Katalog

TEKNOLOJİ Mulhouse Habshtlmfelaketlnln 5 etabı 1) Alıtus A 320 pistin üzerinde hızını düşürmeye devam ederek yol aldığı sırada, reaktörlerln gücu de 28'e düşurülmüştü. 2) Saniyede 60 m ıle gıderken yerden 10 m. yüksekllktoydt. Ağaçlara 500 m. kala pılotun tekrar gaz vermış olması gerekırdı. 3) Oysa pilot 180 m. kalana kadar harekete ve roaktörtod çalıştınldığında ise artık kazaya ongel olabllecek 7 daklka kalmamıştı. 4) Saatte 21L, h.,. ..'u A 320 nın Kanattan agaçiarı sıyırdı. 5) Reaktörlere dolan dallar ve yapraklar ateş alıp patlamasına sebep oldular. Pilot mu üstün yoksa elektronik mi? Hazıran 1988de Mulhouse Habsheım Havaalanı yakınlarında meydana gelen Aırbus A320 kazasından sonra, uçağa fazlasıyla konmuş olan guvenlık önlemlerının, guvenlıği tehlıkeye sokuyor olabıleceğı konusu tartışılmaya başlandı Bu varsayım yalnızca uçak leknığınde değıl, ınsanın yetılerını sınıriayan dığer butun teknıklerde de geçerlı olabılır Aırbus 320, pilot hatalarını duzeltebıldığı gıbı kendını, hıç hesapta olmayan bır meteorolojık olaya gore de ayarlayabılıyor Bu da tabıı, bılgısayarlar sayesınde mumkun olabıldı Pilot kabınıne yerleştırılmış komut aygıtları pılota fazla bır ış bırakmıyor Pilot, emırlerı hesap makınelerıne verıyor, hesap makınelerı de uçağın guvenlığını göz önunde bulundurarak bunları analız edıyor Uçağın neyı yapması ve neyı yapmaması gerektığını bıldırıyor Uçak kazalarının % 80'ının pilot hatalarından doğ^uğunu duşunerek A320'nın çok daha güven verıcı olduğunu sanabılırız. Guvenlı bır uçuş ıçın once uçak genış bır hız alanında tam manevralar yapmahdır Eğer belırlenmış maksımumu geçıyorsa, ılerıde kanat ve yapı deformasyonuna uğrama rıskını taşıyor demektır Bu hız tazlasına bağlı aerodınamık guç, uçağın yapısal dayanıklılığını zorlar. Klasık bır ucakta pilot, aşırı hızdan haberdar edıldığınden, pıke yapmak uzereyse kolu kaldırabılır ya da motorun gucünu kısabılır Olası bır kazaya engel olmak artık onun elındedır Oysa A320'de bu kararları vermek hesap makınesının, dolayısıyla bılgısayarların elındedır, pilot her ne kadar kolu kaldırmak ya da motorun gücünu kısmak ıstese de (uçak kendınce bunu uygun görmedıkçe) emırlerıne uyulmayacaktır Uçaklar maksımal hızın ustune çıkamayacakları gıbı, belırlenmış bır mınımal hızın altına da duşmemelıdırler Aksı halde kanat, uçağın ağırlığını taşıyamaz ve devrılır Klasık uçaklarda ınış pilot kontrolündedır Oysa, A320'de, olası bir kazayı sezinleyen blr pilotun Inişe engel olabllme ve hızı arttırabilme olanağı yoktur. A320, otomatık bır gaz kısma sıstemıne bağlıdır Hız bellı bır değerın altına duşerse gaz muslukları devreye girer Bunlar reaktorlerdekı maksımum gucu gosterırler A320 guvenlık sıstemı, uçak havaalanına yaklaşırken bır ruzgâr kırılmasıyla karşılaştığı zaman ıse ruzgârın gucu ve yönü ne olursa olsun gereken onlemlerı alır Uçak, yerden 10 m. yükseklıkte saatte 220 km ıle gıdıyor, oysa pıstın tam ortasındakı ağaçların boyu 12 metreye ulaşıyor Pilot, uçağın guvenlık sistemınden öyle emın kı hızı arttırmaya gerek duymuyor ve reaktörlerin gucunu (°/o 30 oranında) 28'e, mınımal değere düşuruyor Böyle bır durumda kısılmış reaktörlerin tam gaza geçebılmelerı 7 dakıka almaktadır Ama artık A320'nın hız kazanacak zamanı kalmamıştır Aslında A320 yatay kanatlarıyla bır çeşıt ınış gerçekleştırmış sayılabılır Şanssızhğı ıse bır pıste ınmek yerıne, bır ormana ınmış olmasındaydı Kımbılır.soz konusu olan Aırbus A320 değıl de klasık tıp bır uçak olsaydı, hız kontrolu yapılarak kazanın onune geçılebılırdı (b.a) ilimin, teknolojinin, yaşamın çeşitli alanlarından sizlere haber, yorum, inceleme, araştırma, gözlem vb. ileten Cumhuriyet Bilitn Teknik 104. sayısıyla 2. ytlını geride bıraktı. tlk sayımızda da belirttiğimiz gibi, bilim haberleri, günlük yaşamı yoğuran gazetelerin sayfalarında pek kolay yer bulamazlar (Kanser aşısı bulundu gibi haberler dışında). Aslında bilim dünyasında ne olup bittiğini izlemeden ve sadece siyasi, ekonomik vb. gibi haberlerle yetinerek de günlük yaşam akıp gidebilir. Nitekim, büyük çoğunluk için "normal yaşam tarzı" da budur. Ancak yaşam sadece siyasi, ekonomik arenada değil, bilim üretilen kurumlarda, laboratuvarlarda, bir bilim adamının çalışma odasında da yoğrulmakta. İnsanoğlunun yaratıcı özelliğini "dışavurduğu", zekâsını "denediği", doğayla "eşit olmaya" çalıştığı ender alanlardan biridir bilim. Dergimizin başlıca görevi de, geniş okur kitlesini bu çok yönlü, çok temel üretim faaliyetinin "içine çekmek", bilimle günlük yaşam arasında bir haber ve iletişim köprüsü olabilmektir. Bu görevi ne derece başarabildiğimiz konusu daha çok sizlerin değerlendirmesine bağlı. Gazetemizin bilim eki olarak, kendimizi değerlendirme ölçümüz, bilim konularına uzak okurlarda da bilime ilgi uyandırabilmek, onları dergimizi izler konuma getirebilmektir. Iki yıllık yayın hayatımız boyunca, istediklerimizin, söz verdiklerimizin hepsini gerçekleştirebilmiş değiliz. Sizlerin eleştirileri ve önerileri ile BilimTeknik daha zenginleşecektir. Dergimiz, okurlarımızın düşünce dünyalarında küçük de olsa kıvılcımlar yanmasında ve evreni daha iyi kucaklamalarında katkıda bulunabiliyorsa, işte bizler için sevindirici haber bu olacaktır. Gelecek cumartesiye kadar hoşçakalın... B H AFTAN I N G Ü N D E M İ O K U R D A N B İ Z E gerekir sanırım. Onüç yaşından bu yana kırkikı yıldır Cumhuriyet Gazetesi okuru olarak bu kadarak bir yakmmada bulunmaya hakkım olduğu inancındayım. "Cumhuriyet BİLİM TEKNİK"in bir köşesinde "Amatör Elektronikçılerle" başlığı altında bır bölüm hazırlanmasını öneriyorum. Bu bö'lümde neler olmalıdır veya olabilir? 1 İlginç elektronik cihazlann devreleri, açıklamalan. 2 Bu devrelerde geçen elektronik malzemelerin yapısı, devredeki işlevı, sembollerı vb. gibi. 3 Elektronik malzemelerin piyasadaki fıyatları, temin eailebileceğı malzemecilerin adresleri. 4 Amatör elektronikçilerin yazıları, sorularına yanıtlar. Mehmet. ÇIPCİR Emekli ilk. öğ. Müf. BURDUR Cumhuriyct Blllm Toknlk • Sahibi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılik Türk Anonım Şirketi adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Müdürü: Hasan Crnnal • Müessese Müdürü: Emlrw Uşakltgll • Yazı Işlerı Mudürü. Okay GAnanaJn • Yayın Yönetmeni: Orttan BurMlı • Graflk Yönetmen: Tüles Hasdemlr • Bulmacalar çok kolay Bilim Teknik Dergisi'ni ilk günden berı izliyorum Gerekçelerinizde ne denli haklı da olsanız Bilim Teknik'in sayfa sayısının azaltılması kabul edilmez bir hataydı. Sayfa sayısını tekrar arffırmanız oldukça sevimli bir sürprizdi ve gazetemle bir kez daha gurur duydum DÜŞÜN BULfcöşesı'negelince; düşününce buluyorum aa, dü'şündüğümü BULAMIYORUM... önce Cumhuriyet okurunun da az çok düzeyi olauğunu kabul ederek, sorularınızın zekâ ve yaratıcılığı hiç olmazsa gıdıklayan turden olmasını isterdim... Yanılıyor muyum? Yoksa siz bu sorulan yalnızca 79 yaş grubu için mi hazırlıyorsunuz? Atilla ÖZER Demetevler ANKARA Amatör elektronikçiler ihmal ediliyor Çağımızın bir elektronik çağı ve yayınınızın da "BİLİM TEKNİK" adı altında çıkmasına karşın amatörlere hitap eden bır elektronik sayfası yoktur. Sizin gazetenızi okuyanlann çoğunluöunun da emeklı ve çağdaş kişiler olduğu dikkate alındığında hobilere yayınmızda yer verilmesi