Katalog

BİLGİSAYAR D Ü N Y A S I Bir bilgi bankası: Liveurare İyi kalpli virüs "Livevvare", virüs gibi aynı sistemi kullanır, ancak, yararlı bilgileri yayar. Kendini yeni bilgilerle yeniler. Çeviri: Nezihe Bahar ir virüs kendisini diğer programlara taşıyarak programların çalışmalarını olumsuz yonde etkileyen bir bilgisayar programı parçasıdır. Bu şekilde bölumler taşıyan programlar, virüsü aktaracak başka prograrnlar ararlar ve böylece virüs yayılır. ilk olarak ortak disk kullanan çok kullanıcılı sistemlerde geliştiriimişse de disketlerin veya başka taşınabilir veri depolama bölümlerinin ortak kullanıldığı durumlarda kişisel bilgisayarlarda da nızla yayılır. Virüslü bir disketın sisteme takılması, daha sonra takılan ternj? dlsketlerin yanı sıra sistemin kendisini virüslü hale getirir. Tüm virüs işleri görünmez şekilde gercekleşir ve kullanıcı, işaretleri çok sonra tark eder. insanlar genellikle ellerindeki bilgileri ve yazdıklan programları paylaşmak ısleyecekleri için virus bulaşmasına karşı tedbir almak zordur. Virüsler hızla yayılırlar ve topluma karşı faaliyetleri temsil ederler. Ancak bir taraftan da kişisel bilgisayar kullanıcıları arasında bilgi alışverişi konusunda etkili bir çözüm getirirler. Herhangi özel bir komünikasyon aracı ya da bilgi düzeltme işlemleri gerektirmezler. Liveware adını verdiğimiz bir iyi kalpli virüs aynı mekanizmayı kullanarak yararlı bilgileri iletmektedir. Livevvare, bilgisayara bir disket takıldığında sessizce kendini yeni bilgilerle yeniler. Diğer virüslerin tersine kullanıcının rızası olmadan iş yapmaz, otomatik olarak kendini başka programlara taşımaz, iz bırakmadan silinmesine izin verir. Kısacası, kontrol altında çalışır. Livevvare, kullanıcılar grubunun geniş alanda dağıtılmış bilgileri ortak bir veri tabanları varmışçasına rahatça kullanmalarını sağlar. Havayollan rezervasyon sistemleri, turist rehber sistemleri ve elektronik ilan sistemleri gibı çeşıtli ortak bilgilere ulaşan programları destekleyen pek çok yapı mevcuttur. Ancak bunlarda kaynaklar merkezileşmiştir, işlemlere göre düzenlenmiştir ve pahalıdırlar. Bunların bilgileri tek bir makinede ya da büyük bir destekleyici altyapı gerektiren bir enstolasyonda bulunur. Eğer sistemin kullanıcıları geniş bir coğrafi alana yayılmış iseler çok pahalı network tesisi gerekir. Ayrıca bilgiye erişim ve düzeltme işleri ıçin oldukça dıkkatli hazırlanan prosedürler de mevcuttur. Büyük organizasyonların desteği olmadan dağıtılmış bilgi sistemlerinin avantajlarından kullanıcı yararlanamaz. Livevvare kullanıcıları, kontrollü mainframe makineler yerine, ucuz taşınabilir parçalara (disketler gibi) okuma yazma kapasitesi olan küçük bilgisayarları kullanır (Bir modem ve elektronik posta olanakları var : m Scmtftaâ B sa bunlar da kullanılır.) Bilgi, birbirine disket veren kullanıcılar kanalıyla iletilir. Kullanıcılar bilgi iletimine yardımcı olduklarının farkında olduklar halde iletişimin gerçekleşmesi için hiçbir özel tedbir almaları gerekmez. "Sosyal" netvvorklerin gücü bilgisayar virüslerinin yayılmasındaki büyük başarı ve hız ve yayılmalarının önlenmesinin son derece güç oluşu ile ispatlanmıştır. î SlrvtJMiM ^ MMVOM l M * l * f 1 1 1 Ü 0. "' 1 1 HCL veri tabanında ilgl duyulan araşttrma konulan listesl. Bunlardan biri üzerinde seçiminizi belirtince o konuya ilgi duyan kişilerin kartlanna geçersınlz. H | •1 ewuıi ik* Livevvare nasıl çalışır? Scottish HCL Databasede bir kişlyle ilgili bilgilerin kaydı. veri tabanının ana bölumü bu öp pek çok karttan oluşur. İki yönlü durum Bir kullanıanın ya da daha doğrusu makinesinin Livevvare veri tabanı ile zenginleşmesi basitçe bir kopyasının ona verilmesi ile olur. Daha sonra veri tabanı fırsat buldukça kendini yeni bilgilerle donatır. Ancak kalıcı bir etki yoktur, virüslerin tersine normal şekilde tüm kopyaları silinebilir. Livevvare'in özü, 'virüs'ün başka bir veri tabanının varlığını tespit etmesi durumunda farklı versiyonlardaki bilgilerin kaynaştırılarak her birinin diğerinden 'kartlar' taşır hale gelmesidir. Bir Livevvare veri tabanı sisteme girince bilgisayarın diskleri aynı veri tabanının diğer versiyonlarını bulmak amacıyla taranır. Bulunan olursa kaynaşma gerçekleşir. üveware'nin temel ünitesi kartlardır. Her kartta normal kullanım sırasında gizli olan ek bilgiler bulunur. Bu bilgiler Livevvare1 nin otomatik çalışmasını sağlar, kullanıcı için önem taşımaz. Bu bilgiler kart sahibinin imzasını, bir tanıtım kodunu (kartı o kişinin diğer kartlarından ayıran bir kod) ve kartın en son değişiklik geçirdiği tarihi belirten bir zaman kaydını kapsar. Normal olarak imza denen şey kullanıcının adı ile gizli bir özel kelimeden oluşur. Kaynaşma sırasında her kart ayrı ayrı incelenir, aynı imza ve kimlik kodunu taşıyan daha yeni bir kart bulunursa bilgiler yenisine göre düzenlenir. Bir versiyonda bulunup diğerinde bulunmayan kartlar kopyalanır. Tüm bu işlemler oldukça otomatik olarak, kullanıcının müdahalesi olmadan gerceklosir Kullanıcıların kaza yaparak veri tabanlarını bozma tehlikesi her zaman mevcuttur. Böyle durumlarda Livevvare yeniden kurma işlemi için (basit kaynaştırma yöntemiyle) kullanılır. Böyle durumlarda ya da disketimiz arızalanırsa boş bir disket alıp bir arkadaşa giderek yeni bir versiyon sağlamak kolay bir çözümdür. Ancak başka kazalar olumsuz bazı sonuçlar getirebüir. örneğin kaza ile başka bir kişinin giriş kelimeleri yazılır ise daha yeni olacağı için o bilgiler aynı isme ait yeni bilgilerle değişebilir. Bu nedenle emniyeti sağlamak için, Livevvare'nin sisteme yüklenişi sırasında bir gizli giriş kelimesi kullanılması gerekir. Verilerde değişiklik gerektiğinde bu giriş kelimesıne uygunluk aranır. Livevvare şu kurallara göre çalışır: Kullanıcı kendi kartlarından sorumludur, kendi kartlarında değişiklik yapabilir, başkalarının kartlarını değiştiremez ve kullanıcı isimleri herkes tarafından bilinir. Kısacası "Benim bilgilerim benimdir, senin bilgilerin senindir ve biz birbirimizi tanırız" ilkesi geçerlidir. tirir. Diğer bir uç secenek de yeni katılanların bir sorumlu kişinin onayı ile (bu kişi onlara gizli giriş kelimesi de verir) katılmasıdır. Başka değişik seçenekler de mümkündür. Temel sorun hangi uygulama tipinin en uygun olacağını tespit etmektir. Kart sahiplerinden birı veri tabanının bir kısmını silmek isteyebilir, ama yaygın dağılımı nedeniyle bu zordur. Bu iş için çeşitli yollar mevcuttur. Bir yolu, kullanıcının bazı bilgileri çıkarması, ancak bu bilgilerin başka yerlerdeki mevcudiyetinin onu ilgilendirmemesi esasına göre düzenlenen basit yöntemdir. Bu durumda bir kart yalnız okuma kartı olarak tanımlanır, o kullanıcı için görülmez hale gelir. Bu uygulama ilanlarla ilgili olarak yararlı olabilir. Bir ilanı bir kere okuduktan sonra tekrar görmek istemezseniz tekrar karşınıza çıkmamasını sağlarsınız, aynı zamanda diğer insanların onu tekrar görmelerini engellememiş olursunuz. ikinci bir yöntem bilgilerin tarihi geçtikten sonra kendini iptal edecek şekilde düzenlenmesi yoludur Böylece, veri tabanı ne kadar dağılmış olursa olsun ilgili tarihte gereksiz bilgiler silinir. Üçüncü bir yöntem, yayılmış olan bir kartı yok etmek için karşılaştığında onu yok edecek, bir 'antikart' yaratmaktır. Bu üç yöntem de bir Livevvare veri tabanı olan Scottish HCL Database'de sağlanmıştır. Livevvare'de kullanıcı kaydı Livevvare'de yeni bilgi vericilerinin kaydı konusunda çeşitli seçenekler mevcuttur. En basiti herkesin kendini yeni kart sahibi olarak kaydetmesi ve bir giriş kelimesi vermesidir. Bu durum herkes için seroest erişim sağlar, ancak veri tabanının gereksiz bilgilerle dolması tehlikesini ge Sosyal yönü Bir bütün olarak Livevvare sosyal araçlarla bilgisayar bilgilerinin dağılımını saglayan etkili bir mekanizmadır. Son derece geniş alanda kullanılabilir. Özellikle insanların resmi olmayan bilgi kaynaklarından bilgi edinmeye ihtiyaçları olduğunda işe yarar. Başlangıçta bilgi değişikliklerinin yavaş oldugu ve kullanıcıların en son bilgiye anında ulaşmakla pek ilgilenmedikleri durumlar için düşünülmüş ise de kişiler bilgi akışını hızlandırabildikleri ve ek sosyal kolaylıklar sağladıkları için genel olarak her alanda kullanılabilir. Livevvare virüs yöntemlerini kullansa da (bilgi kaynaştırma işleminde yapılan budur) kullanıcı haklarına saygılıdır, kullanıcının isteği dışında çalışmaz. D 19 Mouse tıklatılınca kartlanna geçersınlz. HCL veri tabanında tiplk bir İlan.