Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER Çamaşır makinesi, ama harika! Ç amaşır makinelerının tost makineleri kadar akıllı olduğu söylenirdi. Şimdi Almanya'da "vvundermachines" diye adlandırılan, çamaşırın işlemlerini otomatik olarak yapan, ağırlığını ölçen, deterjan ekleyen, beyazlatan ve hatta yumuşatıcı katan makinelerin imalatçıları o günlerın geride kaldığını söylüyorlar Almanya'da, Siemens A.G., Bosch ve Lever şirketlerinin katıldığı, hükümet fonuyla yapılan araştırma sonucu yeni bir çamaşır makinesi nesli ortaya çıktı. 30'ya yakın opsiyon arasından seçim yapan kullanıcılar çamaşır yıkanma döngüsünü parıldayan ışık çıkaran diyotlar arasında seçim yaparak programlıyorlar. Daha sonra, temizleyicı, suyu yumuşatıcı ve beyazlatıcı ayrı kaplarından alınıp dar bır bölmeye alınıyoriar Her yüke göre doğru deterjan miktarını bilgisayar hesaplıyor örneğin, beyazlatıcı yalnızca beyaz ve lekeli çamaşırlar için eklenecektir. Kaplar yaklaşık 50 yıkama döngüsüne yetecek kada,r çamaşır tozu taşıyabilir. Mantonun gizemi Bir jeokimyacı, dünyanın nerdeyse yaşına eşit kaya bulduğunu söylüyor. Y Oziipjü insanlara otobüsle seyahat ODTÜ'lülerin geliştirdikleri teknik sayesinde, Ankara'da sakatlar otobüse rahat binecekler. Hülycı Peker DTÜ Mekanlk Topluluğu ndan Cem özgüner ve arkadaşları özürlü insanların da toplu taşım araçlarına rahatça inip binmelerini sağlayacak bir proje üzerinde çalışıyorlar. Mekanik Topluluğu üyeleri, "Türkiye'de pek çok ozurlü var ama biz neden bu insanları sokakta görmüyoruz." düşüncesinden hareket ettiklerini söylüyorlar Bir süre en kalabalık caddelerde gözlem yapıyorlar özürlü insanların ulaşım araçlarına inip binmede karşılaştıkları zorluklar nedeniyle ortalıkta görünmediklerine karar vererek bir proje hazırlıyorlar. Proje iki aşamadan oluşuyor Birinci aşama koltuk değneği ve protez kullananların rahat inip binmelerini sağlamak için otobüsün önünde yapılacak değişiklıkler. Ikinci aşama ıse tekerleklı sandalye olmadan hareket edemeyen özürlüler için otobüsün arkasına yerleştirilecek hidrolik veya platform sistemi Cem özgüner, ODTÜ'deki özürlü öğrencileri yurtlardan bölümlere taşımak için değişiklikler yapılan ODTU servisini, Istanbul Ankara ve Izmir'de eskiden özürlü insanların taşındığı, şimdi kullanılmaz halde olan arabaları incelediklerini anlatıyor ve ekliyor; "Ankara Sakatlar ve Özürlüler Derneğınden Elvan Uğurlu ve Vedal Han ile birlikte özürlüler okulunagelmemizin nedeni otobüste yapacağımız değişiklikleri buradaki arkadaşlarla tartışmak. Otobüse eklenecek küçük bir kolun yeri bizim için uygun olsa bile özürlüler için kullanışlı olmayabilır." Ankara Ortopedik özürlüler Okulu'ndakı öğrenciler en çok otobüsün ön tarafındaki merdiven sayısının azaltılmasına, yüksekliğin düşürülmesine ve otobüsle yer arasına yerleştirilecek ara merdivene sevınıyorlar. Alper Başaran ve Emlne llgaz Gdslerg* f tablotu | . Deterjan ve su yutnufa tıcısı vıkama botumune glltyor Su gıysllerın uzerine Sulçeri girlyor Gelentu O Miele tarafından yapılan bir başkasında, durulama suyu bir depoda tutuluyor ve bir sonraki yıkamada tekrar kullanıhyor. Bir bilgisayar depoya gelen ve depodan gıden su miktarını kontrol ediyor ve bakterileri öldürmek üzere periyodik dozlarda ultraviyole ışın kullanılıyor Ayrıca bu model daha az su harcamakta, yıkama başına su tüketimini 19 galondan 13 galona indirmektedir. Bir başka Alman şirketi olan AEG bazı çamaşır makinelerıne bilgisayarlı bir zamanlayıcı eklemiştir Bu makinelerde önce su yumuşatıcı otomatik olarak çamaşır deposuna boşalır ve beş dakika sonra deterjan alınır. Sonuç olarak yuzde yırmi daha az yumuşatıcı kullanılır, çünku deterjanla karışmamış olduğu zaman daha etkilidir Miele son günlerde ne kadar su emildiğini belirliyerek çamaşır ağırlğını olçen, daha sonra bu ölçume göre deterjan ve ek su alan benzer bır makinenin tanıtımını yapmıştır. Sıvı deterjan kullanan makıne yalnızca okunabilir belleğı olan bir bilgisayar yongasına sahiptir. Bu akıllı çamaşır makineleri geleneksel olanların iki katı kadar pahalıdır, ancak İmalat7ilar, bu modellerin deterjan kullanımını azalttıklarını ve bunun atık su arıtma tesislerinın işini azalttığmı söylemektedirler (nb) 2442 koltuk değnekli ve protezli özürlülerin ayaklarını yerden 10 12 cm'ye kadar rahat kaldırabildiklerini fakat otobüslerin yüksek olmasından binmelerinin çok zor olduğunu söylüyorlar. Orta kapı yanındaki koltukların düzenlenmesıyle ılgıli soruları ArH Aslantürk, Mehmet Karadeniz ve Gülseren Cantiirk "otobüse binebilsek ayakta da gideriz" diye yanıtlıyorlar Danışmanları Doç. Dr. Mehmet Çalışkan'ın ve EGO Genel Müdurlüğü'nün katkılarıyla EGO otobüsunde yaptıkları değişiklikleri Mekanik Topluluğu üyeleri şöyle özetliyorlar: "Belediye otobüslerinin basamakları çok yüksekti. Biz, otobüsün basamak sayısını ikiden üçe çıkartarak yüksekliğini azalttık. Basamakların normal yüksekliği 26 cm'den 17 cm'ye düşürüldü. Otobüsün ön kapısının sağına ve soluna iki tane bar konuldu. Protez kullananlar dizlerini bükemediklerinden orta kapıya yakın tek koltuklardan birinin onundeki koltuk kaldırılıyor. Otobüsün döşemesiyle yer arasına dışarıdan çıkarılacak bir basamak yapılıyor. Ayrıca ortopedik özürlüler ayağa kalkmadan yanlarındaki düğmeye basarak inecekleri durağı şoföre bildirebilecekler." EGO Genel Müdürü Cihan Alfanöz ise kısa sürede otobüstekı değişikliklerin tamamlanarak deneme seferlerine başlanacağını söyleyerek; hedeflerinin her hatta özürlüler için düzenlenmiş en az bir otobüsün çalışması olduğunu belirtiyor. Oguz Doganyılmaz ve diğer tekerleklı sandalye kullanan özürlüler hıç toplu taşım araçlarına binmemişler Projeyi gözleri parlayarak dikkatle dinliyorlar, uzun uzun ODTÜ Mekanik Topluluğu üyeleriyle tartışıyorlar. Sonunda Oguz Doganyılmaz dayanamayarak şöyle diyor "Hidrolik veya rampa slstemi bizim için hlç fark elmez, yeter ki blnellm." eryuzünün 4.5 mılyar yıl öncekı erken evrelerını araştıran jeologların sabırlı olmaları gerekıyor, çunku bu eski dönemlerden kalma taş parçalarına çok ender rastlanmakta Kaliforniya Santa Cruz Üniversitesinden Ken Collerson adlı jeokimyacı dunya mantosuna ait en yaşlı kayaları bulduğunu iddıa ediyor 1987de topladığı örnekleri analiz eden Collerson, Kuzey Amerika'da Labrador yarımadasının kuzey sahilinde aldığı kaya parçalarının 4 milyar yasında olduğunu öne sürdü. Buna göre Labrador örnekleri, şimdıye kadar bilınen en eskı kayalardan yarım milyar yıl daha eski Manto, dünyanın katmanlarının ortada bulunan bölümü; yer kabuğu ile çekirdeği ayırıyor. Ikı Labrador örneğinden eski olanı komatıtten yapılı Komatıt, yüzeye fışkıran sıvı mantodan oluşan bır mineral Yüz milyon yıl daha genç olan diğer örnek de katılaşmış mantodan oluşuyor Her iki örnek samaryum adlı radyoaktif elemanı içeriyorlar Samaryum yavaş bir şekilde daha stabıl ve hafif bir eleman Neodımumun izotoplarına bozunuyor. Meodimumun samaryuma oranı ve kesin bozunma hızının bilinmesiyle Collerson kaya örneklerinijı yaşını belirliyor Dünya mantosunun 4 milyar yıl önceki bileşiTıini yansıttıklarından bu örnekler jeologlar için önemli bulgular. Jeologlar, zaman içinde hafif ve ağır elemanların ayrılmasının doğal bir sonucu olarak mantonun kimyasal olarak farklı ıç ve dış katmanlara hızla ayrıldığını düşunuyorlar. Collerson'un bulguları bu kuramı destekliyor; elindeki kaya örnekleri, mantonun henüz yeni ayrıldığı dOönemden kalma. Collerson, araştırmasını bir detektif öyküsüne benzetıyor "Küçük jeolojik ipuçlarından yararlanarak mantonun gizemini çözmeye çalışıyoruz " diyor Collerson'un keşfettiği ipucu, örneklerindeki ağır ve hafif neodimum arasındaki oranın düşük olması. Şayet örnekler oluştuğunda manto ayrılmamış olsaydı ağır neodimumun daha derin manto katmanlarına çöktüğünü gösteriyor Collerson, önümüzdeki yaz Labrador'a dönerek komatitin altında daha eski örnekler olup olmadığını araştıracak. (Dlscover 7/1991 Çev.l.m.t)