Katalog

YAŞAM SAĞLIK Yüksek topuklar sağlıklı mı? Baştarafı 1. Sayfada uzerınde hıssedılmektedır Dolayısıyla, ayağın arka kısmı ve ozellıkle topuk, yuruyuşun dınamığını ve ayakta duruşun dengesını sağlamak uzere, doğa tarafından buyuk özenle oluşturulmuş bır sıstem olarak ortaya çıkmaktadır Ayağın on kısmı ıse ınsanda, butun dığer hayvanlarda olduğundan çok daha kısa ve genıştır Ayak boylarındakı farklılıklar ayaktarağı kemıklerınden ılerı gelmektedır Bu beş kemık, ayakkemerı ıle parmak kemıklerı arasındakı bölgede bulunurlar Boylece, 36 numara ayakkabı gıyen bır ınsanın 44 numara gıyenınkı kadar yapılı bır ayakkemerı ve topukkemıklerı olması mumkundur Ayak kemık yapısı olarak, yere duiıduz basmaz, taban adını alan, onden arkaya ıçbukey bır kavıs oluşturur Taban kavısı ayakkemerı ayak tarağı ve parmak kemıklerının aralarında oluşturdukları açıdan meydana gelmıştır Dolayısıyla ayak yere sadece topuk, tarak kemıklerı ve ayağın dış kısmıyla basar Butun ıkı ayaklıların dengelerını, ayaklarındakı kavıse borçlu oldukları bır gerçektır Ayakta ve hareketsız dururken vucudun basıncı, parmak kemıklerıne bırleşen ayaktarağı kemıklerı uzerınde ve topuk kemığı sevıyesınde. dengelı bır şekılde dağılmaktadır Ön ve arka kısımların ağırlığın ne kadarını taşıdıkları uzmanlar arasında hâlâ tartısma konusudur Jean Lelıevre, 1971 yılında yazdığı Ayağın Patolojısı' adlı eserınde, topuk kemığının, yukarıdan uygulanan kuvvetlerın uçte ıkısını yuklendığını savunmaktadır I A Kapandı 1978'de yaptığı gozlemlerde çıplak bır ayakta, vucut tarafından uygulanan kuvvetın beşte uçunun ayağın arka kısmı tarafından taşındığı sonucuna^armıştı Belçıkalı ortopedıst operator Emıle de Doncker1 ın ıfadesıne gore ıse, ağırlığın % 55'ı ayağın arka kısmı tarafından taşınmaktadır Tum bu tartışmalar görulduğu kadar saçma değıldır, çunku bır sonuca varılırsa, modern ınsan ayakkabısının gerektığı gıbı yapılıp yapılmadığını da ortaya çıkarmak mumkun olacaktır Gerçek yuksek topuklar ayağı ıçerıye doğru çarpık bır hal almaya zorlar ve tabanın bukulmesıne yol açarlar Bu olay ayak ve bacağın aşıkkemığı aracılığıyla hareket etmelerınden kaynaklanmaktadır Aşıkkemığı ayağın, bacak uzerındekı, bukulme ve esneme hareketlerı uzerınde onemlı rol oynamaktadır 5 santımden daha yuksek bır topuk gıyıldığınde bacağın arka kısmındakı kas buzulur ve kasılır Yuksek topuklu bır ayakkabı gıyıldığınde baldırların şışkın bır gorunum almasının nedenı de budur Ayakkabı gıyen kadın ıse ayağının on kısmının, kendı vucut ağırlığıyla daha da öne ıtıldığını hısseder Gıyılen naylon çoraplar da bu kayma hıssını ve tarak kemıklerının dayanak noktalarının öne doğru ılerlemesını guçlendırıcı bır unsurdur Yere sıkıca basmakla olan ıkı ayak, ne kadar hareketsız olursa olsun, tam aniamıyla statık oldukları soylenemez Tumuyle hareketsız bır ayakta duruş, hıçbır zaman olamamıştır Oengenın sağlanması ıçın ayak ve bacak kasları sureklı oynamaktadır Çıplak ayakları kapsayan bu bulguları genelleştırecek olursak, yuksek topuklar uzerınde duran bır ayakta kasların dengeyı bulabılmek ıçın çok daha fazla çaba sarfetmelerı gerekeceğını soyleyebılırız Ayaktabanını oluşturan kemık ve eklemler "Elektroşok ve haldolakineton" bir işkence aracı mı? Yankı Yazgan akırkoy Ruh ve Sınır Hastalıkları Hastanesı'nde geçen hafta olup bıtenlerden herkes gazeteler aracılığıyla haberdar oldu Sadt :e olup bıtenle sınıriı kalmayan bu haberdarlık, çok kışıde bazı psıkıyatrık tedavı yontemlerıyle ılgılı kafa bulanıklığına dönuştu Elektroşok (ya da psıkıyatn jargonundakı deyışle, EKT Elektro Konvulsıf Tedavı), psıkıyatrık tedavılerın en sansasyonellerınden bırısı "Guguk Kuşu" fılmınden (hafıf çarpık bır şekılde) aşına olduğumuz ıstemdışı ya da cezalandırma amaçlı kullanımlardan oturu kamuoyu ılgısını çekmış, antıpsıkıyatrı hareketlerının hedeflerınden bırısı olmuştu Genellıkle, her ıkı şakağa yerleştırılen elektrotlardan uygulanan 9 ıle 89 joule arasında değışen elektrık enerjisının oluşturduğu epıleptık nobetın depresyon, manı ve bazı şızofrenı tıplerınde en hızlı ve etkılı tedavıyı sağladığı olayın tartışılan kısmı değıl Gazete yazılannda belırtılen "beyın tahrıbatı", EKTkarşıtlarının asıl savı Ancak beyınde sınır hucrelerının ölumune ılışkın kanıtlar, oldukça yoğun çalışmalara karşın ortaya konmuş değıl EKT'nın, pek çok tıbbı tedavı gıbı, çeşıtlı yan etkılerı olduğu ıse ayrı bır olgu Ozellıkle ozgeçmışe ılışkın bellek kusurları EKT uygulanan hastalar ıçın başlıca problemı oluşturuyor "Haldolakineton" tamlaması ıle kastedılen ıse nöroleptık adı verılen ılaç grubu Psıkıyatrıde devrım yaratan bır buluşlar zıncırının urunu olan bu ılaç grubu, ozellıkle psıkotık ruhsal bozuklukların tedavısınde kullanılıyor Bır ruhsal bozukluğu oimayan kışıye uygulandığında aşırı bır durgunluk ve sersemleşme halı ortaya çıkarabılecek olan bu ılaç grubunun etkınlığınden pek kuşku yok (*) Her ıkı tedavı tarzının, daha doğrusu bıyolojık tedavı tarzlarının etkınlığınden çıkartılan genel sonuçlar, yanı psıkıyatrık bozuk/uk/arın temeldekı bır bıyolojık aksama ıle çevresel ve bıreysel gelışımın etkıleşımınden ortaya çıktığı tezı, bu kısa yazının tartışma konusu olmayacak denlı kapsamlı Gunumuz psıkıyatrısının, enerjısının buyuk bölumunu bu yönde kullandığını duşunursek Ama bu son olay vesılesıyle Türkıye'de gundeme gelen başka meseleler var Psıkıyatrının ve genelde tıbbın kötuye kullanımı, psıkıyatrının bır sosyal kontrol ve uyumlandırma aracı olarak kullanılması rıskı bırey özgurluklerıyle tıbbı zorunlulukların nasıl bağdaştırılacağı, her alandakı otorıte problemlerı gıbı tıpta yaşanan otorıte problemlert vs VS. Ancak bu arada EKT ya da haldol vs gıbı tedavı araçlarıntn "kuru ıftıra"ya kurban gıtmesı hıç gerekmıyor En azından, bu yontemlerle lyıleşen ve hayatla ılışkısını tekrar kurma fırsatını ele geçıren sayısız ınsanın tedavılerıyle ılgılı özgurluklerının zedelenmemesı açısından . U ' Butun ilaçlar ve tedavi biçlmlerl Içln klml zaman <M>50'ye varan psıkolo|ik plasebo etklsini yabana atmamak gerekir Bu tür bir yayının bu açıdan da olumsuz etkisi olacaktır. B Kas büzütmesi Üç baslı kas Kavalkcmlği fe^N. I A9İI topuju , I YuzeyTaban Bacağın ayak uzerındekı açısı (A) kadın yuksek topuklu ayakkabı gıydığınde, duz topuk gıydığı durumdan çok daha açık fakat taban kavısı (B) çok değışmıyor Devamlı yuksek topuk gıyılmesının bir başka *,. yan etkısı ıse baldırların mekinik olarak buzulmemeleri Fakat bu bulguları da genelleştırmek mumkun olamamıstır Yuksek topuklar bazı kadınlarda ters kamburluğa neden olurken, bazılarında hıçbır şey yapmıyordu Gözlemler ne vucut ağırlığının ne de boyun, ne de ayak boyunun bu durum ıçın bır kıstas olamayacağını da ortaya koymuştur Mıchel Fıne bır tezınde şu ılgınç bulguları savunmaktadır Bazı kadınlar çok ufak yaşlardan ıtıbaren yuksek topuk alışkanlığı edınmektedır Bu kadınlar çıplak ayakla yuruduklerı zaman bıle topuklarını kaldırır ve parmak uçlarında yuruyerek ağırlığın ayağın on kısmına yuklenmesını sağlarlar Bu tur durumlarda bacağın arka kısmındakı kas artık tam aniamıyla buzulmuştur Kadınlar plajda yururken bıle yuksek topuk gıyerler Zaten onlar ıçın, bu tur ayakkabılar, bır sus olmaktan çok bıyomekanık bır sorunu çözmenın en doğal yoludur Fızıksei olarak, topuklarını yere basmaya yatkın oimayan bu kadınlar ıçın yuksek topuk bır gereksınımdır Kasılan baldır kası da boylece bıraz rahatlamış olacaktır Bu varsayım bırçok uzmanın tepkısıyle karşılanmıştı Bu bılım adamları kasın hucre yapısı olarak, maruz kaldığı kuvvet ve pozısyonlara kolaylıkla uyabıleceğını ve dolayısıyla buzulen bır kasın kalıcı bır durum olmadığını savunmaktadır Kas kolaylıkla eskı durumunu bulabılır Mıchel Fıne bu bulguların prensıp olarak doğru olmakla bırlıkte, teorıde yanlış olduğunu savunmakta Belkı kas çalışarak asıl yapısı nı bulabıleceklerdır, fakat uzun zamandır yuksek topuk gıymeye alışmış hangı kadın duz ayakkabılar gıymeyı kabul eder? Sonuç olarak bılımsel bulgular ne olursa olsun, kararı kadınlar verecek Iı topluluğu, gerçekten yuksek topuklardan etkılenıyor mu? Mıchel Fıne 1986 yılında yazdığı doktora tezınde, bu soruya cevap verebılmek ıçın öncelıkle tabanın gerçek rolunun anlaşılması gerektığını savunmaktadır Bır amortısör mu, bır yay mı, yoksa hıçbırı değıl mı' Kesın olan bır şey varsa o da, yuksek topukların ayakkemerının yere yapışmasını engelleyerek, yalpaiamaya karşı koruyucu görevını yapmaktan aiıkoymasıdır. Mıchel Fıne sorusuna şoyle devam edıyor Ya ayak sanıldığı gibi organlzmanın tek dikey amortlsöru değilse? Gerçekten bılek, dız ve kalça da vucudun aşağıya doğru uyguladığı kuvvetın buyuk bır kısmını karşılayabılmektedır Ayak kemıklerı yapı olarak tum ağırlığı kaldıramayacaktır Bu durum bıze ge rek yerçekımı etkısının ve gerekse yuruyuş ve koşunun kınetık enerjısının, daha başka bır şekılde dağıldığını duşunduruyor Denge bozulduğu zaman, topuk tabıı kı parmakların yerlerını değıştıremez fakat, bunun yerıne ayağın öne doğru ıtılmesıne neden olur 1981 yılında yapılan bır araştırma da yuksek topuklu ayakkabı gıyme alışkanlığı olan kımselerde ayak kemerının tumuyle deforme olduğu ve bunların duz ayakkabılarla dengelerını bulamadıkları ortaya çıkmıştı Tabanlarının, dengeyı sağlayabılmek ıçın, yapay bır topuğa dayanması şarttı Dığer bır araştırma ıse, bu tur ayakkabı gıyen kadınların buyuk bır çoğunluğunun sırt ağrılarından yakındığını ortaya koymuştur Dızlerını fazla kırmamak ve one doğru duşmemek ıçın kadın, Sırtına yuklenmektedır Bel omurgalarında, bunun sonucu olarak, ıçe doğru bır kamburlaşma ortaya çıkıyordu