Katalog

TÜBİTAK BİLİM V Bilime, teknolojiye sırt çevin TÜBİTAK'ın "Bilim ve Teknoloji Paneli"nde bir araya gelen 8 bilim adamının, özetlenmiş konuşmaları... Baştarafı 1. Sayfada Başkanlığını Prof. Yusuf Vardar'ın yaptığı panelde ılk konuşmacı Prof Nimet özdas'tı Nimet özdaş: IJI Türkiye'nin teknoloji savaşında yeri var mı? Sıfırdan başlayarak teknolojının dununu ve bugununu ıncelemek ıstedığını belırten Prof Dr Nimet Özdaş konuşmasını şöyle surdurdu Japonya'yı örnek olarak alırsak, Japonlar Ikıncı Dunya Savaşı'nda bılım ve teknolojının önemını anlamışlar ve sıfırdan bugune gelmışlerdır Bız ıse son ıkı gunde bılımsel araştırmalara verılen önemden bahsedıyoruz Bız hâlâ bunlarla uğraşırken, ılerı endustrı ulkelerının gundemlenndekı en önemlı maddelerınden bırı, bılım, teknoloji ve endustrısı açısından endüstri devrimi, entelektuel açıdan da zekâ devrimldir. Uçuncu endustrı devrımlni başlatan ılerı teknolojıler, 1980'11 yılların başında yapılan tyı organıze ve hızlı bılımsel araştırmaların sonucudur Bu lleri teknolojilerl, mıkroelektronık, yapay zekâ*, bılgısayar, telekomınıkasyon, yenı malzemeler, bıyoteknolojı, uzay teknolo|isı, nukleer teknoloji, lazer teknolo jısı, bılgısayar yardımıyla tasarım ımalat, fiberoptık, robot teknolojısı ve seramık olarak sıralayabılırız Yuksek teknolojıler bugune kadar erışılmemış derecede buyuk bır teknolojık değışıme ve gelışmeye uğramıştır Bu nedenle araştırma çok fazla sorumluluk ıster Gerçekten de 3 endustrı devrımının bır bakıma yapı taşlarını oluşturan bu ılerı teknolojıler, bırçok köklu değışmenın yanında ekonomı ıçın kaynakların daha rasyonel kullanılmasını sağlamak uzere, yenı bır endustrı bazı oluşturmak ve hızmet sektörlerı yaratmanın yanı sıra eskılerını de canlandırmak, onlara hayatiyet kazandırmak ve ulkelenn polıtık, ekonomık ve asken gucunu, uluslararası tıcaret dengelerı ıle oncehklerı değıştırecek stratejık etkılerı olan etkenlerdır Bu nedenle ılerı teknolojılerı gelıştırmeyen ve kullanamayan ulkelenn, bu yuzyıl sonuna kadar ekonomık, polıtık ve asken etkınlıklerı çok azalacaktır 3 endustrı devrımını bundan öncekı endustrı devrımlerının bır devamı olarak görmemek gerekır Bu devrım dunyayı yepyenı ufuklara, yenı değışımlere göturecek nıtelıktedır İlerı teknolojılerden bırındekı değışım hepsıne yayılmaktadır örneğın lazer bugun sadece göz amelıyatlarında değıl uzay teknolojısınde ve hatta yıldız savaşlarında kullanılıyor ve ABD'nın savunma stratejısını belırlemede yardımcı oluyor Ooğal olarak ılerı teknolojıler alanında kıtalar ve bloklar arasında olduğu gıbı ılerı endustrı ulkelerı arasında buyuk bır rekabet, hatta Fransızların deyımıyle teknolojlk savaş başlamıştır Bu teknolojlk savaş yenı bır doktrının doğmasına neden olmuştur Teknolojık savaş ıçınde bılım polıtıkasının yanı sıra, mılletçe ılerlemek ıhtırasının olması da gerekmektedır Bugun dunyada lıder durumunda olan ABD ve Japonya gıbı teknolojık açıdan agresıf olan bu ulkelere baktığımız zaman, bunların kendı tempolannı dığer ulkelere zorla kabul ettırdıklerını ve hatta bırçok endustrıyel alanda onları darboğazlara soktuklarını görmekteyız 3 endustrı devrımının etkılerını hıssetmeyecek ulke olmayacaktır Avrupa Topluluğu 19841987 arasında dört yıllık bır bılımsel ve teknolojlk ışbırlığı programını yururluğe koymuştur En buyük teknolojık değışıklık ıse, 1987 yılında Avrupa Topluluğu'nun Roma anlaşmasına getırdığı değışıklık ıle olmuştur Avrupa yasası olarak bılınen bu yasa, Avrupa'ya yepyenı bır boyut kazandırmıştır Amaç Avrupa'da bır teknoloji topluluğu ortaya çıkarmaktır Pekı, Türkiye'nin teknoloji savaşındakl yerl nedlr? Avrupa'dakı son gelışmeler bızım tam uyelığımız ıçın zamana ıntıyacımız olduğunu gösterıyor Bızım Avrupa Topluluğu ıçınde bır bakıma rekabet etmek zorunda olduğumuz bır Yunanıstan, bır Portekız hatta bır ispanya'yı duşunduğumuz zaman, bunların yenı teknoloji programlarına katılmaları, alacakları yardımlar Turkıye ıle olan mesafelerını de ortaya çıkaracaktır Sadece 1990da Yunanlstan'ın teknoloji başlığı altında alacağı 6 mllyar dolardır. Parametrelere baktığımızda araştırma gelıştırmeye harcadığımız, gelır duzeyının ancak onda bırıdır Yayınlar bakımından ıse 42 sıradayız Bızım arkamızda kalan doğru durust bır ulke yok Turkıye bugune kadar teknoloji uretımınde çok sınırlı kalmış. eğer kaynakiar seferber edılırse, emekler ortaya konulursa lyı şeyleı* yapılacağından kuşkunuz olmasın Türkiye blr donum noktasındadır, bır an once bılım ve teknoloji yarışına katılmak ıçın mıllı ve polıtık ıradeyı oluşturmak gerekır Ulkemızde son haftalaıın en önemlı olaylanndan bırı, Bilim ve Toknoloji Yuksek Kurulu'nun toplanmasıdır Sozumu Goethe'nın sozlerıyle bıtırmek ıstıyorum 'Duşunmek kolaydır, yapmak zordur Dunya'da en güç olan şey duşunulenı yapmaktır." Prof. Engin Bermek Temel bilimlerin önemi Marmara Bılımsel ve Endustrıyel Araştırma Merkezı Bıyolojı Bölumu yönetıcısı Prof. Engin Bermek, konuşmasında, temel bılım araştırmaları ıle uygulamalı bılımler arasındakı ılışkıyı, biyoteknolojı orneğınde anlattı "Bır Macar bılım adamı, 1919'da, bıyotek nolojıyı, o zamankı duzeyıne denk duşen bırşekilde tanımlamıştı Canlıların yardımıyla hammedelerı yenı urünlere donuşturen ışlemlenn tumu Bu aslında kabaca bır tanımdı ve geleneksel pek çok uretım surecı (yoğurt, maya) bu tanımın ıçıne gırer Fakat sonrakı yıllarda, bu sureçler ve teknıkler, özellıkle mıkrobıyolojı ve bıyokımya ağırlıklı bılımsel temele oturtulması sonucunda, gerçek anlamda günumuzun teknolojısını yarattı Burada vurgulamak ıstedığım nokta, bu teknıklerın teknolojiye dönuşmesını sağlayan kılıt fıkırlerın, mıkrobıyolojı ve bıyokımya gıbı, temel bılımsel kökenlı olmalarıdır Bu teknoloji, 1950'lerden ıtıbaren çeşıtlı sanayı kollarında uretım sureçlerının çağdaşlaşmasında çok önemlı katkılarda bulunuyor Fakat bu teknolojıden beklenen bazı olaylar ıse gunumuze kadar pek gerçekleşmedı örneğın tek hucre proteının uretımı ıle dünya beslenme sorununa çözum getırmek ya da bıyolojık kütle uretımını sanayıye sokarak malıyetlerı duşurmek gıbı 1979'da bıyoteknolojı kavramı yepyenı bır ıçerik kazanmıştı O yıl Amenka'da bıyoteknolojık bulten çıkmaya başlıyor ve bu bülten, sadece, genetık alanındakı kazanımları, gelışmelerı ve bılımsel ve malı gelışmelerı ıçerıyordu Bıyoteknolojık alandakı çok çarpıcı bu değışıklık, 1953 yılından ıtıbaren DNAnın yapısıyla ılgılı başlayan sureçte ortaya çıkan molekuller blyolojl ve molekuler genetik gıbı temel bılımsel alanlann kazanımlarının bır sonucuydu özellıkle 6O'lı yıllarda molekuler genetığın etkınlıklenyle, kalıtımsal bılgının molekuler duzeydekı ışleyış tarzı, buyuk ölçude açıklanabılıyordu 1973'te yapılan bır çalışma ıle başlayan sureçte ıse 4,5 yıl ıçınde kalıtımsal bıigıyı ıstenıldığı bıçımde değıştıren, düzenleyen, yöjnlendıren teknıkler gelıştırıldı Bunların tumü, 1015 yıllık temel bılımsel faalıyetlerle gelıştı 1973'te kılıt nıtelığındekı yayın bıyoteknolojıyi bır ara aşamaya getırecektı Hemen arkasından, 56 yıllık sure ıçınde, basıt, fakat nıtelık olarak guçlu bır teknolojının endustrıye uygulanması sonucu ınsan enzımlerı, bakterılerın sentezı ıle gerçekleştırılerek pıyasaya çıkartıldı Gen teknolojısınde, öncelerı mıkro organızmaların kalıtımsal özellıklerıne yönelık programlar yapılırken, gunumuzde bu artık yuksek canlılarda da uygulanabılıyor ve kalıtımsal özellıklerı ıstenılen bıçımde değıştınlerın, özellıkle kazandırılan hayvanlar ve bıtkıler gelıştırılebılınıyor Sözlenmı şu şekılde bağlamak ıstıyorum Gen teknolojısı orneğınde bız, temel bılım alanlarındakı buluşların artık çok kısa surede, bazen 12 yıl ıçınde pazara ulaşan urünler verebıldığını göruyoruz Temel bilimlerin, gunumuzde, yuksek teknolojılerın gelışmesınde aynı rolu ortaya sermelerı açısından bıyoteknolojı ve gen teknolojısı ıbret vencı örneklerdır Temel bılımlere gereken önemı veren ve yatırım yapan ulkeler kısa surede ılerı teknolojıler gelıştırerek bunların sonuçlarını yuksek bırım fıyatlı urunler elde ederek almışlardır Yenı teknolojlk gelışmelerı göz önune almayan, temel ve uygulamalı araştırmalara gereken önemı vermeyen polıtıkalar geçersızdır Dolayısıyla bu tur polıtıkalann ve göruşlerın aşılmadığı ulkeler ıçın bıyoteknolojının kısa geçmışı, çok değerlı bır derstır " Prof. Naci Bor: Araştırma ve teknolojik üstünlük Üçuncü konuşmacı Hacettepe Ünıversitesı Tıp Fakultesı Tıbbı ve Cerrahı Araştırmalar Merkezı'nden Prof. Dr. Nacl Bor, b'lımsel araştırma uzerıne şunları söyledı Turkıye'de yıllardır araştırma yapılmaz duşuncesı yaygındır Araştırma ıçın çoğunlukla buyük yatırımların gereklı olduğunu duşunuruz Bu yatırımı yapamayan unıversıteler veya elınde ımkân olmayan, ama kısa vadede sonuç almak ısteyen kuruluşlar, araştırmaya yönelmıyorlar Araştırma ıçın buyuk bır ön yatırımdan önce, sağlanan malı desteğı gerektığl gıbı kullanacak eğıtılmış bılımsel guce ıhtıyaç vardır Böyle olursa, kısa surede gelır katlanmaya başlar, yenı araştırmalara ve yenı yatırımlara ımkân doğar ABD'nın teknolojlk ustunluğu, en guzel temel araştırmaların orada yapılmasmdan gelmektedır Araştırmaya yatırım en çok Amenka'da yapılıyor Araştırmaya mıllı yatınmın bır parçası olarak bakmak zorundayız Bu yatırımların tıp alanında nasıl kâr konusu olduğuna kısaca değınmek ıstıyorum 1927'de bır Alman radyolog asıstan, çok gereksız sayılabılecek kendı hayatını da tehlıkeye atarak bır deney yaptı Bevlıyecılerın kullandığı kateterı kendı toplardamarına sokarak kalbe kadar göturdu ve bu durumda uç kat merdıven çıkarak bır röntgenını çektırdı Bu haber, bır Alman dergısınde tek (otoğraflı bır haber olarak yayımlandı Bütun tıp adamları buna guldu Olay da unutuldu Ama, Andre Cournant savaşın bıtmesınden sonra deneyde kullanılan kateteri aynı ışlem ıçın kullandı ve kalbın ıçındekı basınç