Katalog

Tl P DENİZ JEOFİZİĞİ Timalin Bağışıklık sistemine destek yeni bir madde Çeviri: Selâmi Aksoy T imalin; Leningrad'da üretimine başlanan yeni geliştirilmiş bir ilaç. Timalin, bakteri ve virüs kökenli enfeksiyonlarda, yanık ve donmalarda etkinliği azalan hücresel bağışıklık sisteminin biyodüzenleyicisi olarak tanıtılıyoı. Timalin, buzağıların Tlmus bezlnden elde edilmekte. timus bezi, insanlarda bağışıklık sistemine dahil olan Tlenfositlerini üretir. Yaşlandıkça, timus bezınin etkinliği giderek azalır, daha az Thücresi üretmeye başlar ve dolayısıyla da bağışıklık sistemi giderek güçsüzleşir. Timalin, Sovyetler Birliği'nde bir grup araştırmacı tarafından gellştirildl. Araştırmacılar, Timalln'in tlmus bezini harekete geçirdiğini ve hastalıklarm iyileşmesini sağladığım ileri sürüyorlar. Ayrıca hastalıklara karşı direnç kazanmada yardımcı olduğu, özellikle 4050 yaşlarındakl hastalara yarar sağladığı söylenlyor. Timalin ile llglli çalışmalar henüz devam etmekte. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, bu blyodüzenleylci maddenin, ortalama yaşam süreslnl üçte bir oranında uzatttğı görüşünü desteklemekte. Özellikle yaşlıların sağlık durumları ve hastalıklarının tedavisiyle uğraşan doktorların, yaşlılığın hızının azaltılmasında bu yeni ilaca ılgı göstereceklerı düşünülmekte. Yapılan bir çalışmada Timalin, bir enfeksiyon hastalığına yakalanmış olan kişilere, virüs aşısıyla beraber verilmiş ve kişilerdekı hastalanma oranının, normal aşılanmaya göre on kat azaldığı görülmüştür. Uzmanlar, aşı ve Tımalın'den oluşan bu kombinasyonun hastalığı iyileştirmede ve bağışıklığa güç kazandırmada rol oynadığına inanmaktadır. Çalışmaların ilerlemesi ve üretimin hızlanması, yeni ve taze buzağı timus bezinin bulunmasına bağlı. Araştırmacıların ortaklaşa yürüttükıeri çalışmalar sırasında, Timalin yapay olarak elde edilebildi. Timalin'in moleküler kütlesınin 1000 daltondan az olduğu ve peptit zincirinden oluştuğu anlaşıldı. Sentetik Timalin'in de doğal Timalin kadar etkili olduğu görüldü. Şimdiye kadar on biyodüzenleyici madde üzerinde çalışılmış ve yaklaşık yirmi kadar ı. genç deneklerin kemik iliği, kalp kası, lenfatik düğümleri, kan damarlan ve retina dokularından elde edilmiştir. Bunların yanı sıra bazı tür balıkların (örneğin mürekkep balığının) organlarından oldukça aktif maddeler elde edilebilmiştir. Klinik çalışmalarda bu maddeler, şimdiye uek elde edilen diğerleriyle hangisinin daha etkili olduğu konusunda karşılaştırılma aşamasındadır. (Science in the USSR) Yerküredekl biçimlenmelerin nedenini asteroidler gibi uzaysal nedenlere bağlamak yerine, volkanik kırılmalar gibi dünyevi mekanizmalarda araştırmak daha yerinde olur. Baştarafı 1. Sayiada Okyanus tabanlarında kırılma, çatlamayla birlikte manto altındaki tabakanın, üstündeki basıncın azalmasına bağlı olarak yükselip eridiğini biliyoruz. Kırılma, okyanus tabanında değil de, bir krta iistündeyse ne olur? Kıtasal kabuk alttaki daha yoğun man Kıtalar ve okyanuslar nasıl biçimlendi? to üstünde bulunduğu Için, kıtalar deniz seviyesinin üstündedir. Litosferdeki bir gerilim, kıtanın kabuğunu incelterek deniz sevlyesinln altına inmesine yol açar. Litosferik mantonun incelmesi, bu çöküşün bir kısmını dengeler. Daha sıcak, bu nedenle de daha az yoğun "asthenosferik ''• KrtasatkS Kuzey Atlantik'in kuzeyı 57 milyon yıl kadar önce kınldığında yoğun volkanik faaliyetlere tanık oldu. (Ust) Fışkıran lavlar kıta kenarında yoğun bazalt tabakalan (koyu gri) ve volkanik kaya bölgeleri (açık gri) oluşturdular. izlanda sıcak noktası (kırmızı) ve onu çevreleyen olağandışı sıcak mantonun konumu hatirada görulmekte. Isı anomalisinin boyutları, Grönland'ın batısındaki volkanik sınırlann boyuna uygundur. Utosferln (yerkürenln kabuğu ve en üst tabakası) incelmesi, alttaki sıcak, yumuşak kayalann kısmen erimesine yol açabilir. Incelmemiş olan litos.'erde (a) ısı (kalın eğrı) derinlikle beraber artar. Ancak bu arada artan basınç litosferin altındaki yumuşak kayanın cimesini önler. Litosferin kırılarak okyanus tabanını oluşturduğu yerlerde (b) sıcak kayalar (manto kayalar) yuzeye yükselebilir. Basınç azaldıkça erime ısısı da düştuğü için önceleri katı olan maddenin bir kısmı, yukarıya çıktıkça ertr. Ortaya çıkan magma buharlaşarak okyanus kabuğunu oluşturur. Utoster, henüz oturmamış çatlaklarda veya tortulu zeminlerde olduğu gibi yalnızca gerildıyse normal olarak erime ya hiç olmaz ya da az olur. Sıcak manto yukselirken ısı profili erime noktasına çok yaklaşır, ama bu noktayı geçmez. Ancak eğer manto içinde bir plume (x) kayayı örneğin 200° (c) ısıtırsa (d) aynı derecedekl gerllim volkanik bir patlamaya neden olabîlir. Yükselen mantledaki basıncın azalması fışkıran magmayı harekete geçirir. Okyanus t manto" litosferik incelemeyi telafi eder. Daha sonra eklenen maddeler, litosferin normal ısısına ulaşana kadar soğur ve termal çöküntu dediğimiz ısı çöküntüsü meydana gelir. Sonuçta içinde çökeltiler biriken, deniz seviyesinin çok altında bir taban olur. Bunun en iyi örneklerlnden biri Kuzey Denizi'dir. Kıtasal litosferdeki gerilimler durmazsa, sonunda kıta iklye ayrılır ve iki kara parçasının arasında yeni bir okyanus olusur. Araştırmalara göre kıta tamamen ayrılmadan önce, çatlaktan az miktarda magma akar. (Örneğin Fransa'nın 120 milyon yıl önce oluşan Biscay kenarı.) Benzeri bir duruma Günsy Amerlka ve Afrlka sınırlarında da rastlanır Bu sahillerde yapılan sismik araştırmalar, volkanik sınırtarın tipik katmanlarının varlığını ortaya koyuyor. Atlantik Okyanusu, iki kara kütlesi arasında 125 milyon yıl önce güneyden açılmaya başladı. Açılan bir fermuar gibi kuzeye kayan açılmanın tamamlanmasının 5 milyon yıl önce tamamlandığı sanılmakta. Bu dönem boyunca Walvisfeıcaknoktası adı verilen bir ısı anomalisi bu kırık merkezinin altmdaydı. Termal anomali üstündeki basıncın azalmasıyla büyük hacimde lav, Afrika ve belki de Güney Amerika üstüne yayıldı. Sıcak bir plume yakınında bir kıtada çat