Katalog

TARTIŞMA HAFTANIN GÜNDEMİ Türkiye, daha yukarılarda Dış yayın listesinin yanıltıcı yönleri üzerine Prof. Dr. YusufTan, Boğaziçi Universitesi er şeyden once Eugene Garfield'in Amerika nın harıka çocuğu olması gıbı bırtakım sıfatların bıraz abartılı olduğunu belırtmek ısterım 17 yılını bılıme adamış blr kışl olarak şimdiye kadar hıç kımsenın SCI'yı Garfıeld ın ıddıa ettıği şekılde kullandığına rastlamadım Yanı hıç kımse atıflardan gıderek yenı bır konuda lıteratur taraması yapmamaktadır, bunun daha kolay bır yontemı anahtar kelımelerden gıderek lıteratur taraması yapmaktır, ayrıca herhangı bır konuda çalışan kışı zaten bu konudakı lıteraturun tumune yakınına vakıftır SCI nın onemı sadece yapılmış olan çalışmaların lılerature katkısını gostermek olablllr Yalnız bu son belırttığım hususun buyuk blr dıkkatle yorumlanması gerektığını hemen vurgulamak ısterım Salt sayılara bakarak bır araştırmanın bılımsel onemı konusunda karara varmak son derece yanıltıcı olabılır örneğın, zeytın kuspesının hayvan yemı olarak kullanılması konusundakı bır araştırma, zeytın uretımınde dunyada ıkıncı ulke olan Türklye açısından ekonomık değerı son derece onemlı bır araştırma ıken dunya lıteraturunun % 99'unu sağlıyan ılerı ulkelerde zeytın uretlml hıç olmadığındantokblr atıt alamaz, halbukı Lovvry'nın proteın tayın yontemı 20.000 civannda atıl almıştır Salt sayılara bakarak bırıncı araştırmayı bılımsel olmamakla suçlayıp ıkıncı araştırmayı bılımsel değerı çok yuksek olarak nıtelemek kanımca son derece yanlış olur ve gerçekten de bu boyledır Sadece sayıların onemlı olmadığının bır dığer orneğı de, Roger Gullis ın Max Planck Enstıtusu'nde yaptığı son derece fazla atıf olan dört makalesındekl tum verilerı kendı muhayyılesının urunu olarak yarattığını kabul ederek, bu makalelerını gerı çektırmesıdır Bu gerçek goz unune alındığında, bu makalelere yapılan butun atıfların halen SCİ atıf lıstesınde yer alması, kanımca salt rakamların dıkkatle yorumlanması gerektığı gerçeğını pekiştirmektedır Bu konuda belırtmek ıstedığım bır dığer husus da, bılımsel saçmalayabılme yeteneğın olma durumunda. yuksek sayıda negatH atıt ol ma olasılığıdır Bunun en guzel orneğı de Benvenlste nın suyun belleğı olduğu konusundakı makalesıdır Yazarın saçmaladığı konusunda yuzlerce yazı çıkmış sonunda CNRS'ın Benvenıste nın laboratuvannı kapatmayı gundeme getırmış olmasına karşın, yazar, salt rakamsal verıler goz onune alındığında yuzlerle atıf yapılan bır yayın yapmış olarak gorulmektedır H lerını sırf bu rakamlara bakarak degerlendırmek kanımca yanlıştır, bunun en guzel orneğl de verdığınl grafıklerde görulmektedrr (Her nakadar0 90 oranını verilen rakamlardan çıkarmak olanağı yok ıse de) Burada Suudl AraMatan ın bılım duzeyı olarak Türkiye yı yakaladığı. hatta geçmek uzere olduğu şeklınde bır yorum çıkarmak olasıdır Salt SCİ rakamlarına bakarak boyle duşunmenın yanlış olacağı göruşundeyım Bunun gerekçesı ıse Suudı Arabıstan da çalışmış olan bazı arkadaşlarımdan edındlğım bılgilere dayanmaktadır Suudı Arabıstan Unıversıtelerınde çalışan kışllerın hemen tumune yakını yabancıdır ve bunun önemll sayılabılecek bır kısmı da Turktur Her nekadarrakamlar Turkıye ye yaklaşıyor ıse de, bu bılımsel katkının ne kadar sureceğı şuphe göturmektedlr Bu durum 1938 ve sonrakı yıllarda Turkıye'de da yaşanmış ve Hıtler'den kaçan Alman musevısı bılım adamları sayesınde Turkıye kaynaklı makale ve atıflar doruk noktasına yukselmıştır, ama bu kesınlıkle o zamanlardakı bılımsel potansıyelimızı yansıtmamıştır Son olarak yayınladığınız ıstatıstık ve atıflar lıstesıne alınan makalelerın seçım krıterı, yazar adresı olarak bır Turk Unlversıtesının adının geçmesı gıbı görunuyor Boyle bır krıterden gıderek.Turk blllm yayını uzerıne karara varmak, en azından haflfllk olmaktadır Turkıye'de yerleşık bılım adamlarının yurtdışı çalışmalarını, yayınladıkları makalelerınde araştırmayı yaptıkları kurumun adreslnın yer alması, çalışanın devamlı adresının dıp not olarak verllmesl, çokça uygulanan bır yontemdır Bunun başlıca neden, araştırmanın hangı kurumda yapıldığının belırlenmesıdır Bu kesın bır kural değıldır Çunku ortak teorık ya da Sosyal bılımler ıçerıklı bır çalışma durumunda boyle bır sorun yaşanmamaktadır I erkes Mersin 'e, sen tersine..deyişi toplumumuzda genel kabul görür. Bu eleştırel bir nitelik taşır. Herkesin genel eğilime uymasını isteriz ve bekleriz. Genel eğilim, çoğunluk, bır tür sığınaktır sanki varlığımız için. Dısına düşenlere acınz, davranışını tehlikeli buluruz, uyarırız onu. Bazen gözünü kaşını yardığımız da olur, sevgiden, onu çok dü'şündüğümüzden' Enküçük topluluktan (sözgelimi aile), toplumsal örgütlenmemn gıderek büyüyen tüm bırimlerine kadar, her yerde çoğunluğun dışında düşüncelerin olması, yaşaması, daha doğrusu yaşatüması, sağlıkh gelişmenin önşartı, kararların, uygulamaların doğruluğunun denetlenmesı, gözden geçirilmesi açısından en gerekli olanı değıl midir? O halde bundan genellikle rahatsızlık duymak neden? Sovyetlerin büyük coğrajyacısı, okyanusbilimci Yanshin'leyaptığımız görüşmeyi yeniden gözden geçirirken, bu çok iyi bilinen, herkesin her şeye rağmen sık sık tekrarladığı (uygulamasa bilel) düşünceler üşü'şüyor ister istemez insanın aklına. Yoksa çok sayıda insanın yeryüzünde yaşamasının, ayrı benliklerin, beyinlerin olmasımn anlamı ne, sorusunu da rahatlıkla sorabiliyorsunuz. Yaşadığımız zamanın ötesinde olabilmek, daha doğrusu durabilmek! Mutlak gerçek kimde, nerede? Ve nedir* Yanshın, dünyadakigenel bakışın, akışın tersine sözler ediyor, dusunceler savunuyor. Sera etkisi mi? Ne kadar guzel, diyor nerdeyse, dünyamız ısınacak, bunun sonucu yağışlar artacak, çöller yeşerecek, dünya daha yaşanır hale gelecek..Kutuplar mı eriyecek? Hayır, dünyanın en sıcak döneminde bile kutuplar erımedi, abartmaym, diyor. Okyanusların yükselmesi ve karaları suların basması da sözkonusu değiL.Gönlümüzü rahat tutalım..İklimbilimcilerin bılgısayarlarla yaptıkları simülasyonlar sonucu felaketler ürettiğini belırtiyor. Baştan sona tutarlı düşünce, düsünce sistemi olabilir mi? Olursa, mutlak gerçek olur. Kısa, orta ve uzun vadeli zamanla, o da sadece belirli bir takvimle sımrlı, birleştığınde, yasamın mikro ve makro boyullarına vurulduğunda, her düşüncenin ve en kesin "yasaların" bıle gerçeğin söyle orta yerlerinde yüzdü'ğünü görüyoruz geçmişe baktığımızda. Şöyle baktığımızda Yanshin'in de, sera gazlarmın üretiminin artışı ile havanın bileşimınin değişmesi sonucu insanın soluduğu havanın gıderek zehirlenmesi ve bunun canlı organizmada yolaçacağı değişikleri düşünmediğini söyleyebiliriz. Ama önemi yok. Onemli olan elimizde, kullanacağımız, değerlendirebüeceğimiz başka bir verının de olması. Zenginliğin, gerçeğe en yakın davranabilmenin başka yolu var mı? Gelecek cumartesiye kadar, mutlu günler dileklerimizle.. O K U R D A N BİZE Bilim Fuarları üzerine marı, zıraat ve daha blrçok konuda araştırmalara yer verllmekte Benım ve arkadaşlarımın dlkkatlnl entazla ekolojl kısım çektl Çunku bu Yıllardır Cumhunyet okurum Gazetenın, bı bölumde Turkıye ve komşu ulkelerı gösteren 2 lımsel gelışme olmaksızın sosyal, ekonomık ve harıta bulunmaktaydı Bıri Kurtlerın yoğun yakulturel anlamda çağdaş bır toplum olamaya şadığı bolgelerı dığerı de su harıtası ıdı Ülkecağımızın duyarlılığında olması ve bu anlamda mizde bılimln gellşmesl amator ve prolesyobılıme pencere açan sızln yönetlminızdekı Bı nel araştırmacılara maddi manevı desteğl lım Teknık" çalışanlarını candan kullarım sağlanılması, bllimin sevdlrılmesl ıle mümBılımın ulkemızde gelışmesı, uretken hale kundur Kanada ve Japonyaya da gıdecek gelerek kendı sanayımızın dışlılertnı döndure olan HEUREKA 91, gıbı İuarların ulkemıze gelbılmesı her mıllıyetçı insanın özlemı olmalıdır mesl, kendı HEUREKA'lanmızı yapmamız en Bıllmın özgun ortamda gelışeceğinı hepımız bı büyuk temennımdır Amator lotoğratçı oldulıyoruz Yaklaşık 1 ay önce Isvıçre'deydim Ve ğumdan yaklaşık 50 kadar slayta sahıbım llgl Zurıh kantonunda bulunan bır bılım tuarı HEUduyarsanız konuyu dıa ve dığer materyallerle REKA'yı gezdım 27ekımekadaraçıkolanluar slze ulaştırmaktan zevk duyacağım adını Archımed'ın banyodan buldum buldum Irhan Uyıal / Ank«r« (Almancası, HEUREKA' HEUBEKA1) dlye Iırla Blllm Teknlk'ln notu Slaytlarmızı, açıklayıcı yarak bağırmasından almış Isvlçre'dekı unıbır yazı ıle gormek ısterız versıte, lıse ve ortaokuldakı oğrencı, bılım adamı yaklaşık 1000'den lazla araştırmanın Cumhurlyet BİLİMTEKNlK«No 244 keşıflerıne yer vermekte Aynı zamanda geç16 Kasım 1991 •Cumhunyet Matbaacılık ve mtşden gunumuze ınsanlık tanhındekl çok onemlı buluşları da kronolo/ık olarak ızleme lır GazetecılıkT AŞ •Kurucusu YunuaNadi • Genel Yayın Yonetmenı HaaanCemal satına sahlptık • Muessese Muduru EmlrM Ufakltgll Arkeolojl, reslorasyon, sosyal bılım, sanat, • Yazı Işlerı Muduru OKayGonen»ln ıklım, dlller, enerjl, yer blllmlerl, ekolo/ı, tızık, •Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı kimya, matematık, ılaç, blyolojl, meteoroloji mı•Graflk Yonetmenı TOIea Haactomlr Sonuç olarak Sonuç olarak, Turkıye'de yerleşık bılım adamlarının dunya bılımıne katkıları yerıne atıf alan kaç makalede Turk Unıversıtelerının adreslerının doğru yerde yazıldığını ölçup, buradan, olçulen parametre ıle fazla ılgılı olmayan bır sonuca varılmaktadır Atıfların sızın ıçın bır onemı varsa o zaman benım teklıfım şu olacaktır Buyurun Cumhurlyet gazeteal olarak atıf lıstelerının hazırlanmasında sız onayak olun, bılım adamlarımızın boyle bır çağrıya gereken onemı vermeyeceğını duşunursenız o zaman sayın Nadlr Nadl'nın anısına sembolık bır odul koyun ve bılım dunyasındakı gerçek yerımızı tesbıt edın Guzelllk krallcelerl yılın reklamctaı, yılın sporcuau, yılın mankenl yılın vesaıresı seçılen bır ulkede, Gazato d« yılın bılım adamını seçsın Her nekadar Turkıye dekı bılım duzeyının dergınızde anılan duzeyde olmadığını ve daha lyı bır duzeyde olduğunu ıddıa ettıysem de Turkıye nın bılım duzeyının bulunduğu seviyenin, olması gereklı alandan çok daha aşağıda olduğunun bllınclndeyım Bunun yukseltılmesının benı herkesten fazla mutlu edeceğıne ınanmanız dılegıyle Olumlu yönlerine gelince... Bu olumsuz gırışle bırlıkte, atıfların Ikl hususu goz onune alarak bır bılımsel çalışmanın dunya lıteraturundekı yerı hakkında bır fıkır verdığı gerçeğını de kabul etmek gerekmektedır Blrlnclıl salta rakamsal değerlendırme yanlıştır ıçerığe bakmak gerekır, ıklnclsı, atıf alınmamış olması ya da az atıf alınmış olması bır çalışmanın bılımsel değerı hakkında tek krıter değıldır Gallleo'nun zamanında tek bır atıf dahi alamıyacağını gözden kaçırmamak gerekır Bunların yanısıra, ulkelerın billmsel duzey 2443