Katalog

İ Ş Y E R İ S A Ğ L I Ğ I H A BER Cinselliği ve üremeyi durduran kimyasallar Cinsel arzu kaybı, düşük sperm sayısı, üreme yeteneksizliği, düşük ve erken doğumlar, testislerin küçülmesl: Işte Işyerlerindeki bazı klmyasalların etkllerl.. Mustafa Taşyürek tş Sağiığı Uzmam ^% mW^\ J li yılların ortalarında W M W Kaliforniya, Lathrop, Occidental Kimya Fabrikası işçileri, DBCP pestisitlerinin üretiminde çalışmaya başladıktan sonra çocuk sahibi olamadılar. Sonunda kısırlastıklannın farkına vardılar. Sonuç olarak 1975'te, ABD işçi Sağlığı ve iş Güvenliği Kurumu (OSHA), bu işyerinde bulunan kimyasal mddelerln, kadın ve erkek İşçilerin her Iklslnde de üreme aistemlerl İçin zararlı oldüğunu kabul etti. önceki standartlar, kimyasal maddelere yüksek düzeyde maruz kalındığında işçileri hastalık veya ölümden korumak İçin belirlenmiştir. Öysa ki işçilerin üreme sistemlerindeki hasar ise belirli kimyasal maddelerin düşük düzeylerine maruz kalındığında bile oluşabilir. Bugün SO'den fazla kimyasal maddenin eğer uygun bir şekilde korunulmazsa kadın ve erkek işçilerin üreme sistemlerini bozduğu bilinmektedir. İşyerlerinde tehlike Sol yüzlü sag yuzlu teorısi Müziğe ve diğer konulara yatkınlık derecesini belirlemede yeni bir iddia 1 bircok endüstriyel işte kullanılır. Bunun zararı erkek işçilerin anormal sperm, düsük sperm sayısı, cinsel arzuda azalma ve diğer seksüel başansızlıklan şeklinde olmaktadır. Ağır metaller öncelikle üreme yeteneksizliği ile ilgilidir. Söz gelişi 1986'da Amerika Birleşik Devletleri "Office of Tecnology Assessment'in yayımladığı bir raporda kadmiyum un spermlerl hareketsizleştirdiği belirtilmektedir. Kursun, cinsel arzunun azalması, sperm sayısının azalması ve sperm hasarlarına neden olmaktadır. Bunlar üreme yetersizliğinin tüm potansiyel nedenleridir. İşçllerlnlzl koruyunuz: Geçmişte bırçok işyerinde eğer bir kimyasal madde üreme sistemine olumsuz yönde etki ediyorsa, sadece kadın işçilerin o maddelerden korunması gerektiği düşüncesi vardı. Bugün bilim adamları erkeklerin de etkilenebileceğini biliyorlar. Alınacak önlemler neler? Bu nedenle böyle zararlı kimyasal maddeleıie çalışırken maruziyeti azaltmak için bazı öniemleri almak gerekmektedir: • işyeri çalışma ortam atmosferinde kimyasal maddelerin konsantrasyonları ölçülmeli ve onların önerilen sınırların altında olduğundan emin olunmalı, • Eğer varsa "malzeme güvenlik bilgi formu"na bakılmalı veya üretici firma, çalışma bakanlığı, ünıversiteler gibi kuruluşlara danışılmalı, • Aynı işi görebilecek daha az zarariı madde ile değiştirilmeli, • Havalandırma ve zararlı kaynağı kapatma gibi mühendislik kontrolleri uygulanmalı, • Maskeler, eldivenler, botlar, önlük ve elbiseler gibi uygun kişisel koruyucuların kullandırılması çok titiz bir sekilde sağlanmalıdır. Üreme sistemine zarar veren maddelere karşı iyi bir koruyuculuk fonksiyonu olan çalışma tarzı/yöntemi kullanılmalıdır. Ne kadarlık bir oranın bir işçiye zararlı olacağını bilmeden, çok zararlı bölge ile az zararlı bölge arasında işçiler asla rotasyonla çalıştırılmamalıdır. Çünkü belki de farkında olmadan daha fazla işçi üreme yeteneksizliği veya kansere neden olabilecek cıddi tehlikeler altında kalabilir. (1) Teratogen: Fatal buyüımyi bozan ve malformasyonlara neden oluşturan herhangl bir laktör. (2) Mutagen: Genetik değişim yaratan, genetlk değışmeye sebep olan (llaç, ışın vs). Üremeye İki yollu etki Kimyasal maddeler üremeye iki yolla etki edebilir. Teratogenler (1) sperm veya yumurtalara zarar vermez, fakat gebe Isçllerde ölü doğumlara, erken doğumlara, düşük kilolu doğumlara veya bebekte doğum bozukluklarına neden olabilir. Mutagenler (2) ise bununla beraber maruz kalan işçilerin sperm veya yumurtalarındaki kromozomlara hasar verir. Diğer kimyasallar hem mutagen hem de teratogenlerdir. Geçen sene (1989), Kuzey Carolina Üniversitesi araştırmacılan tekstll, kll, taş ve cam işlerinde çalışan, etkilenmış erkek işçilerin eşlerinde bile bu durumu saptadılar. Bu kadınlar ölü doğum ve erken doğum gibi sorunlarla karşılaştılar. Kuzey Carolina'daki bir araştırmaya göre mutagene maruz kalarak spermi zarar gören bir erkek işçinin çocuğunda, hatta anne maruz kalmadığı halde doğum kusurları belirlenmiştir. Vanderbilt Üniversitesi'nden Prof. Dr. Thomas Harris, bu sonuçların bazı anlamının oldüğunu söylüyor. "Mutagenler (üremenin biyolojik yapı bloklarını oluşturan sperm ve yumurtaların her ikisinde de) kromozomları değiştirmektedir" diyor. "Böylece bir olasılık var, o da mutagenin ya sperm ya da yumurtalardan birini değiştirmesidir." Cinsel arzu kaybı Kuşkulamlan kimyasal maddeler: Bazı kimyasal maddeler düşük sperm sayısı, üreme yeteneksizliği, hormon düzeylerlnde değlşmeler, cinsel arzu kaybı ve testislerde değlşlkllkJere neden olabilir. Erkeklerin üreme sistemlerine etkisi konusunda bazı kimyasal maddeler üzerlnde çalışılmıştır. Sizin işçileriniz de bu (bazı) kimyasal maddelere maruz kalıyor olabilir. Organlk solventler; stren, ksllen ve toluen gibi kimyasal maddeler içerir. Bu solventlerin birçoğu mobilya üretlml ve elektronik endüstrisinde kullanılır. Bilimadamları hangı organık solventlerin erkeklerin üreme sistemini bozduğunu kesin olarak bilemiyorlar. Ancak bazı çalışmalarla bazı solventlerin spermanın niteliğini etkilediğini ve testislerin küçülmeslne neden oldüğunu raporladılar. Diğer çalışmalar, maruz kalan kadın işçilerin büyük bir olasılıkla spontan (kendi kendine olan) düşük yaptıkları ve doğuştan kusuriu çocuk doğurduklarını göstermiştir. Karbon dlsülfür, özellikle üreme sağlığı açısından zararlıdır, çünkü bu madde üçüklerin müziğe yatkınlık derecesini belirlemek için yeni bir teori ortaya atıldı. Bundan böyle aileler, çocuklannın sağ ya da sol yüzlü olup olmamasına göre bir karara varacaklar. "Birkaç istisna dışında tüm müzik dehaları • şarkıcılar, besteciler, çalgıcdar, cazcılar, orkestra şefleri ve hatta yerel müzikle uğraşanlar sol yüzlüdürler" diyor psikolog Kart Smith. Pekçoğumuzun sağ ya da sol elini kullanması gibi insanlar konuşma biçimlerini yöneten daha güçlü ve daha esnek bir sağ ya da sol yüze sahıpler. "El kullanımı iki ya da uç yaşına kadar belli olmasına karşın yüzün işlevi doğumdan önce oluşuyor" diye açıklamada bulunuyor Smith. Beethoven, Brahms, Schubert, Tchaikovsky ve Lizst gibi ünlü besteciler sol yüzlüydüler; bazı kimselerde bu durum, yüzü çirkinleştirecek kadar belirgin olabiliyor. Smith'ın belırttiğine göreyüz ile beynin daha güçlü bölümü arasında bir bağlantı söz konusu; ayrıca sol yüzlü insanlar sağ beyine de sızabilıyor. Çeşitli görüş ve savlara göre beynin sol yarısının müzik alanında, sağ yarısının ise dil ve bilim dallarında belirginleştiğinı belirtiyor Smith. Ancak sağ yüzlüler hiçbır zaman ümitsizliğe kapılmamalılar. Çünkü bunlar, müzikteki başarısızlıklarına karşın matematlkçl ya da bilim adamı olarak yetişiyorlar. Ayrıca sol yüzlüler ünlü harfleri daha iyi söylerken sağ yüzlüler ünsüzleri daha güzel vurgulayarak konuşmalarında üstünlük sağlıyorlar. "Pekçok tanınmış konuşmacı ve cumhurbaşkanlarının Bush dışında büyük bir bölümü sağ yüzlüydüler" diyor Smith ve sözlerinı şöyle noktalıyor: "Çocuğunuz sağ yüzlüyse onu piyano dersleri almaya zorlamak anlamsız ve sıkıcıdır. Ama eğer sol yüzlüyse ve müziğe karşı olağanüstü bir ilgisi varsa onu bu alana yöneltmemek delilik olur." (a.h., Omni) K