Katalog

S PO R S A Ğ Ll K Motivasyon ve spordaki önemi Başarısızlığın nedeninde bazen de motivasyon eksikliğini aramak gerekir. Metin Tükenmez ğitimin, psikolojinın, sporun ve spor psikolojisinin dayanaklarından biri motiv ve motivasyondur. Bir amaç gösterilerek bireyi şu veya bu hareketi yapmaya yönlendiren, birtakım gereksinimlerin doğurduğu davranışlar motivasyondur (güdüleme). Hayvanlarda da motivasyon vardır. Ama ınsanlardaki motivasyon, kafasında şekillendirdiği bir amaç uğruna olumlu sonuç alıcı davranışlar zinciridir. Hayvanlardaki ise bılinçli yapılan bir eylem değildir. Geniş anlamda ıçgüdüdür. Orneğin, büluğ (puberte) çağındakı bir çocuğa 'dişlerini fırçala' denildiği zaman, çocuk buna kulak asmayabilir. Ama 'dişlerini fırçalamazsan kızlar seni beğenmez' denildiği zaman bu kez dişlerini fırçalar. Bu uyarıyı yapmak, çocukta bir motiv oluşturmaktır. Bu durum olayın etkin yanıdır. Edilgin yanı, çocuğun motive edilmış olmasıdır. Organizmayı canla başla bir davranışta bulunmaya, bir işi yapmaya yönelten, kimi zaman da bir davranışı yapmaktan alıkoyan motivasyon gücü, şiddetidir. Çoğu kez başarısızlığın, kötü yapılan işlerin altında motivasyon eksikliği veye yokluğu yatmaktadır. "Drive" veya "pulsion" denilen hipotetık kuvvet, bilinçaltından psikanalizin "id" adını verdiği bilinçaltı bölgesinden bilınç düzeyine çıkıp "ego"yu egemenlik altına almak, dolayısıyla onun verdiği errrirlerin yardımıyla organizmayı şu ya da bu hareketi, şu ya da bu işi yapmaya yöneltmek isteyen fikirler, istekler anlamındadır. Eğitimin amacı motivler uyandırmak, yanı motivasyondur. Sporda da durum aynıdır. Çocuklarda motivasyonlaroluşturarak onları sporcu yapabiliriz. Onları karşılaşmaya çok etkili hazırlayabiliriz. Veya daha iyi oynatabiliriz. Sporcunun, eğer etkili motivasyonu varsa maç akşamı kendine zarar verecek davranışlardan sakınabilir. Bilindiği gibi, bazı motivasydnlar spor yapmamızda etkili rol oynamaktadır. Bazı motivler de spor branşı seçmekte etkili olabilmektedir. Bir de motivler, bir amaca yönelten davranışlardır. Hem nedeni hem amacı dikkate alan bir perspektifle incelenmektedir. Seyircilerin şu ya da bu karşılaşmayı izlemeleri, bazı kişilerin antrenör olması, bazı kişilerin idareci olmalarında da motiv ve motivasyonun önemi vardır. İşin sibernetik hesapları, koşullanmaları da vardır. örneğin futbolda nerede paslaşılacak, nerede çalım atılacak. Maç yapan ikl takımdan biri yengi aldığı zaman küme düşmekten kurtulacak veya şampi Eski bir ot, deri kanserine çare mi? Şlfalı bitkilerin gelişigüzel kullammı yarar yerlne zarar verlyor. Edip Emil öymen E D oğal eczane deyınce akla çayırlar, yaylalar gelir. Birçok ve çiçek eskı çağlardan beri ilaç niyetine yenmiş, pişirilmiş, ezilip suyu çıkarılmış, yaraların üzerine konmuş. Yüzyıllardır bilinen şifalı bitkiler olduğu gibi, son yıllarda büyük iddialarla ortaya atılan bazı adı duyulmamış yararı belirsiz bitkiler de var. Ko numuz, eczâcılık biliminin en önemli dallarından biri olan farmakognozi, yani bitkilerden ilaç eldesi. yon olacaksa, dığer takım ıçın ıse boyle bir durum sözkonusu değilse, puan gereksinimi olan takımın futbolcuları çok daha kuvvetli bir şekilde motive olmuşlar demektir. , > Birçok kimse için sporda kazanmak, paylâşılabilecek olumlu bir güdülenmedir. Kaybetme ise olumsuzdur ve kişıyi yarışmaktan alıkoyabılir. Spor yarışmalarında birçok olumlu ve olumsuz güdülenmeler iç içedır. Sporda motivasyon konusunu anlamak için sporun bıyolojik ve sosyal özelliklerini bilmek gerekir. Bu düşünce ile inceleyecek olursak, motivasyonu nicelik ve nitelik açısından iki bölümde inceleyebıliriz A1) Genel olarak motivasyon: a) Etkinlik olma isteği, b) Kendini bulma, c) Kendini kanıtlama, d) Tanınma, ün kazanma gereksinimi, e) Prestij, üstünlük sağlama gereksinimi, f) Egemen olma isteği, g) Macera hevesi, h) Bir karar verme durumunda olma isteği. A2) özel spor motivasyonu: a) Oyun sporu, b) Saglık sporu, c) Performans sporu. B Nicelik açısından spor motivasyonu: 1 Yeterlı motivasyon, 2 Yetersiz motivasyon, 3 Aşırı motivasyon. Her işte olduğu gibi sporcuların motivasyon işlerini de belli bir plan ve programa göre yapmak, başarıyı sağlamanın tek yoludur. Böyle bir izlencenin ana hatları şöyle olabilir. A Bilgi toplamak: 1 Sporcunun sosyal ve psıkolojik gereksinimleri, 2 Sporcunun spora yönelmesinin nedenleri. B Uygulanacak yöntemi seçmek: a) Uyararak motivasyon, 2 Korkutarak motivasyon: a) Ceza ile korkutma, b) Prestij kaybına dikkat çekerek korkutma. 3 Ödüllendirerek motivasyon. D Amerika'da Yale Üniversitesi'nde, taa Mısırlılardan beri bilinen bir şifalı ottan, kanser ilacı yapımı yolunda önemli bir ilerleme sağlanması bitkileri yeniden güncelleştirdi. Birçeşit deri kanseri olan Cesari Sendromu'na iyi geldiği anlaşılıyor bu şifalı ottan yapılan ilacın. Bu hastalıkta deri kızarıyor, sürekli kaşınıyor, kanda akyuvar sayısı hızla azalıyor ve yerini bunların bozulmuş biçimi almaya başlıyor. Vücudu koruması gereken akyuvarlar. vücudu içten içe kemirmeye başlıyor. Yale Üniversitesi Tıp Fakültesinden Profesör Richard Edelson bu konuda şunları anlatıyor: "Sekizmetoksipsoralen, doğal olarak bulunan bir madde, bir ot. Eski Mısır'da, Hindistan'da kullanılırdı. Nil nehrinin kuzey bölümlerinde de çok yetişir. Şimdi bu otu ilaca dönüştürdük. Eskiden hap olarak yutulduğunda, deriyi güneş ışığına karşı hassas duruma getirirmiş. İlacın bu özelliğini, ultraviyole ışınlaria birlikte kullandığımız zaman, derinin güneş ışığına daha yatkın hale geldiğini gördük. Bu da deride yer yer bozulan duyarlığı yeniden sağlıyor. örneğin deride yer yer kaybolan renk, yeniden yerine geliyor. Böylece, yanlış biçimde bölünüp çoğalan kansersi yapıdaki hücrelerin başıboş çoğalmasını durduruyor." Türkiye'de de şifalı otların yararı eski çağlardan beri biliniyor. Aktarlar bugün bile ıhlamur, hatmi, ebegümeci, papatya gibi çok tanınan şifalı otları satarlar. Istanbul'da Marmara Üniversitesi Eczâcılık Fakültesi profesörlerinden Ayla Gürsoy, önce bize şifalı ottan hap ve tablete nasıl geçildiğini anlatıyor: olabilecek maddelerin yapısı anlaşıldı ve sentetikleri üretitmeye başlandı." Bazı şifalı otlar mutfaklardan eksik olmayan, koku ya da tat vermek için kullanılan baharat ya da yeşillik... Maydanoz, sarmısak, tere, nane, biber... Hatta reyhan... Ibni Sina, Tıp Kanunu adlı dev eserini yazdığında 5. cildinin tümünü, otlardan yapılma ilaçlara ayırmıştı. O dönemde tıp bugünkü ile karşıiaştırılamayacak kadar geriydi. Ve ilaçların tüm hammaddesi otlardı. Profesör Gürsoy bazılan hakkında şu bilgileri veriyor: "Pelln otunun kaynatılmış suyu çok eski zamanlardan beri tıpta iştah açıcı, kuvvetlendirici, ateş düşürücü olarak kullanılır. Eski istanbul'da sıtmada ateş düşürücü olarak kullanılırmış. Bu maksatla taze pelin otu avuç içinde fındık büyüklüğünde yuvarlanır ve az bir suyla yutuiurmuş. Yine bu iş için Bergama'da ilacın leblebi unu ile yapılan hapları kullanılırmış. Eski aktarlar ilacın kaynatılmış suyunun, âdet söktürücü ve bağırsak kurtlarını düşürücü olarak kullanıldığını söylerler. Kullanırken çok dikkatli olmak lazım, çünkü bu etkileri yapacağı miktarlar, birbirinden farklıdır. Yüksek dozda kullanıldığı zaman zehirlenme belirtileri görülür ve toksit etki ortaya çıkar. "Sarı Sabır" Sarı sabır, halk arasında çok yaygın kullanılan bir bitkidir. Kabızlık ve basur tedavisinde çok az bir miktarı suyla yutulur. Müshil etkisi görülür. Burada da yine içersindeki aloin denen bir madde dolayısıyla, bu etki görülmektedir. Ancak bu etkıyi sağlayacağı doz çok önemlidir. Yüksek miktarda alındığı zaman da istenmeyen bir ishal görülür. Ve zararlı etkiler ortaya çıkabilir. Yine halk arasında, çocukları anne memesinden kesici olarak memeye sürülürdü. Kuru incirle beraber çıbanların üstüne iyileştirici etkisi dolayısıyla konulurdu. Ama bunları kullanırken çok dikkatli olmak lazım. Yarada kullanmak son derece önemlidir: Bakteri, mikrop bulaşması söz konusudur. Sarı sabır bugün eczâcılık kitaplarına girmiş bir maddedir. Ancak içindeki madde saflaştırılmış, temizlenmiş ve ilaç olarak kullanılmaktadır. Şifalı otlarda tedavi bugün fltoterapl adıyla biliniyor. Ancak uzmanların gözetimi olması şart. Bazı şifalı bitkilerin fazla da alınsa o kadar zararlı olmadıkları biliniyor, ama bazılarının dozunu ancak uzmanların ayarlaması kesinlikle zorunlu. (Nasıl ilaç oluyor?) "Bugün dünyada bir çok ülkede, özellikle Avrupa ülkelerinde bazı doktorlar hastalıkların tedavisinde doğrudan doğruya bitkiyi kullanmayı tercih ediyor. Ancak bitkinin kullanımında son derece dikkatli olmak gerekir. Çünkü yarar yerine zarar da verebilir. Çok eski zamanlardan beri bitkiler ilaç olarak kullanıldı. Daha sonra bitkiler içindeki etken maddelerin, yani ilaç