Katalog

RÖPORTAJ EVRİM Korkmayın... Cöller yeserecek Sovyet bilimci Yanshin, dünyada sera etkisinin yol açacağı iklim değişikliğini olumlu karşılıyor. Türkiye'de ve çeşitli bölgelerde yağışların artacağını, Sahra'nın yeşereceğini söylüyor. aradenız ın Ekolojık Sorunları ve Ekonomık Değerlendırme Olanakları Sempozyumu nedenıyle eylul ayında ulkemıze gelen Sovyetler ın onemlı bılım adamı Yanshin sorularımızı yanıtladı Soru Slze göre dunyanın karşı karşıya bulundugu temel ekolo|ik sorunlar nelerdir? Yanshln once şu verılerı sunmak ıstı yorum Dunyamızda ınsan sayısı çok artı yor örneğın 50 yıl once dunyamızda 2 5 mılyar ınsan yaşarken bugun bu sayı 5 mılyara çıktı 2 bın yılında da dunyada 6 mılyar 100 olacağız Insan sayısındakı bu artış dunyada yaşam bıçımını değıştırdı ' Şehırler buyudu ve çoğaldı Yollar genış ledı ve arttı Bu nedenle ınsan doğayı doğ rudan etkıleyen bır varlık oldu Dunyanın kaynakları aşırı olçude tuketılmeye başlandı Doğa kaynaklarının duzensız plansız kullanılışı dunyanın hemen her bolgesınde soz konusu Hatta hayatın varlığını borçlu olduğumuz bıyosfer tabakasının kırlenmesınden soz edılıyor Bu kırlenmenın ana unsurlarını 6 maddedetoplayabılırız 1 Insanların çok fazla kullandığı ısınma kaynakları yakıldıktan sonra ayrılan sıcak gazlar dunyada sera etkısını arttıran bır tabaka olusturmakta 2 Ikıncısı delınen ozon tabakasadır Bu boyle surerse dunyayı çok buyuk bır rad yoaktıf tehlıke beklemektedır 3 Bır konu da yağmurdakı asıttır Sanayı faalıyetlerı sonucu dunya atmosferıne salınan asıt buharları yağmur suyunu da kırlettı Asıtlı yağmur dokunduğu herşeye zarar verıyor bınalara ınsanlara ınsan ların gıysılerıne 4 Ayrıca dunyada çollerın yuzolçumu artıyor Çunku hayvan surulerı a>iıyor Hayvanlar dogada yaylada toprağı ezmekte bıtkı ortusunu yok etmekte kum laşmaya çolleşmeye nedenolmakta 5 Tropık ormanların yakılması beşıncı etken Bu ormanlar oksi|en kaynağıydı özellıkle Brezılya Zaıre Endonezyaada larında bu tropık ormanlar yakılmaktadır 6 Bır dığer sorun dunya okyanusunun kırletılmesıdır Bu kırlılığın başlıca nedenı denızlerden elde edılen petroldur Denız uzerındekı petrol platformlarından okya nuslara sızan petrol 10 muılyon tondur Bır çok devlet nehırler kanalıyla çoplerını denıze boşaltıyorlar kı bu da denızlerde bıyolojık hayatı yok edıyor Bıyologların araştırmalarına gore yılda 200 300 çeşıt hayvan yokoluyor Soru. Fakat butun bunlara rağmen, dunyadakı karamsarlığın aksine, siz lyimser bır tavır alıyorsunuz ve sozgelimi sera etkısının iklim uzerinde etkisinin olumsuz olmayacağını söylüyorsunuz.. Yanshln: Butun bu olumsuzluklar oluşurken hıç kımse coğrafyacıların ve jeologların fıkrını sormadı Bunu nıçın beiırtıyorum bılıyor musunuz? Çunku K nusu degll ml? Yanshin Boyle su duzeyının yukselmesını beklemek gereksızdır Bu konuda sıze çok kanıt verebılırım örneğın bu yaz Antarktık kıyılarında sıcaklık 18 derece cografyacılar ve jeologlar dunyanın bun dır 45 derece sıcaklık artışıyla orada ter dan 10 bın yıl oncesı koşullarını ınceledı mometre 14/12 yı gosterecektır Bu da ler ve o donemlerde dunyada buyuk değı buzulların erımesıne yol açmayacaktır şıklıkler olduğunu soyledıler 68 bın yıl Hatta kıyılarda bıle okyanus suları ısıcakoncesımn verılerıne baktığımızda dunya lığı her zaman sıfırın altındadır Orada 46 derece daha sıcaktı Ama o sıcaklıkta her zaman buzdağı vardır Ancak bura bıle kutuplar erımedı Ne Kuzey Kutbu ne dakı buzullar çok derınlerdekı akıntılara de Guney Kutbu erıdı Sadece belkı Ku gıderse o zaman buzul erımesı soz konuzey kıyılarında bırtakım kutuplar erımış su olabılır Okyanusun su sevıyesının olabılır Ama o sure ıçınde buyuk miktaryukselmesı başka bır açıdan da yanlıştır larda yağmur yağdı Dunyamızın yuzde Yerkabuğunun da yer yer yukseldığını 71 ı sularla kaplıdır Bu yuzden sıcaklıkla duşunursek yıne bu da okyanusun yukbırlıkte yuzeyde artan buharlaşma atselmesı demek değıldır Yerkabuğunun yukseldığı yerlerde denız gerı çekı lecektır Çoktuğu yerlerde yukselecektır Ama bu denız sevıyesının artması demek değıldır Mesela Hollanda Venedık, sevıye olarak ınecektı Ama yıne burada okyanusun sevıyesı artmış olmayacaktı Soru Dunyada muhtemel iklim değişiklıkleri nasıl olacak, hangi bölgelerde iklim deglsecek? Yanshln:lklım Ekvator bolgesınde hemen hıç değışmeyecek Belkı yarım derecelık sıcaklık artışı olabılır Turkıye de ancak onumuzdekı asrın ortalarına doğru 1 5 2 derecelık ısıcaklık artışı beklenebılır Bu durum İklim değışıklığı çerçevesınde eşıtlenecek ancak yağışlar ıçm aynı şeyı soylemek doğru olmayabılır Ispanya Ukrayna arasındakı bolgede yağışlar çok art mayacak Kuzey Avrupa da, Orta Asya da Turkıye de yağışların bıraz artabıleceğını söyleyebılırız Burada onemlı olan Sahra Çolu nde yağışların artmasıdır Ve orada çok guzel yabanıl hayata sa hıp bır bolge oluşacaktır Soru. Bu İklim değişikliklerini ne zaman umablllrlz? Yanshln Bu değışıklıkler çok uzun bır surecı alacak Ama bu A.L. Yanshln, SSCB Bılımler Akademisı Bıyoster So değışıklığın bır başka etkenı daha runları Bılımsel Konseyı Başkanı var Bu dunyadakı enerjı eldesının nasıl devam edeceğıne bağlı Bugun mosferde nem oranını arttırıyor ve yağış ku şeklıyle devam ederse şu tahmını yalara neden oluyordu Iklımbılımcıler nerepabılırız 2000 lı yılların başlangıcında lerde fazla yağış olacağını bu ısı 1 52 derece 2050 yılında 45 derece ardeğışımlerı çerçevesınde hesaplıyorlar tış Şunu unutmamak gerek Bu artışlar Bu hesaplara gore Kuzey paralelde Askutuplara doğru artacagından artış kuya Turkıye Sahra Çolu nde dunyada ısıtuplarda 5 derece olacaksa Turkıye de 2 nın yukselmesı halınde yağışlar artacak 2 5 derece olacaktır Bu da yağışların arttır Belkı bırçok ınsan bılmıyor Ama masına yol açacaktır Sahra çölunun ortasında buyuk bır su kaySoru Bu anlattıklanna göre, dunyada nağı vardır Sahra da hâlâ tımsahlar yaşısıcaklık artışları bir tehlike oluşturmuyor yor.. Eskıden Sahra da bırtakım yerleşım Yanshln: Soylenenlerın aksine sera etbolgelen vardı Eğer ısının artması yıne kisinin artışı ınsanlık ıçin bır tehlıke debuyuk buzulların erımesıne yol açacaksa ğıldır Aksine çok yararlı olacağını duşuve nem ve yaQış oranı artacak ve Sahra nuyorum Boylelıkle çoller yok olacak, Çolu nu bıle yenıden bır yaşam bolgesı ınsanlara buraya yerleşecekler Komuru halıne getırecekse bundan nıçin korkave petrolu yakmayı surdurmelıyız Boylehm? ce tehlıkell atom enerjısıne de ıhtıyacıSoru Kutup buzullarının erimeslyle demız olmayacaktır Ben atom enerjısının nizlerde su yuzeyinln yukselmesı sozkouretılmesıne çok karşıyım Modern insan ilk nerede yaşadı? , odern ınsanın ılk olarak 200 bın yıl lonce Afrıkada evrım gosterdığını I ortaya koyan hıpotez ustundekı tar tışmalar suruyor Allan Wilson'ın Mltokondrlyal Havva hipotezi adlı varsayımını açıklamasından dort yıl sonra çalışma arkadaşları Llnda Vlgilant ve Mark Stoneklng goruşlerını destekleyen yenı kanıtlar buldu Araştırmacılar atamızın bundan 200 bın yıl once Afrıka da yaşadığına daır en kuvvetlı delıllere sahıp olduklarını be lırtıyorlar Calıfornıa Unıversıtesı nden Wilson, Slokening ve Rebecca Cann dort yıl once yaptıkları çalışmada Eskı Dunya dakı bırçok coğrafık topluluğun temsılcılerı olan 147 kışının DNA larını (mıtokondrıa ıçındekı DNA lan) ınceledı VVılson ve arkadaşları dunyanın çeşıtlı bolgelerınden ınsanların DNA larını karşılaştırarak modern coğratık toplulukların yakın tarıhte bırbırlerıyle nasıl bır etkıleşım ıçınde bulunduklarını ortaya çıkarmaya çalıştılar Sonunda varmak ıstedıklerı nokta ıse modern ınsanın (homo sapıens sapıens) nerede ve ne zaman evrım gosterdığıydı Calıfornıa Unıversıtesı nden araştırmacıların vardıkları sonuç bırçok nedenle eleştlrıler aldı Bunlardan bırı Afrıka yı temsıl eden kışılerın sıyah Amerıkalılar olmasıydı Bu kışıler Afrıka kokenlı olmalarına karşın bırkaç kuşaktan berı Amerıka da yaşıyorlardı Yenı çalışma bu ve benzerı eleştırılerı karşı yapıldı Araştırmacılar bu kez 121 ı Afrıka doğumlu olan 189 kışıyı ınceledı ve sonuçları Ikı ıstatıstıksel yontem uygulayarak sınadı Bu yontemlerden birı modern ınsanın Afrıka kokenlı olduğuna daır bulguların şans eserı olma olasılığının beş yuzde bır otekıyse on bınde bır olduğunu gosterdı Vıgılant bunun hıpotezlerı nı destekleyen guçlu bır ıstatıstıksel sonuç olduğunu soyluyor Mltokondriyal Havva hipotezi bazı antropologların fosıl kayıtlarını temel alarak ılerı surduklerı çok bolgelı hıpotezle çatışıyor Buna gore modern ınsan ılk olarak ıkı yuz bın değıl bır mılyon yıl once bırçok bolgede yaşadı Mıchıgan Unıversıtesı nden antropolog MİHord Vtfalpoff bırçok modern topluluğun aynı bolgede yaşamış eskı topluluklarla aynı anatomık ozellıklerı gosterdığını soyluvor ve Mıtokondrıyal Havva hıpotezının yerel ozellıklerı açıklayamadığını ekliyor VVolpoltf a gore mıtokondrıyal DNA verılerı geçerlı bır molekuler olarak kullanamaz Oysa Vıgılant ve arkadaşları çok bolgelı hipotezi destekleyen fosıl kayıtları ustunde yapılan yorumların yetersız olduğunu savunuyor Araştırmacılar modern Insanın Afrıka kokenlı olup olmadığının fo sıl kayıtları temel alınarak kabul ya da reddedılebılmesı ıçm ıstatıstıksel bır sınama yontemı de uygulanarak genış çaplı bır morfolojık çalışma yapılması gerektigını belırtıyorlar (m.a.) 2444