Katalog

AŞTIRMALARI derinlemesine bakıs gorulup çıplak gozle ızlenemez Işte tek bır hucreden kaynaklanan 200 degışık hucre temel ola rak benzerlıkler gostermelerıne rağmen yapısal ve ışlevsel olarak bırbırlerınden farklı oldukları gıbı gelışmelerı ve yaşam surelerı de bırbırınden farklıdır örneğın kan hucrelerı olan alyuvarlar en kuçuk hucrelerden bırıdır (7 mıkrometre) ve hucre çekırdeğı yanı kromozom ıçermezler Bır ırıbaşı andıran kuyruklu sperm hucresınde mıtokondrıa bulunmaz Bazı sınır hucrelerının uzunluğu bır metreyı geçer Insan vucudundakı bazı hucreler yaşam boyu bölunmezler ve yerlerıne yenılerı oluşmaz Bunlar sınır hucrelerı kalp kası hucrelerı ve lens lıflerıdır Bunlar dışındakı hucreler ıse yenılenırler örneğın bır yaranın lyıleşmesı yenı hucrelerın oluşması ıle tıpık bır yenılenme olayıdır Bazı durumlarda bu yenılenme mukemmeldır Bazı durumlarda ıse yenılenme tam olmayıp ız' kalır Bu yalnızca derı hucrelerı ıçın değıl örneğın karacığer hucrelerı ıçın de geçerlıdır Buyuk yaralanmalarda karacığer hucrelerı yeterınce hızlı çoğalamazlar ve bunların yerını fıbroblast adı verılen bağ dokusu hucrelerı alırlar ve karacığerde ' ız kalarak ışlevını tam olarak yerıne getıremez Durmadan yenılenen hucrelerden bırı de alyuvarlardır Her 120 gunde bır yaşlanmış olan alyuvarlar dalakta ortadan kaldırılarak yerıne yenılerı oluşur Aslında tek amacı var o da varlığını surdurme Bu da ıkı şekılde gerçekleşıyor, kendı bıreysel varlığını surdurme ve varlığını benzerlerını oluştururak surdurme yanı çoğalma Hucreye bu açıdan baktığımızda blreysel varlığı sürdürme surecinln (bkz resım) hucre zarı boyunca besın alışverışınde bulunma, bu besınlerden enerjı elde etme (mıtokondrıalar) yapı taşları olan proteınlerı oluşturma (DNA rıbozomlar) olduğunu goruruz Çoğalma surecıne damgasını vuran ıse kromozomlardır Hucrenın en onemlı ışlevlerınden bırı protelnleri oluşturmaktadır Çunku bu molekuller vucuttakı hemen hemen tum bıyolojık sureçlerı kontrol ederler Metabolızmanın kontrolu yabancı organızmalara karşı yurutulen savaş, oksi|en vb maddelerın taşınması, hep proteınler sayesınde oluşur Metabolızmamızı kontrol eden enzimler proteındır Vucudumuzdakı hemen hemen butun kımyasal reaksıyonlar enzimler tarafından yonlendırılır ve hızlandırılır Vucuttakı daha kuçuk molekuller ve lyonlar hucre ıçınde, hucre dışında gerekse Hucrenın enerjı santralları veproteın labrıkalarr Elektron mıkroskobu ıle çekılen yandakı fotoğrafta hücrenin enerji santralları olan mıtokondrıler (kırmızı), proteının oluşturduğu rıbozomlar (sarı noktalar) ve ribozomları taştlan endoplazmık rehkulum (sarı .duvarcıklar) görulmekte. hucre zarından proteınler aracılığıyla taşınır Örneğın hemoglobın alyuvarlarda bulunan ve oksıjenın akcığerlerden vucut dokularına taşınmasını sağlayan tıpık bır taşıyı proteındır Proteınler bağıçıklık mekanızmasında da çok onemlı bır rol oynamaktadır Yabancı ıstılacılara karşı saldıran antıkorlann yapısı proteındır Bunun dışında kasların kasılıp gevşemesını sağlayan molekuller hormonlar buyume faktörlerı vb proteınlerden oluşmaktadır Proteınler amıno asıt zıncırlerınden oluşur Proteınler bırbırlerınden ıçerdıklerı (arklı amıno asıtlere ve bunların dızılış farklılıklarına gore ayrılırlar Işte bu temel molekulun yapımını başlatan, hucre çekırdeğındekı kromozomlarda yer alan genlerdır Kromozomlarda yer alan her gen bır proteının kodunu taşır Genlerın (yanı DNA molekulu) sentezledığı RNA hucre çekırdeğını terkederek hucre sıvısına (sıtoplazma) geçer Burada devreye hucrenın proteın fabrıkaları da denılebılecek olanribozomlargırer Rıbozomlarda RNA nın taşıdığı kod okunarak amıno asıtlerden proteınler oluşturulur Rıbozomlar hucre sıvısı ıçınde serbest olarak kuçuk gruplar halınde ya da endoplazmık retıkulum adı verılen bır zar sıstemıne bağlı olarak bulunurlar Serbest olarak bulunan rıbozomlarda uretılen proteınler hucrenın kendı ıhtıyacı ıçın kullanılırlar Endoplazmık retıkuluma bağlı olan rıbozomlarda sentezlenen örneğın ınsulin hormonu, sındırım enzımlerı gıbı proteınler ıse hucre dışına taşınarak dığer sıstemlere ıletılırler Bu ıletımı sağlayan tum hucre sıvısında yayılmış olarak bulunan ve hucre zarı Ile baglantısı olan endoplazmık retıkulumdur Bu organel aynı zamanda yağların hucre dışına taşınmasını da sağlar Golgı cısımcığı adı verılen torba şeklındekı bır dığer organel de çeşıtlı organık molekullerın yapımında ve taşınmasında rol alır Hucre ıçınde kalan proteınler llzozom adı verılen baloncuk şeklindekı bır organelde yıkıcı bazı enzimler tarafından parçalanırlar Işte tum bu sureç ıçın enerjiyi sağlamakla gorevlı olan yapılar mHokondrialardır Hucreyı bır ulke olarak duşunursek hucre zarı bu ulkenın sınırları mıtokondrıalar enerjı santralları, hucre çekırdeğı ıse bu ulLutfen sayfayı çeviriniz ve dokular arası bırleştırıcı doku olup kemık ve yağ dokusu bu gruba gırer), slnlr dokusu ve epitel doku (vucudun ıçı ve dış yuzeylerını kaplayan doku) Dokuları oluşturan canlıların en temel biriml Ise hücrelerdir Insan vucudunda 200 den fazla hucre tıpı bulunur Hucreden daha derınlere ındığımız zaman karşımıza hucrenın beynı ve hafızası olan hucre çekırdeğı çıkar Hıicre çekirdeğl ne oldumuzu ve ne olacağımızı belırleyen kromozomları ıçerır Kromozomlar DNA molekullerınden oluşup, bunlar uzerındekı esas soz sahıbı bırımler genlerdlr Işte genom projesı adı verılen ve dunyada uzay araştırma projelerınden sonra en çok para harcanan proje ıle ınsan kromozomlarının harıtası çıkartılmaya çalısılıyor Yenı genler bulunuyor bunların ışlevlerı ıncelenıyor Hucreden derinlere Tek hucreden milyonlarcasına Insan vucudundakı tum hucreler tek bır hucreden bolunerek oluşur Bu hucre dışı yumurta hucresıdır Spermın gırmesıyle başlayan bolunme surecı sonucunda hucreler dokular ve organlar oluşur Dışı yumurtd hucresının bır ozellığı de ınsan vucudundakı en buyuk hucre oluşudur 100 mıkrometre buyukluğunde olmasına rağmen bu hucre ancak mıkroskop altında Insan vücudundakl çeşltll hücre tlplerınden goruntuler Çeşıtlı dokulardakı hucreler bayağı larklılıklar gostermelerıne ragmen temel yapılan bırbınne benzer. Tum hucrelerin sınırlar.nı çizen bu hücre zarlan, genetık materyalı ıçeren hucre çekırdekleri (akyuvarlar dışında) hücre sıvıları ve çeşıtlı hucre cısımlerı vardır 2449