Katalog

İ Ş S AĞ LIĞ I Gürültünün sağlığa etkileri Endüstride aşırı gürültü, işitme kaybı ve strese neden olur. Oysa ki kontrol edilemeyecek bir sorun da değildir. Tehlikeli düzeylerin saptanması ve çeşitli kontrol yöntemlerinin kullanılması ile işitme duyumuzun zarara uğramasından kaçınabiliriz. Mustafa Taşyürek iş Sağlığı Uzmanı oluşan ve insanda işitme duyusu uyaran fiziksel bir olaydır. Bazı yer ve araçların çıkardığı gürültü düzeyi Şekll 1'de belirtilmiştir. Gürültünün Insan sağtığı üzerlndekl olası etkileri şu şekilde özetlenebllir: a) Psikolojik etkller; sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk, zi" hinsel etkinliklerde yavaşlama, uykusuzluk. b) Gürültünün konuşma İle olan lletlşlmi önlemesl sonucu kişinin aile ve arkadaşları ile olan sosyal ilişkilerinin bozulması ve azalmasına, iş veriminin azalması ve iş güvenlığine olan etkileri vardır. c) Flzyolojik etkileri ise; işitme duyusunda oluşturduğu olumsuz etkiler. (İşitme kaybı ya da işitme eşiğinin kayması adı verilen) işitme duyusunda azalma, kulak ağrısı, mide bulantısı (yüksek basınçlı gürültüde), hormonların anormal salgılanması ve kas gerilmeleri, stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişimi, göz bebeğinin büyümesi vb.dir. Kulakta yüksek düzeyde gürültüye (85 dB (A)'dan fazla) uzun süreler (aylar ve yıl G ürültü, çağımızın önemli endüstriyel ve çevre sorunlarından biri. Endüstriyel makinelerin çıkardığı sesler, yeterli ve etkin önlemler alınmadığı takdirde, özellikle o işkolunda çalışanların sağlığına zarar verebilir. Aşırı gürültünün, "İşitme kaybı" olarak nitelendinlen meslek hastalığına neden olduğu yüzyıllardır bilinir. Buna en iyi örnek Vlctor Hugo'nun romanıyla meşhur olan (olay 1482'de Fransa'da geçer) "Notre Dame'ın çancısı Kambur Öuaslmodo'dur. Gürültü Ouasimodo'dan günümüze andüstriyel gelişmeye de paralel olarak bazı işkollarında çalışanlarımızı önemli ölçüde etkilemeye devam etmektedir Ne yazık ki birkaç fabrika dışında ülkemizde özellikle işyerlerinde (endüstriyel gelişmenin bir yan ürünü olan endüstriyel gürültü sorunu ile etkin bir şekilde ilgılenilmediğini kişisel tecrübelerimize dayanarak söyleyebiliriz. Yeni gürültü kaynağı olan otoyollarda da durum aynıdır. Gürültü; hoşa gitmeyen, istenmeyen, rahatsız edici ses olarak tanımlanabilir. "Ses" ise; titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile Ses enerjlslnin yayıldığı yolda gürültüyü azaltmak a Gürültü KL/nağı ve ona maruz kalan kişiler arasındaki uzaklığı arttırmak, b Sesin havada yayılmasını önlemek için ses emici engeller kullanmak, c Sesin duvar, tavan ve taban gibi geçebileceği ve yansıyabıleceği yerleri, ses emici malzeme ile kaplamak veya böyle malzemelerle yapmak, d Gürültü kaynağını ses emici malzeme ile kapatmak veya ayırmak. Otoyol kenarına konan ses emiciler I Gürültüyü gürültüye maruz kalan kislde engellemek a • Gürültüye maruz kalan kişiyi tecrit etmek, b Kişisel koruyucu kullanmak, c Gürültüye maruziyet süresinı azaltmak veya gürültulü yerlerde rotasyonla çalıştırmak, d iş programlarını değiştirmek. Çeşitli tip ve büyüklükte manşonlu kulak koruyucuları ve kulak tıkaçları. Günluk yaşamda karşılaşılan ses basınç değerlerinin deslbel (dB) olarak Ifadesl 0 duyma eşiği, 20 sessiz bir orman veya kır, 40 sessiz bir oda, 70 şehirde çalışma odası veya büro, 9095 büküm tszgâhlan, 95100 dokuma tezgâhları 100110 pnömatik çekiç, 140 ruvatonan bkjetln 100 m. yan/. Pnömatik çekiçle beton kınlması. Gürültüyü kaynakta azaltmak (En etklli yoldur. a) Gürültü çıkartan işlemi daha az gürültulü işlemle değiştirmek, b) Daha az gürültü çıkaran makineler kullanmak, c) Gürültü çıkartan makinelerin ışleyışıni yenıden düzenlemek, tıtreşen veya vuran bolümleri yumuşak maddelerle kaplamak, sureçte bazı değlşlkUkler yapmak gibi Komprssörün kapor Gürültüyü denetim larca) maruz kalınması sonucu, geriye dönüşü olmayan işitme kayıpları oluşabilir. Bu kayıp; sürekli veya her ikisi de beraberce olabilir. işitsel yorgunluk adı da verilen geçici işitme kaybı, kısa bir süre etkisinde kalınan gürültulü ortamdan uzaklaştıktan sonra (genellikle bir iki saat sonra) ortadan kalkar. Sürekli İşitme kaybı; kişisel duyarlılığa, gürültünün düzeyine (sesin toplam enerjisine), gürültünün (sesin) frekans dağılımına, günlük toplam maruziyet süresi, kişinin gürültünün etkislnde kaldığı sürenin uzunluğu, kullanılan kulak koruyucusunun etkinliği (yapısı), gürültünün sürekli, kesikli ya da darbeli oluşu gibi birçok faktöre bağhdır. Alınacak önlem sırası, gürültünün kaynağında, gürültünün yayıldığı yolda (yansıma kaynaklarının ortadan kaldırılması; ancak birçok iş türünde bu olanaksızdır). Gürültü düzeyi 85 dB (A) ve daha fazla olan yerlerde çalışacak her işçiye, işe başlamadan önce, gürültünün işitmeye olan etkileri, kulak koruyucularının amacı, avantajiarı, dezavantajları, kullanılması, uy gun olan koruyucu tıpının belırlenmesı, bakım ve temizliğı gibi konuları kapsayan eğltim verilmelidir. Eğitim "Işltlrsem, unuturum; görürsem, anımsarım; yaparsam blllrlm (ya da anlarım)" Çin atasözünün özüne uygun olarak, tepegöz, slayt, video, videoskop gibi çağdaş eğitim araçları kullanılarak yapılmalı, her bir ders süresi 30 dakikayı geçmemeli. Her yıl yinelenmesi gereken kulak muaytnaleri ve odiyogıamlan ile beraber eğitim de tekrarlanmalıdır. taamdaki ses emiciler gorülmektedır. Bugünün modern teknolojisi; çeşitli mühendislik kontrolleri, yönetsel (idari) kontroller veya kişisel koruyucu teçhizat kullanma yönternleri ile tehlıkeyi azattabilir.