Katalog

A L T E R N A T İ F E N E R J İ Tezek deyip geçme!.. Çin'de milyonlarca aile, 140 bin liraya kurulan kendi biyogaz tesislerinde, bedava enerji kullanıyor. Ömer Kuleli / Osman Gürel uzyıllardır tezek yakıp ısınır dururuz, sonra da buyuk bır utançla nasıl saklayacağımızı bılemeyız bu olguyu ıstatıstıklerımızde Aman ne kadar ayıp! 8u zaman da hâlâ tezek, olacak ış değıl Eller nukleer, doğal gaz, bolgesel ısıtma derken bız hayvanların atıklarına muhtaç yaşamaya mahkumuz desene Bın yıldır, ıkı bın yıldır hıç mı gelışemedı şu uygarlığımız bızım? Durun bakalım, bız ortalıkta hıç de oyle utanılacak bır durum gormuyoruz Dunyada her gun yuzbınlerce ton bıtkı ve hayvan artığı uretılıyor Eh maddenın sakınımı yasası da henuz hıç bır dıktator tarafından geçersız ılan edılmedı, ne olacak oyleyse bunca atık? Çevremızı her turlu atık ıle doldurup yaşam alanımızı ınanılmaz bır hızla daralttığımız bu yuzyılda bır de yaşam zıncırımız ıçın hormonlarla, ılaçlarla yetıştırıp afıyetle yedığımız tavuğun dışkısı, buğdayın sapı, meyvenin kabuğu ne olacak? Nereye gıdecek bunca karbon, hıdrojen azot, oksıjen9 Ya bunların yanındakı fosfor, kalsıyum, demır, sodyum ve dığer elementler? Eğer milyonlarca yıl beklemeye sabrımız olsaydı bu atıkların da sonunda komur, doğal gaz ve petrol gıhı bırer fosıl yakıta donuşeceğını görurduk, elbette senın ve benım vucudumdan arta kalan atomlarla bırlıkte Isın kolayı yıne doğayı taklit etmekte. Bınlerce ton katı atığı hızla kolay tuketılebılen sağlıklı, ancak yıne de ucuz olarak depolanabılen bır gaz yakıta donuşturmek şımdılık bulunan en uygun yol, bu yenı yakıt gaz bıyolojık kutlelerden bıyokımyasal yontemlerle uretıldığı ıçın tum dunyada bıyogaz olarak adlandırılıyor. Y Işın ozu hayvan ve bıtkı artıklarındakı organık maddelerı temız ve ucuz bır yakıla donuşturup evlerde kullanmak, arta kalan organıklerı de sıvı gubre olarak tekrar toprağa vermek Tezek ya da kotu kalıtelı komur yakmaya gore biyogaz yakmak hem kolay hem de çevreyı kırletmıyor Artıklar uretıldıkten çok kısa bır sure sonra bıyokımyasal bır donuşum surecıne sokulduğu ıçın depolanma, dolayısıyla kotu koku, mıkrop saçma vb sorunlar ortadan kalkıyor, çevrenın sağlık koşullarında belırgın ryıleştırme sağlanıyor nında metan, %3040 oranında karbondıoksıttır Gazın ıçınde değışen oranlarda hıdrojen, oksıjen, azot, amonyak, hıdrokarbonlar ve hıdrojen sulfur bulunur Bu gaz, tamamen sulu ortamda uredığı ve suyun ustunde depolandığı Içın yaş bır gazdır %60 metan ve %35 karbondıoksıt ıçeren bıyogazın alev sıcaklığı 1200 C'dır, ısıl değerı de 5500 kcal/m3'tur, kısaca bu gaz buyuk kentlerımızde belediyelerin komurden uretip bize 'havagazı' dıye sattığı gazdan daha lyı bır gazdır, çok daha az tehlıkelıdır Uretıldığı yerde tuketıldığı ıçın depolama, nakıl, satış vb sorunları yoktur Tıcarı değıldır, ancak çevreye dost, yenilenebılir bır enerji kaynağıdır. Yandığı za Biyogaz nedir? Biyogaz organık maddelerın havasız ortamda mıkroorganızmalarla bozundurulması sonucunda ortaya çıkan bır gaz karışımıdır Organık atıklar toprağın ıçıne gomulen, genellıkle kureye benzer bıçımlerde betcndan yapılan tepkıme kaplarında su ıle ortulerek bozunmaya bırakılırlar Çı kan gaz doğrudan evde yakılır, sıvı gubre zaman zaman kaptan alınarak tarımda kullanılır Gazın ana bıleşenlerı %5070 ora man çevreye salabıleceğı zehırlı maddeler mılyonda 1030 oranında ıçerdlğı hıdroıen sulfurun yanma urunlerı olan kukurt oksıtlerdır Hava kırletıcı ozellıklerı bakımından bıyogazı doğal gaz ıle karşılaştırabılırız Hındıstan'da da yaygın olarak kullanılan biyogaz uretımı özunde kuçuk, aıle ölçeğınde duşunulup gelıştırılmış bır3 sıstem olmasına karşılık, Çin'de 5000 m luk biyoreaktorler gıbı çok buyuk olçeklerde de uygulanmaktadır Havagazı'nda boylesı buyuk bır tesıs 200000 aılenın yemek pışırme ıçın gerek duyduğu gazı uretmek tedır Ancak olçeğı buyutmenın pek de ya rarlı olmadığı, çevrenın asıt dengesını bozduğu ortaya çıkmıştır Varsın biyogaz tıcarı urun sayılmaâın Uçuncu Dunya ulkelerı ıçın uygun bır teknoloji oldugu açık, sağlık ve sosyal etkılerı olumlu Çınlıler kız ıstemeye gıttıklerınde kızın kahve pışırme ve salınarak goz suzerek sunma yeteneklerıne değıl onun evın arkasındakı biyogaz uretecını nasıl çalıştırdığına, temız tutup tutmadıgına bdkıyorlar Ureteç lyı çalışıyorsa evde ışler yolunda, bunda da evın kızının payı olsa gerek dıye duşunuyorlar herhalde Sahı, bu hıç de karmaşık olrnayan tek nolojı bızde neden yok? Koylerımıze yuzlerce km otelerden sıvılaştırılmış petrol gazları gelebılıyor da neden koylulerımız hâlâ tezek yapmanın ve onu en verımsız koşullarda bır turlu ısınamadan yakmanın otesıne geçemedıler Ustelık heps. de te ' zek yakarak doğal bır gubreyı yıtırdıklerının bılıncındeler Tarımcılarımız da planlamacılarımız da durumun farkında Ey 21 yuzyıl bıl kı Nasrettın Hoca'nın torunları hâlâ helva yapmayı bılemıyor Hayvan ve bıtki artıklartnın birincil enerji üretimindeki payı (%) YIL 1950 1960 1970 1980 1990 DUNYA 16 14 13 10 10 TURKIYE 32 26 16 17 9 Gökyüzünde pırıltılı tehlike bundan ıkı yuz yıl oncesınden ıkı kat daha fazla Tehlıkelı gazların oranı da yılda yuzde 12 oranında artıyor Asya'dan gelen en uygun teknoloji Biyogaz uretımı çağımızı sımgeleyen teknoloplerle karşılaştırılamayacak denlı yahn ama çağın en buyuk sorununa, çevre kırlenmesıne karşı lyı bır çozumu.ekonomık olaraksercekleştırdığı ıçın de ıleri bır teknoloji Bu ozellıgı ıle biyogaz uretımı Ernst Schumacher'm onculuğunu yaptıgı "uygun teknolojı" ıçın verılecek en lyı orneklerden üırı Zaien kaynağı da gelısjmıs Batı ulkelerınde degıl Asya'da 1970 lerde yalnızca Çin'de 6 mılyon aıle kendı biyogaz tepkıme kabını kurup çalıstırdı Sıstemın kırsal alanlarda sağlık sorunldrının azaltılmasına da katkıları cok onemlı Kerpıçten yapılan ılk biyogaz ure 'eçlorıne gore şımdılerde Çınde yılda cıöOOuu tane&ı yapılan beton uretecleren az on /ıl ış goruyor ısletme sorunları da /apılctn arastırmalarla en aza ındırılmış Bır co/ anesının çok d>£ yardımla en cok bır idi'add ydpıp çalıstırabıldıgı tesısın maıı/etı şımdılerde 6070 dolar (140 000 Metan atmosfenn alt kesımlerınde yeryuzunun sıcak ışınlarını tutsak edıp, böylece sera effektıne katkıda bulunurken, yaklaşık 30 kılometre yukseklıkte oksıjen ıle reaksıyona gırıyor Su buharı ortaya çıkıyor ve Gary Thomas'a göre bu su buharı son derece soğuk ve kurak olan mesosfere yukselıyor Işte parıldayan gece bulutlannı oluşturan madde Meteorolog tezını yalnızca kımyasal hesaplar değıl, tarıhsel verılerle de kanıtlıyor Aydınlık buz bulutlarına geçtığımız yuzyıllarda anlaşılan hıç rastlanmamış Bu konudakı ılk açıklamalar 1885 yılına aıt O zaman da Endonezya'nın Krakatau Adası'ndakı şıddetlı volkan patlaması aydınlanmalarına katkıda bulunmuş olabıhr Bugun volkan patlamalarının neden olduğu gaz sızıntıları çoktan seyrekleştı, ama aydınlık bulutlar varlığını surduruyor "Bızım gozledığımız," dıye değerlendırıyor Thomas, "Atmosferdekı değışıklıklerın belırgın ışaretlen " Bu estetık gökyuzu goruntusu buyuyen bır tehlıkenın ışaretçısı Metanın konsantrasyonu yukselmeye devam ettığı surece, 50 yıl ıçınde 1 numarah sera gazı karbondıoksıtın yerını alabılır (s.n) Bazı gecelerin görkemli görüntüleri, metan gazının biroyunu K ısa yaz gecelerınde yuksek enlemlerde sık sık ızlenebılen bır oyun Henuz batmış olan guneş 85 kılometre yukseklıktekı buz bulutlannı ışıklandırıyor ve alaca karanlıkta da onlara aydınlık bır goruntu kazandırıyor Bugune dek "parıldayan gece bulutları" spekulatıf bır doğa olayı olarak değerlendırılıyordu Ancak Boulder'dekı Colorado Unıversıtesı'nden meteorolog Gary Thomas bu görüntunun ınsan tarafından 'yaratıldığı" göruşunde Yaptığı hesaplara göre, gece gökyuzundekı gorkemlı göruntu sera gazı metanın bır urunu Metan komur madenlerınden, çatlak gaz borularından, doğal bataklıklardan, pırınç tarlalarından, bır mılyarı aşkın Ineğın mıdesınden ve sayısız çop artığından sızıyor Havadakı metan oranı gunumuzde