Katalog

SORUN Y A N I T L A Y A L I M DÜŞÜN BUL Hava kirliliğinin nedeni meteorolojik olabilir mi? Ankara'dan Fevzl Topaç, "Meteorolojlk olayların hava kirllliğlne etkisl nedlr?" dıye soruyor Bu soruyu İ.U. istanbul Tıp Fakultesl'nden Prof. Dr. Nurten Ozer yanıtlıyor Hava kırlılığı problemınde dıkkate alınması gereken 4 konu vardır Kırlılık kaynağının yayma, dağıtma kapasıtesı, ortamın taşıma olanağı ve kırlılık unsurlarının alıcı tarafından alınması koşulları Bu değerlendırmede, kırletıcılerın öncelıkle dağılım ve taşınmasında önemlı rol oynayan, yörenın meteorolojik faktörlerı uzerınde durulmalıdır Kırletıcı kaynaktan yayılma, kırletıci kaynağın şıddetıne, yanı bırım zamanda çıkardığı fızıksel veya kımyasal kırlı unsur mıktarına bağlıdır Bu şıddet, orneğın kırletıcı bır fabrıka ıse, efektıf baca yukseklığı ıle bağlantılıdır Bu nedende, kırletıcının yayılmasında atmosferık basınç ve çevre sıcaklığı da önem kazanır Dağılma olayında ıse, kırletıcı unsurların hava ıçınde duzenlı veya duzensız, değışık doğrultuda dağılması söz konusu olduğundan, trofosferdekı hareketler bunda etken unsurdur Trofosferdekı hareketlılıkte, çeşıtlı ölçektekı turbulans, gırdap ve ruzgâr savruntuları denılebılen gustlar önem kazanır Gustlar hava kumelerının hızlı, duzgun olmayan hareketlorı olup şıddetlerı fazla, sureçlerl kısadır Atmosferık turbulans ve gustlar trofosferı çok lyı karıştıran olaylar olduğu içın, kırletıcılerın dağılımı kadar, taşınmasında da bırıncı derecede etkılı faktörlerdır Atmosferdekı yatay ve duşey sıcaklık gradyentlerı ıle ılgılı olan ruzgâr dedığımız hava hareketlerı de kırlılığın taşınmasında etken faktördur Ruzgârların taşıma guclerı, yanı hızları yatay ve dıkey sıcaklık gradyentlerı değışık olangece ve gunduz ayrıca mevsımlere gore farklılık gösterır Hava sıcaklığı, bılındığı gıbı, yukseklıkle değışır Normal koşullarda her yuz metrede hava sıcaklığı 1° C duşer, bu durumda, atmosferın nötr durumu söz konusudur Eğer sıcaklık duşuşu 1° C'den fazla ıse, atmosfer kararsızdır denılır Bu durumda ustekı soğuk hava ıle alttakı sıcak hava yer değıstırerek, atmosferın karışmasına sebep olur Bu sırada havadakı kırletıcı unsurların atmosferde düşey yönde taşıma olanağı da artacaktır Yukseklıkte 1°C'den daha az sıcaklık duşmesı olduğu durumda atmosfer kararlı olacak, yanı atmosferde duşey doğrultuda olamayacak, kırletıcılerı ıçeren hava yukselmeyıp çökecektır GeneJ olarak, yuksek basınç alanlarında atmosfer kararlıdır Yuksek basınç etkısınde, açık ve bulutsuz gece surecınde, yeryuzu uzun dalgalı radyasyonla devamlı ısı kaybeder, soğur Bunun sonucunda, ınversıon olayını meydana getınr Inversıonda belırlı bır sevıyeden sonra sıcaklık yukselmeye başlar Bu durumda, kırletıcı kaynaktan çıkan kırletıcıler, yeryuzune yakın sevıyede, konvektıf hareketlerle ve ancak bu ınversıonun meydana geldığı duzeye kadar taşınabılırler Meteorolojık olaylardan yağmur, kar, sağanak ve karla karışık yağmur, dolu şeklındekı yağışlar da hava kırlılığınde, temızleme yönunde etken olurlar Yağmur damlacıkları, 15 dakıkalık surelı bır yağış halınde, havadakı 10 mıkrona kadar buyukluktekı kırletıcılerın yuzde 28'ını temızleyebılır Ancak temızleme oranı, partıkullerın çapının kuçulmesı ıle orantılı olarak azalır, 2 mıkrondan kuçuk kırletıcıler ıçın, söz konusu olamaz Qaz turun deki kırletıcılerın yağmur suyunda eritilerek tutulduğu ve toprağın alkalık veya asıt duzeyde pH'nın değışmesıne neden olduğu gozlenmektedır Yörenın topografık özellığı, havanın kırlılıği açısından ruzgâr yapısı, sıcaklık, hava nemı ve yağışına bağlı olarak onem kazanır örneğın yukseklıkle sıcaklık ve nemın azalması, denız ve kara arasında sıcaklık farkından oluşan meltemler, yukseklıkle ruzgâr şıddetının artması, vadılerde ruzgârın, vadı doğrultusunda kanalıze olması, yamaçlarda yağışın azalması, o bölgenın havasının kırlenmesınde, topografık özellığın olumlu yönde etkısını belırler \]u h? bılit amPOniu io Aynakâri ne demektir? Bır okurumuz "Aynakâri ne demektir?" dıye soruyor Bu soruyu, Iranlı "aynakâri" ustası Firuzi Mohsen yanıtlıyor Aynakârı, geçmışı 200 yılı aşan bır susleme sanatıdır Yalnız Iran'ın Şıraz bölgesınde yapılır Iran'dakı buyuk saraylarda orneğın Şah Rıza Pehlevı'nın "Mermer Sarayı"nda bu suslemeye rastlanır Aynakâri yapımında 2 mılımetre kalınlığında oldukça ınce aynalara gerek duyulur Hazırlanan desenler ısteğe göre bu aynalar uzerınde kesılır ve döşenecek zemıne yerleştırılır Çok zaman ve göz emeğı gerektırdığı ıçın bugun bu sanatı Iran'da bıle uygulayan ustaların sayısı 10'u geçmez Babadan oğula, ustadan çırağa geçen bır sanattır Şu gunlerde metre karesı 1 mılyon TL değerındedır U Armağanlı bulmaca Bılmeceyı doğru olarak bılen 20 okurumuza "Kente Giden Yol" kıtabını armağan edıyoruz Eşit şekillerde bölebilir misiniz? Aşağıdakı şeklı, yalnızca doğru çızgıler ıle uç kare uç yıldız ve uç datre aynı alanda kalarak ayırabılır mısınız'' Çözümler ve kazananlar Katıl Joe'dur Katil kim? "Pay ve 6 Para" kitabını kazanan okurlarımız Tuna Demırer Ankara Ahmet Berçın Ka rabuk Murad Ertaylan İstanbul Fatma Gundoğdu Kocaelı Isma'l Sırtalan Istan bul, Haydar Koç Gazıantep, Salih Yıldırım K Maraş Levent Inceoğlu Beşıktaş İstanbul Sultan Menteş Sılıfke Içel, Necatı Sönmez İstanbul Sureyya Evren Istan bul, Orhan Otar Edırne Nevzat Çellk Şışlılstanbul, Oya Gulsoken Ankara Ömer Atlı • Izmır, Hasan Ali Özcan Malatya Mıyase Sertbarut Ankara, M.Necatı Yıldız Dıyarbakır, M.Cem Atikmen Konya Asıye Aydın • Kocaelı Sinema Günleri "30 kâğıt" verdım Işın aslı, uç çekışte aynı fılm ıçın ıkı tane bılet çekmem garantıydı Zıra ıkı çeşıt fılm ıçın bılet bulunan bu torbada bıletlerın bırbırıne sayısal oranının pek onemı yoktu Her uç bıletten ıkısı aynı ceşıtten olacaktı