım Enstitüsü Biyoljık Bilimler Dalı Başkanı Oscar R. Zaborsky, okyanustan yararlanmanın önemlı bır katkı olacağını, ama bunun, sorunların tümunü çözemeyeceğını, ınsanların dunya ısınma sorununu anlayarak elbırlığıyle uluslararası düzeyde ışbirlığıne gitmelerının gerektiğını savunmaktadır. LJ 'ilımin, tabı baştafen bilimlerinin, günümüzde en belirgin özelliğı nedir, sorusuna farklı yanıtlar verilebilir belki, ama herkesin bir noktada birleşeceğini düşünebiliriz bilim. moleküler/atom (parçacık fizikçiler ıçın hatla alomaltı) düzeyde vapılıvor ve bılım bu nıtelığiyle, bilim adamından tnuthiş bır uzmanlaşma ıstiyor. Uzmunlaşma kavramı da bugıin başka bır ıçerık kazandı. Sözgelimi, fiziğin yüksek sıcaklık fizıği dalının mce fİlmler uzmunı.. Belki de mce fılmler uzmanlığı yeni kö'kler vermi}tir, dallara avrılmıştır, bizim haberimiz henüz yoktur.. Bilim ağacının en küçük köklerinde kolay izlenemvyecek kadar çok sayıda araştırma yapılmaktadır dünyada. Bilimi ılerleten de giderek daha dennlere dalan bu köklerdir ışte. Uzmanlık alanımza luıkım olmak, bu alanda kimlerin nelerle uğraştığmı, hangi araştırmaların yapıldığmı, hangı yenı bilgilere ulasıldığım ve nereye doğru gıdildiğini çok ıvı bılmek zorundasınız. O dünyayı avucunuzun ıçinde tuttuğunuz ölçüde onun bir parçası, uzmanı olarak kalırsmız.. Yoksa o dünyayı seyredenler arasına kaîılırsınız. Kendı alamnızda bilime kaikılannız ancak yüzlerce, belki de bınlerce meslektaşınız gibi konunuz üzerinde yoğunlaşmakla mümkün olabilmekte... Bülün bunlar yenı şeyler değıl ve bilim adamlarımızın pekçoğu bu yaşamın içınde.. Bu gırıs de aslında bilimin insandan (bilim adamından tabi) istediği özverilerin arttığını belirtmek için yazıldı.. Dünvada bılımde büyük yarış ve rekabet, bilim adamını zamanının giderek daha büyük kısmını üzerinde çalıştığı konuva ayırmasım, laboratuvarda, çalışma mekanında, seminer veya konferanslarda vb. geçirmesini zorunlu kılıyor. Bilim adann, araştırmacı günlük hayattan giderek daha fazla kopma gerçeğı ile (yoksa tehlikesi mi?') karşı karşıva bulunuyor uzun süredir. Çizerlerin klasik bilim adamı tıpı (dalgın, dünyadan habersız, laboratuvardan çıkmayan, kendi konusundan baska bir }ey düsünmeyen) aklımıza gelıyor, abartılmıs olsa bile..Ama bilim, ilerleyebilmek ıçın de bilim adamına böyle bir zorunluluğu davatıyor. Burada bır paradoks yaşanıyor. Bilim, hayatı daha dennlemesine kavradtkça, derinlere indıkçe hem araştıncı, hem de konu bakımmdan günlük hayattan kopuvor, sokaktaki vatandastun uzuklaşıyor. Bilimle günlük havat arasında yahancılasma giderek artıyor. Yalıtılmışlık: geleceğin toplumunu , geleceğin bilim adamları dünvasını betımleyen kavram , anahtar sözcük mü acaba? Gelecek cumartesı yeni bir gündemde buluşmak üzere, sağlıklı bır hafta dileriz.. O K U R D A N BİZE detaylı ve genis bilgı Mantar üretmek istiyorum 277. sayıda kültür mantan üntimi üzerine yazıyı ılgı ile okuduk. Bizler kültür mantan üzerinde araftırma, üretım yapmak istiyoruz. Dergimız aracılığıyla Abdunnasır Yıldız'la iliski kurmamıza yardımcı olur musunuzf Uır Punda Insalbaâgil Ahmct Ezm*oğlu/Bur«a 30 Mart 7997 farıh/ı 27 7 sayılı Cumhuriyet Bilim Teknik'te, Arş. Gör Abdunnasır Yıldız imzalı "Ucuz ve verimli mantar üretme" başlıklı bir yazı okudum. Burada belirtilen mantar ti»rüı ve üretimi konusunda yapılan çalısmalar hakkında daha almak istiyorum. Sızden ıstedığım, Sayın Abdunnasır Yıldız ıle nasıl bağlantı kuracağımdır, Sarper Yijlt Blllm Teknlk'ln notu Sayın Abdunnaaır Yıldız, Dıcle Unıversıtesı Fen Ed Fak Bıyolojı Bölümu'nde çalışmaktadır Lütfen ona başvurunuz. Cumhuriyet BlllmTaknik • Sahibı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadlr N..di • Genel Yayın Muduru Hasarı Camal • Muessese Muduru Emlne Usaklıgll • Yazı işlerı Muduru Okay Gönensin • Yayın Yönetmenı Orhan Bur•alı • Grafık Yönetmen Tüle» Hasdemlr • 2153